________________
કબધ-ચંથમાળા : ૪૦ : હાલવા જેવી એક નાની ક્રિયા પણ થઈ શક્તી નથી, તે અન્ય મેટી ક્રિયાઓ તે કયાંથી જ થઈ શકે? તાત્પર્ય કે આ જગતમાં નાની મેટી જે કાંઈ ક્રિયાઓ થઈ રહેલી જણાય છે, તે ઈશ્વરને આભારી છે અથવા તે તેનું પ્રવર્તન અને સંચાલન બંને ઈશ્વર જ કરે છે.” આવું વિધાન કરવાને મૂળ આશય ઈશ્વરની મહત્તા દર્શાવવાને છે, પરંતુ તેમ કરવામાં ઈશ્વરની મહત્તા પ્રકટ થાય છે કે લઘુતા? તે વિચારવાનું છે.
જે આ જગતની સર્વ ક્રિયાઓનું પ્રવર્તન અને સંચાલન ઈશ્વરદ્વારા થતું હોય, તે તેમાં ચાલી રહેલી સર્વે પાપી પ્રવૃત્તિઓની જવાબદારી પણ તેના જ શિર પર આવે. દાખલા તરીકે એક માણસ બીજા માણસનું ખૂન કરે તે તેને જવાબદાર તે માણસ નહિ પણ ઈશ્વર જ કરે, કારણ કે જે કાંઈ થયું છે, તે ઈશ્વરની આજ્ઞાથી થયું છે. અથવા એક માણસ બીજા માણસને વિશ્વાસઘાત કરી તેને તદ્દન કડી હાલતમાં મૂકી દે તે તેને જવાબદાર તે માણસ નહિ પણ ઈશ્વર જ કરે, કારણ કે તે કામ ઈશ્વરની આજ્ઞાને આધીન થયેલું છે. અથવા એક માણસ બીજા માણસની માલમિલકત ઉઠાવી જાય કે તેના ઘરમાં ખાતર પાડે તે તેને જવાબદાર તે માણસ નહિ પણ ઈશ્વર જ ઠરે, કારણ કે તેને તેમ કરવાની પ્રેરણું ઈશ્વર તરફ થી થયેલી છે. અથવા એક માણસ બીજા માણસની સ્ત્રી સાથે વ્યભિચાર કરે કે કઈ સતી સ્ત્રીની લાજ લુંટે કે કઈ પણ પાશવી અત્યાચાર કરે, તે તેની જવાબદારી તે માણસની નહિ પણ ઈશ્વરની ઠરે; કારણ કે ઈશ્વરની આજ્ઞા હેવાથી જ તેણે તે તે પ્રકારનાં કાર્યો કરેલાં છે. આ રીતે મનુષ્ય ગમે તેવાં
