________________
અમાધ~થમાળા
૭૪ : નાખ્યું. વળી તે સર્વજ્ઞ હોય તે આ લેકના કેઈ પણ ભાગમાં રહેલા મસ્તકને તે કેમ જાણી શકે નહિ? છતાં તેમણે તે જાયું નહિ એટલે હાથીનું માથું કાપીને વિનાયકના ધડ પર ચોડી દીધું. આ રીતે જેમનું જ્ઞાન અધૂરું હોય અને સર્વ સરખી રીતે જાણી શકે નહિ તે સર્વજ્ઞ કહેવાય નહિ.
(૨) રાગાદિ દેને જિતનાર એટલે રાગ, દ્વેષ તથા તેવા જ બીજા દેશે કે જે આત્માના મૂળ સ્વરૂપનું આચ્છાદન કરે છે, તેને દૂર કરનાર. રાગ એટલે આસક્તિ. દ્વેષ એટલે તિરસ્કાર. આસક્તિને લીધે “લભ” અને “માયા”(કપટ)ની વૃત્તિઓ ઉત્પન્ન થાય છે, જ્યારે તિરસ્કારને લીધે “ક્રોધ” તથા “માનને આવિર્ભાવ થાય છે. એટલે જેઓ રાગ અને દ્વેષ ઉપર કાબૂ મેળવે છે તેમનામાં કોઈ પણ પ્રકારને લેભ હેતે નથી પણ પૂર્ણ સંતોષ હોય છે, કેઈ પણ પ્રકારની માયા હેતી સ્ત્રી પણ પૂર્ણ સરલતા હોય છે, કેઈ પણ પ્રકારને કેધ હોતું નથી, પણ પૂર્ણ ક્ષમા હોય છે અને કઈ પણ પ્રકારનું માન હોતું નથી પણ પૂર્ણ નમ્રતા હોય છે.
બીજા દેશમાં હાસ્ય, રતિ, અરતિ, ભય, શેક, જુગુપ્સા અને કામવાસના સમજવાની છે. હાસ્ય ત્યારે જ આવે છે કે
જ્યારે કઈ પણ પ્રકારની કુતૂહલવૃત્તિ અંતરમાં રહેલી હોય. તેને અભાવ થતાં પૂર્ણ ગંભીરતા પ્રકટે છે. રતિ એટલે હર્ષ, અરતિ એટલે વિષાદ. હર્ષ અને વિષાદ તેને જ થાય છે કે જે અજ્ઞાની હોય અથવા મોહગ્રસ્ત હોય. તેના અભાવથી પૂર્ણ સમતા પ્રકટે છે. ભય એટલે ડર કે બીક તે તેને જ
