Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazovijayajI Ibollebic 18 dAdAsAheba, bhAvanagara, Teezhe82-20eo : Pche 300484s. /339 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbhArata uttarAdhyayana sUtra ane [eka tulanAtmaka abhyAsa-"svAdhyAya" sAthe ] lekhaka: upendrarAya jayacaMdabhAI sAMDesarA sarvavedeSu vA snAnaM sarvabhUteSu cArjavam / ubhe pate same syAtAmArjava vA viziSyate // ArjavaM dharmamityAhuradharmoM jima ucyate / Arjaveneha saMyukto naro dharmeNa yujyate // ma.sA., anuzAsana parva, adhyAya 142, zla. 29-30 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : che. bhogIlAla jayacaMdabhAI sAMDesarA a yA 5 kani vA sa, pra tA 5 gaM ja, vaDodarA AvRtti 1 lI prata 650 I. sa. 1953 vi.saM. 2009 bhaya rUA. 12-0 prAptirathAna pustakAlaya sahAyaka sahakArI maMDaLI li. rAvapurA, vaDedarA guja2 cantharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda sarasvatI pustaka bhaMDAra, ratanapeLa-hAthIkhAnA, amadAvAda mukuMdakumAra kezavarAma zAstrI, vallabha mudraNAlaya, bhadra, amadAvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddagata bahena hasumatIne titikSA karuNAe je sattva amRta nila. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA dhUnA traNa mahAna bhAratIya anugamA--brAhmaNa (vaidika ), jaina ane bauddha-mAM aneka vicAre ekasarakhI rIte, krAi va khata . eka ja zabdamAM, te krAi vakhata bhASA judI paNa artha eka nIkaLe evI rIte vyakata thayelA che. bIjI bAju aneka vicArA ekakhIjAtu kha`Dana-keTalIka vakhata tIvra dveSathI karatA paNa jovAmAM Ave che. je vicArAmAM sAmAnyataH ekatA che te vRttazauya, dayA, vrataniSnA, ane (sapratye) samabhAvamAM che. - alagatAnuM ane khaMDanAtmaka valaNa anugameAnA darzanavibhAga, kama kAMDa tathA tenA TekA mATenA hetuvAdomAM dekhAya che. bhAratIya anugamA A dezamAM ja janmyA ane vikasyA tethI svAbhAvika rIte vRttazauya, dayA. taniSkA ane samabhAvanA vicAra|tu pASaNa lagabhaga eka jevA mULamAMthI emane prApta thayelu che. tathA alaga dano, ane tattvajJAnanI paddhati paNa vRttazuddhi --AcArazuddhi mATe hAi vattA echA aMze mamatvavALA AcaryuM ane alagatAmAM lAbha meLavanAra anugAmIe sivAya, sAmAnya paNe A vayukata prajJAva tA game te anugamamAM ke paMthamAM hovA chatAM lagabhaga eka jevA vicArA dharAvatA hatA. eene peAte-te ane peAtAne anugama-bIjAnA samAna, hIna, ke zreSTa che ke nahi e jovA karatAM pete-pAte ane peAtAne anugama-vRttazuddhimAM keTalA AgaLa vadhyA e jovu vadhu yegya lAgatuM hatuM, tethI darekamAM rahelu. sAru grahaNa karavAnI ane ApavAnI pravRtti satata cAlu rahetI hatI. mAnavamananI saheja utkrAMtizIlatAne kAraNe A ja paNa e cAlu che. bhAratIya anugameAmAM te| AvI ApaNe Deya ja, paraMtu vizvamAM paNa AvI pravRtti hajAro varSathI cAle che. enuM eka dhaNu suMdara ane rasika udAharaNa ma.bhA. srIparva a. 5 thI 6 mAM AvatuM bindu ' dRSTAMta che. A kathAnuM jaina rUpAMtara sudhaddAsakRta 'vasudeva " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMDI (I.sa. nI 5 mI sada)mAM, digambara amigatinA "dharmaparIkSA graMtha (i.sa. 1017)mAM, AcArya hemacandranA "sthavirAvali carita' (12 mI sadI)mAM ane bIjA aneka jana graMthomAM Ave che. A kathAnAM bauddha rUpAMtaro "avadAno 'nAM cinAI anuvAda uparathI maLyAM che. enA uparathI A kathAe bauddha-khristI kathAgraMtha ' bAralAma ane Asapha (Bardaan & Joasaph) tathA vizvavikhyAta prANikathAgraMtha kalilaga va damanagara(paMcataMtra' nA paDelavo, phArasI, sIriyana anuvAdanuM nAma) dvArA raste karyo haze. yuropanI lagabhaga badhI bhASAomAM A graMthanA paDelI, arabI ke sIriyana anuvAdonA anuvAdo thayA. pI. kukarTa P. Ruckert) nAmanA jarmane A vize jarmanamAM kavitA lakhI che. jarmanImAM ekeeka bALaka paNa A kAvya dvArA uparanI kathAne jANe che. Ama duniyAnI ghaNIkharI mAnavapra jAomAM pharelI A kathAe brAhma, bauddho ane jenonI jema ja samAna rIte muslimo, yAhudIo ane khristIonuM UrdhvIkaraNa karavAmAM piotAnI sevA ApelI che. vaLI bAralAma ane Asapha"nI kathA to khristIone eTalI priya lAgI ane A banne saMte emane eTalA Apta thaI paDyA ke teo kharekhara thaI gayA che tema ja manAvA mAMDayuM. chevaTe remana kethalika carce te khristI saMtanI nAmAvalImAM emanuM nAma paNa sAmela karI dIdhuM ! (In the catalogus Sanctrorm of Peter de Natalibus 1370). vastuta: "jeAsapha" te bIjA koI nahi paNa buhanA pUrvAvatAramAM kathAyela bAdhisatva" che. arabI, sIriyana ane pahelavI lipiomAM "ja' ane be samAna vaMcAtA hovAthI, badhisatve dhIre dhIre Asapha thaine sattAvAra khristI saMta tarIke sthAna pAmyA che !' 9 Some Problems of Indian Literature by Dr. Winternitz, pp. 28 to 30, & pp. 65 to 67. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ matalaba ke aneka pravRttionI jema guNagrAhakatAnI pravRtti satata kAryazIla rahIne cAlyA karI che. tethI mULabhUta rIte " A zrI keAnI' e kahevuM ati muzkela che. eTaluM kahI zakAya ke sarva manuSyanI A sahiyArI zrI che, je vArasadAro vadhe tema vadhyA kare che. A pustakamAM e sahiyAro zrInA eka nAnA aMzane jovAno prayatna che. maharSi vedavyAsa praNata kAvya-itihAsa "mahAbhArata' ane tIrthakara mahAvIra svAmInI aMtima dezanAnA graMtha "uttarAdhyayana sUva'mAMthI maLI zakelA sarakhA vicAro darzAvatA zlokano AmAM svAdhyAya sahita saMgraha kare che. baMne anugamAM je mULabhUta ekatA che tene dArzanika bAbata sAthe meLavyA vinA enA alpa rekhAMkanane A prayatna che. jo ke A graMthamAM kAI bauddha AgamamAMthI paddhatisara, sarakhA vicAro darzAvatA ke ke gAthAo vyavasthita karIne mUkavAmAM nathI AvyAM, paraMtu e mahAna anugAmamAMthI maLelA keTalAka eka bIjAnA pUraka bane tevA vicArone ane kathAone "svAdhyAya'mAM sthAna ApyuM che. "janakarAja'nA svAdhyAya-lekhamAM mUkelI pAli "jAtaka mAM maLatI kathAo mukAbale jaina ke vaidika (ma.bhA. mAM AvatI) kathAo karatAM vadhu kalAyukta havA sAthe bauddha, jaina ane brAhmaNa e traNenI mULabhUta ekavAkayatA paNa batAve che. e ja pramANe "dhamma pada'nI keTalIka gAthAo ma.bhA. ane "uttarAdhyayananA che. sAthe khUba maLatI Ave che, e ane bIjI AnuSagika mAhitI noMdhI che. vaLI hAla jyAre nUtana samAjaracanA taiyAra thaI rahI che tyAre jAnI racanAmAM rahelAM sanAtana, svAdhyadAyI to emanI mULabhUta ekavAkayatA sahita jovAmAM Ave te, Adhunika kALamAM utpanna thatAM keTalAMka gharSaNa ochAM thAya, tathA prAcIna kALamAM thayelAM ghaNe jevAM gharSaNa pharIthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAno saMbhava na rahe. ene pariNAme navI racanA vyApaka dhArmika-dhAraNa karanAra, (pAlana karanAra) -AnA ciraMtana saMparkane pariNAme vadhu svastha, kAryakSama, daDha ane samAjahitakArI bane. A hetu najara samakSa rAkhIne A nAno graMtha taiyAra karela che. mArI bhatrIjI bahena hasumatIra gaI sAla dAjhI javAthI, acAnaka mAtra 18 varSanI umare paralokavAsI thaI. ene taruNavaye thayelo svargavAsa sarva kuTuMbIjanone ati Akaro lAgyo. sAthe eno apratima lAgatI titikSA ane audAryayukta karuNAnA nirmala guNone nivApAMjali ApavA mATe citta talasI rahyuM. A arasAmAM moTAbhAIe karele 'uttarAdhyayana sUtrane anuvAda prasiddha thayo hato. bIjI bAju huM chellAM keTalAMka varSothI "mahAbhArata'nuM vAcana-manana karuM chuM te lakSyamAM rAkhIne eka nikaTanA saMbaMdhIe sUcavyuM ke u. ane ma.bhA. mAM AvatA samAna vicAre keMdratha rAkhIne eka "ravAdhyAya' taiyAra karavo. mane e vicAra gamyo, kAraNa ke sadugatane e yogya zrAddhAMjali thAya ema lAgyuM. saddagata bahena hasumatI enA guNothI zAMtimAM che, paNa A graMtha dvArA amane zAMti maLyA karaze. A graMthamAM ApelA saMskRta ane pAli zlokane anuvAda mArA priya murabbI maTAbhAI. bhogIlAla je. sAMDesarA joI ane tapAsI thayA che. ane ardhamAgadhI zvekene anuvAda te emaNe ja karI Apela che. taduparata AkhuM pustaka emaNe najara taLe kADheluM che enI saprema noMdha na lauM te egya na gaNAya pU. munizrI puNyavijayajI mahArAja ane pro. jitendra jeTalIne paNa agatyanI mAhitI tathA sUcane mATe AbhAra mAnuM chuM. upendrarAya ja sAMDesarA 2. De. bhogIlAla saDesarAnI moTI putrI, saM. 2008 nA phAgaNa vada 8 ne budhavAra, tA. 16-3-5ra nA roja avasAna pAmI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbhagranthanI sUci 1 saMskRta IzaniSada pAtaMjala yaMgasUtra bRhadAraNyaka upaniSada mahAbhArata-citrazAlA presanI 5. nIlakaMThata "bhAratabhAvadIpa' TIkA sAthenI AvRtti, 6 graMthamAM mahAbhArata-kuMbhaNanI AvRttine anuzAsanathI svargArohaNaparva vALe chelle graMtha, mahAbhArata--bhAMDArakara eri. insTiTayuTanI ma.bhA. nI pramANabhUta gaNAtI samIkSita vAcanAnAM keTalAMka pustake (Fascicules) vAlmIki rAmAyaNa viSNusahastranAma ane sanasujAtIyanuM zAMkarabhASya The works of Sri Sankaracharya, Vol. 13) 2 ardhamAgadhI AturapratyAkhyAna AcArAMga sUtra uttarAdhyayana sutra-paM. hIrAlAla haMsarAja dvArA mukti uttarAdhyayana sUtra . yAkebInI vAcanA vasudevahiMDI--saMpAdake muni caturavijayajI ane muni puNyavijayajI sUtrakRtAMga sutra--Edited by P. L. Vaidya 3 pAli mas Vol. VI, Edited by V. Fausboll, in Roman Script dhammapada (mULa ane aMgrejI anuvAda)--Edited dy P. L. Vaidya dhammapada (mULa ane gujarAtI anuvAda)- saMpAdaka zrI. dharmAnanda kebI ane zrI rAmanArAyaNa vi. pAka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 aMgrejI Dynasties of Kali Age by Pargiter The Great Epic of India by Prof. Hopkins History of Indian Literature, Vol. I & II by Dr. Winternitz The Jataka Vol. VI-Translation by Cowell Sacred Books of the East, Vol. XLV (Uttaradhyayana Sutra & Sutrakritanga Sutra) Translated by H. Jacobi Some Problems of Indian Literature by Dr. Winternitz Valmiki Ramayan, Translation by Griffith 5 gujarAtI anAsakti ga--gItAno anuvAda, ma, gaMdhIjI ApaNe dharma--. AnandazaMkara dhruva, 3 jI AvRtti utarAdhyayana sU---anuvAdaka De bhogIlAla sAMDesarA jIvanazodhana--zrI ki. gha. mazaruvALA jaina Agama sAhityamAM gujarAta--. bhogIlAla sAMDesarA jaina daSTie brahmacaryavicAra-paM. sukhalAlajI ane paM. becaradAsa paMcataMtra-anuvAdaka Do. bhogIlAla sAMDesarA buddhacarita-zrI. dharmAnanda kosaMbI, 2jI AvRtti buhalIlA-zrI. dharmAnanda kosaMbI, 2jI AvRtti mahAbhArata-sAta graMthamAM anuvAda, prakAzaka: sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya vasudevahiMDI-anuvAdaka De. bhogIlAla sAMDesarA vAlmIki rAmAyaNu-graMthamAM anuvAda * prakAzaka: sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya zrImadabhagavadgItArahaya-zro. bALa gaMgAdhara TiLakanA marAThI graMthane anuvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. 6 keza pAIsa-sada-maDa (prAkRta-hiMdI zabdakoza) -paM. haragovindAsa tri. zeTha Sanskrit - English D'ctionary by sir M. Monier - Willians, II Edition gItApadArtha keza - ma. gAMdhIjI saMkSepa-sUci ma. uttarAdhyayana satrano AdhAra hoya tyAM "adhyayana, e sivAya a. "adhyAya' mahAbhArata - anuzAsanaparva ayo. vAlamIki rAmAyaNa - adhyAkAMDa Adi. mahAbhArata - Adiparva Azva. che - Azvamedhikaparva uttarAdhyayana sUtra u anu. che , anuvAda uttara vAlmIki rAmAyaNa - uttarakAMDa ulloga. mahAbhArata - udyoga parva mahAbhArata - droNaparva pa. pu. dhammapada (gujarAtI anuvAda sAthenuM. saMpAdakaH zro. kosaMbI ane zro. pAThaka) bAla. vAhamIki rAmAyaNa - bAlakAMDa bu. ca. buddhacarita, 2 jI AvRtti (dharmAnanda kosaMbI kRta) ba. u. buhadAraNyaka upaniSada bha. gItA ke gItA mahAbhArata - bhagavadgItA bhISma , - bhISmaparva matra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com droNa.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbhArata vi. sa. vana. - vanaparva vA. rAmAyaNa vAlmIki rAmAyaNa mahAbhArata - viSNu sahastranAma stotra zAMti. ,, - zAMti parva zrI. , - strI parva svargI. ,, svargArohaNaparva MWD. Sanskrit - English Dictionary by M. Monier Williams, II Edition. (ga) (vaMzakathanamAM) ene putra. () (vAdhyApAramAM) taddabhava zabdane mULabhUta zabada A pustakamAM citrazAlA presanI ma.bhA.nI AvRttimAMthI ane pro. yAkebInI vAcanAmAMthI uttarAdhyayana sUtramAMnA ke vagerenA AdhAra lIdhA che. gujarAtI anuvAdanA AdhAro che. bhogIlAla sAMDesarAnA utarAyana sUtrane anuvAdamAMthI lIdhA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA pRSTha svAdhyAya-17 prastAvanA saMdarbhagranthanI suci saMkSepa sUci 1 mRtyu 2 tRSNa 3 brAhamaNa ane zramaNa 4 yajJa 5 rastAna 6 apramAda 7 janakarAja 8 chavakAya 9 Atmavijaya 10 lesyA (vaNuM) pariziSTa 1 pariziSTa 2 suci 4-5 10-11 18-19 34-35 38-39 40-41 42-43 44-45 46-47 48-49 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatraka mazuddha zuddha (anu. a. 93-36) (anu. a 93-46) sAlasiM // solasiM // 14 sAcAM caritronI sAcA cAritrInI (= yAriyazI vyajitanI) soyaha / soyaI 19 phUTaneTa naM 1 nI nIce kauMsamAM (anusaMdhAna pR. 21 upara) ema umere kAyavakkeNa kAyavakkeNa / prISThita pratiSThita havA de akiNcnn| akiJcana / bAlANa bAlANaM sajama saMjama udyoga. 3 udyoga. 38-6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbhArata nArAyaNaM namaskRtya naraM caiva narottamam / devIM sarasvatIM caiva tato jayamudIrayet // nArAyaNa, narAttama nara, ane devI sarasvatIne namaskAra karIne 'jaya'nA (dharmanA mRtyu uparanA jayatuM jemAM kathana che tevA mahAbhAratane) prAraMbha karIe. 1. manyu = pAka dekhIne thatA irSyAsamusthita krodha, ane sainya zAka asUyA Adi lAgaNI ( ma. bhA. Adi. 1-110, 111, 134, 243; Adi. 2-137 tathA e zlADhA upara 5. nIlaka'nI TIkA) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra Namo samaNassa bhagavao mhaaviirss| 1zramaNa bhagavAna mahAvIrane namaskAra. 1. (1) zramaNa = tapasvI, sAdhu. (2) samatAthI "zramaNa thAya che. (u. 25-32) (3) samacaryAthI zramaNa (ramA) kahevAya che. (dhammapadaH brAhmaNava 388-6) (4) ramaNa = sarva avivekIone saMtApe che-zrama Ape che te zramaNa (bhagavAna viSNunuM eka nAma. vi. sa. zAMkara bhASya 104; ma. bhA. anu. 14-104) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata 1. mRtyu taM putrapazusaMpannaM vyAsaktamanasaM naram / cAro kRmiva mRtyuddhiA tiA (zAMti. . 71-28) saJcinvAnakamevainaM kAmAnAmavitRptakam / vyagra parivAlA mRtyuliyAti (kSati. va. 75-22) (alpa pAThAntare zAMti. 277-17 thI 19mAM) vaLI zAMti. 175/13, ra77/19 mAM ane 3ra1/20 mAM A lekanA uttarAIne pATha che phuvAraNamAnA mRtyu dvArA jAtiA. mRtaM putraM duHkhapuSTaM manuSyA utkSipya rAjan svagRhAnniharanti / taM muktakezAH karuNaM rudanti nimAmi kSitti aa (udyoga. ra,40-15) te putrapazusaMpanna ane vyAsakta cittavALA manuSyane, UMghatA mRgane jema vAgha uThAvI jAya tema, mRtyu upADIne cAlatuM thAya che. anekavidha saMcaya karanAra ane viSayavAsanAothI atRpta rahelA ene, vAgha jema pazune uThAvI jAya tema, mRtyu upADIne cAlatuM thAya che. (pAThAntaramAM jaNAvelA kalekAdhane artha: mAdA varu jema gheTAne upADI jAya che tema mRtyu upADIne cAlatuM thAya che.) duHkha veThIne puSTa karelA (paNa pachI) marI gayelA putrane manuSya upADIne pitAnA gherathI dUra laI jAya che, (pachI) eo chUTA keza rAkhIne karuNa dRna kare che, (paNa chevaTe te) citAmAM lAkaDAnI jema ja ene putrane nAkhI de che. 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAyayana sUtra 1. mRtyu jaheha sIho va miyaM gahAya maccU naraM nei hu antakAle / na tassa mAyA va piyA va bhAyA kAlammi tammaMsaharA bhavaMti // (. zarU-22) na tassa dukkha vibhayanti nAio, na mittavaggA na suyA na baMdhavA / eko sayaM paccaNuhoi dukkha, kattArameva aNujAi kammaM / ( zarU-zarU) jema siMha mRgane laI jAya tema mRtyu manuSyane aMtakALe laI jAya che. mAtA athavA pitA athavA bhAI enA eka aMzanuM paNa rakSaNa karI zakatAM nathI. sagAMsaMbaMdhI mitravarga putro ane bAMdhavo enA duHkhamAM bhAga pADatAM nathI; e pote ekale ja duHkhano anubhava kare che. kartAnI pAchaLa ja kama jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata anyo dhanaM pretagatasya bhuGkte vayAMsi cAgnizca zarIradhAtUn / dvAbhyAmayaM saha gacchatyamutra puSyana pApana ra veSTathamAnaH (udyoga. ma. 40-6) utsRjya vinivartante jJAtayaH sahRdaH sutaaH| puSkAnA vRkSA7yathA tAta pataMtriA: II (udA..40-7) agnau prAstaM tu puruSa karmAnveti svayaM kRtam / tasmA puruSo snArtha cinuyAjI (u.va. 40028) anugamya vinAzAnte nivartante ha bAndhavAH / zazI ziSya puruSe jJAtivA sudastathA II (zAMti. 322-74) maraNa pAmelAnuM dhana bIjA bhegave che, pakSIo ane agni enA zarIranI (sapta) dhAtuone khAya che, (maranAra te) pachI puNya ane pApa e bethI vIMTAIne emanI sAthe (parakamAM) jAya che. saMbaMdhIo, sahade ane putro, phaLa phUla vinAnA jhADane pakSIo tyajI de che tema, (mRtadehane) cheDIne pAchAM vaLe che. 5 agnimAM nAkhelA puruSanI pAchaLa enuM svayaMkRta karma -pote kareluM karma jAya che, mATe puruSe yatnapUrvaka dhIre dhIre dharmane saMcaya kare. (manuSyanuM) mRtyu thayA pachI enA bAMdhe saMbaMdhIo ane sahado enI pAchaLa pAchaLa (smazAna sudhI) jaIne puruSane agnimAM pheMkI pAchA vaLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUa] ceccA dupayaM ca cauppayaM ca khettaM gihaM dhaNadhanaM ca savvaM / sakammabIo avaso payAi paraM bhavaM suMdaraM pAvagaM vA // (a. 13-24) taM eka tucchasarIraMgaM se ciIgayaM dahiya u pAvageNaM / bhajjA ya puttAvi ya nAyao ya dAyaramannaM aNusaMkamanti // (a. 13-25) accei kAlo tUranti rAio na yAvi bhogA purisANa niccA / uvicca bhogA parisaM cayanti dumaM jahA khINaphalaM va pakkhI // (a. 13-31) dvipada ane catuSpada, kSetra ane gRha tathA sarva dhanadhAnyane tyAga karIne mAtra potAnA karma sahita e sundara athavA asundara parasavamAM jAya che. (mRtyu thayA bAda) e tuccha zarIrane citAmAM agnithI bALIne bhAca putre ane saMbaMdhIo bIjA pAlakanI pAse Mya cha. kALa vIte che ane rAtrie tvarApUrvaka cAlI jAya che. manuSyanA kAmaga paNa nitya nathIkSINa thayelA phaLavALA vRkSane pakSIo tyajIne jAya tema bhege paNa AvIne pachI puruSane tyAga kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata Stra uvArA. evamabhyAhate loke samantAt parivArite / amoghAsu patantISu kiM dhIra iva bhASase // pitAvAra ! kathamabhyAhato lokaH kena vA parivAritaH / amoghAH kAH patantIha kiM nu bhISayasIva mAm // tra uvIro mRtyunA'bhyAhato loko jarayA parivAritaH / ahorAtrAH patantyete nanu kasmAnna budhyase // (zAMti. sa. 75-7 thI 2 ne . ra777 thI 2) cAre bAjuthI gherAyelA A leAka upara (mRtyune) prahAra thAya che ane amegha (AyuSya haraNa karavAmAM amegha rAtri divase ) paDe che, chatAM tame dhIra puruSanI peThe kema bele ?8 pitAe kahyuM : leka upara koNa prahAra kare che ane e konAthI gherAyelA che? ameghazuM paDe che? tuM mane Ama zA mATe bivaDAve che?9 putre kahyuM: leka upa2 mRtyu prahAra kare che ane e jarAthI gherAyela che, divasa ane rAta paDe che, e kema jANatA nathI ?1 (10) 1. ahIM amogha'ne artha "rAtri divasa' karyo che te nIcenA kamAMka zloka 10 (zAMti. 175/9) nA pAThanA AdhAre che. A pachIne ma. bhA. zAMti. 175/10 mA zlokamAM mAtra "amevA rAtri' ne ja ullekha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sutra] (putra) unmAmi saumi savalo parivAIi amohAhiM paDantIhiM gihaMsi na raI labhe // (pitA) veja banmAdo La va parivAro kA vA amohA vuttA jAyA ciMtAvaro hume // (5) manvaMTSbhAgo rono parivAriNI amohA rayaNI vuttA evaM tAya vijANaha // (. 4-22 thI 2rU) (putro bolyAH ) "cAre kerathI gherAyelA A leka upara (mRtyune) prahAra thAya che, ane amegha (AyuSa haraNa karavAmAM amegha rAtrio) paDe che, Ama ame gRhavAsamAM AnaMda pAmatA nathI." (pitAe kahyuMH) leka upara keNu prahAra kare che ane e kenAthI gherAyelo che? amogha kene kahe che? he putre ! A jANavAne huM Atura chuM." (putre belyA :) "leka upara mRtyu prahAra kare che ane e jarAthI verAyelo che. amegha rAtrine kahI che. he pitA! A pramANe tame jANe." 8 (8) 1. ahIM "ameghane artha "rAtri' karI che te nIcenA mAMka loka 8 (u. a. 14/ra0) nA AdhAre che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 2. tRSNa yatpRthivyAM vIhiryavaM hiraNyaM pazavaH striyH| sarvaM tannAlamekasya tasmAdvidvAJchamaM caret // (anu. a 93-44) (AvA ke alpa pAThAntara sAthe Adi. 85-13, udyoga. 39-85, ane droNa. 63-8 mAM che.) na talloke dravyamasti yallokaM pratipUrayet / samudrakalpaH puruSo na kadAcana pUryate // (anu. a. 93-36) dhyAyato viSayAn puMsaH saGgasteSupajAyate / saMgAtsaMjAyate kAmaH kAmAkrodho'bhijAyate // (mIma. 1 raddara, pItA.. ra-dUra) pRthvI upara jeTalAM DAMgara yava suvarNa pazuo ane strIo che te sarva eka manuSyane saMtoSavA pUratAM nathI, mATe vidvAne zama-saMtoSa rAkhave. A lekamAM e kaI padArtha nathI, je jagatane-enI tRSNAne-paripUrNa kare. puruSa te samudrakalpa-samudra je che, e kadI pUrNa thatuM nathI. viSayonuM dhyAna karanAra puruSane emAM saMga-Asakti thAya che, saMgamAMthI kAma-kAmanA utpanna thAya che, kAmamAMthI (e dupUra hovAthI) krodha utpanna thAya che. 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana satra ] 2. tRSNA puDhavI sAlI javA ceva hiraNNaM pasubhissaha / paDipuSNaM nAlamegassa ii vijjA tavaM care // ( a. 9-49) kasiNaM pi jo imaM loyaM paDipuSNaM daleJja ikkassa / teNAvi se na saMtUse ii duppurae ime AyA // ( a. 8-16) ( AvA khIjo zlAka a. 9-48 che. ) rUve atitte ya pariggahammi sattovasatto na uvei tuTThi / atuTThidoseNa duhI parassa in lobhAvile AyayaI adattaM // ( a. 32-29) cAkhA yava suvarNa ane pazue sahita pRthvI e madhu eka manuSyane saMtASavA mATe pUratuM nathI ema samajIne tapazcaryA karavI. kAI A paripUrNa jagata eka mANasane ApI ke tApaNu enAthI saMtuSTa thAya nahi. A jIva eTaleA dupUra che. rUpathI atRpta ane parigrahamAM Asakta jIva tuSTi pAmatA nathI. (A) atuSTinA doSathI du:khI thayeleA tathA lobhathI malina tevA e annatta--nahi apAyelI anyanI vastu paNa levA mAMDe che. 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata krodhAdbhavati saMmohaH saMmohAtsmRtivibhramaH / smRtibhraMzAd buddhinAzo buddhinAzAtpraNazyati // (mISma, , raddadarU, tA. . 2-3) brahmaNyAdhAya karmANi saGgaM tyaktvA karoti yH| lipyate na sa pApena padmapatramivAmbhasA / (mI. ka. 22-0, tA. 5-20) kAyena manasA buddhayA kevalairindriyairapi / yoginaH karma kurvanti saGgaM tyaktvA'tmazuddhaye // (mA .a. 22-2, tA. . pa-11) krodhathI saMmeha--mUDhatA thAya che, saMmehamAMthI smRtivibhrama thAya che-bhAna bhUlI javAya che, smRtibhraMzathI buddhine nAza thAya che, (ane) buddhinAzathI e nAza pAme che. (buddhi na hevAthI mUelA samAna bane che.) je (manuSya) saMga-Asakti tyajIne karmo brahmArpaNa karIne vate che te pANImAM rahelA kamalapatranI jema pApathI lepAta nathI. kAyAthI, manathI, buddhithI ke kevaLa IndriyathI paNa gIo saMga tyajIne Atmazuddhi-cittazuddhi mATe karma kare che. 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra] tahAbhibhUyassa adattahAriNo rUbe atittassa pariggahe ya / mAyAmasaM var3aI lobhadosA tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // (a. 32-30) mosassa pacchA ya puratthao ya payogakAle duhI durante / evaM adattANi samAyayanto ___ rUve atito duhio annisso|| (a. 32-31) rUve viratto maNuo visogo ____ eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippae bhavamajhe vi santo jaleNa vA pokkhariNIpalAsaM // (a. 32-34) tRNAthI AkrAnta thayelA ane adatta lenAra, rUpathI ane parigrahathI atRpta jIvanAM mAyA ane jaTha, lebhanA doSane kAraNe, vRddhi pAme che te paNa e duHkhamAMthI mukta thato nathI. jaTha belyA pachI, pahelAM ane (jaThanA) prAgakALamAM e atyaMta duHkhI thAya che. e pramANe adatta grahaNa karanAra ane rUpamAM atRpta te e duHkhI ane asahAya rahe che. 5 4 rUpathI virakta manuSya zaMkarahita che saMsAramAM rahevA chatAM, jaLamAMnA kamaLapatranI jema, A dukhaparaMparAthI e lepAta nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata yA dustyajA durmatibhiryA na jIyati jiirytH| yo'sau prANAntiko rogastAM tRSNAM tyajataH sukham // (zAMti. 1, 274-55) (A zloka Adi. 85-14, zAMti. 276-12, ane anu. 7-21 A ThekANe che.) yacca kAmasukhaM loke yacca divyaM mahatsukham / tRSNAkSayasukhasyaite nArhataH SoDazI kalAm // (zAMti.a. 174-46) (A leka zAMti.177-51,ane zAMti. ra76-6 mAM che.) bAhyasparzeSvasaktAtmA vindatyAtmani yatsukham / sa brahmayogayuktAtmA sukhmkssyymshnute|| (mISa. . 20-21, jIvA. . 1-22) je durmati(vALA puruSo) vaDe huratyaja che, je puruSa jIrNa thAya te paNa jIrNa thatI nathI, je prANAtvika roga jevI che, te tRSNAne tyajavAthI sukha (maLe) che. jagatamAM je kAmasukha-viSayasukha che ane svarganuM je mahAna sukha che te tRSNAlayatho maLatA sukhanI seLamI kaLAne (paNa) yegya nathI. bAhA viSayomAM anAsakta puruSa aMtaramAM je sukha prApta kare che te akSaya AnaMda brahmaparAyaNa puruSa prApta kare che. (anAsakta rahI karma karavAM ane brahmaparAyaNa rahevuM e bane eka ja vastune nIrakhavAnI be daSTio che.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 uttarAdhyayana sUtra] dupariccayA ime kAmA no sujjahA adhIrapurisehi / aha santi savvayA sAhU je taranti ataraM vaNiyA vA // mAse mAse tu jo bAlo kusaggeNaM tu bhujjae / na so sakkhAyadhammasa kalaM agdhai solasi // (ja. 1-44) sallaM kAmA visaM kAmA kAmA AsIvisovamA / kAme ya patthemANA akAmA janti doggaI // (ja. 1-3) A duratyaya kAmagono tyAga adhIra puruSo sahelAIthI karI zaktA nathI. suvrata sAdhuo e stara kAmone, vaNike dustara samudrane pAra jAya che tema, tarI jAya che. kaI mUkha jana mAse mAse mAtra kuzanA agrabhAga jeTaluM bhajana kare te (paNa) sAcAM caritronI soLamI kaLAne pAtra nathI. kAma zalya che, kAmaga viSa che, ane kAmabhogo jherI nAga jevA che. kAmagAnI prArthanA karatA jI eone pAmyA vinA durgatimAM jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata ye hi saMsparzajA bhogA duHkhayonaya eva te / AghantavantaH kaunteya na teSu ramate budhaH // (mISma. sa. 21-22, tA. -22) zaknotIhaiva yaH soDhuM prAk zarIravimokSaNAt / kAmakrodhodbhavaM vegaM sa yuktaH sa sukhI nrH|| (maM. 1. 26-ra3, pItA. . 1-23) je sparzajanya bhege che te duHkhanuM utpattikAraNa che. he kauntaya ! e Adi ane aMtavALA che, samajadAra emAM rAcato nathI. 10 zarIra chUTe te pahelAM A lokamAM je kAma ane krodhathI utpanna thayelA vegane sahana karI zake te yukta che--gI che, (ane) e sukhI che. 11 (21) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana satra ] muhuM muhuM mohaguNe jayantaM agarUvA samaNaM phAsA phusantI asamaJjasaM ca carantaM / yz na tesi bhikkhU maNasA pausse // ( a. 4 - 11) mandA ya phAsA bahulohaNiJjA tahappagAresu maNaM na kuJja / kvija kohaM vireja mANaM mAyaM na seveja paheja lohaM // ( a. 4-12 ) mAhanA guNA upara vAravAra vijaya meLavatAM vicaratA zramaNane aneka prakAranA bAhya sparze--viSayAdi asama jasapaNe sparzI kare che, paNa eene vize bhikSu peAtAnuM mana duSita na thaza hai. 10 maMda maMda mAhya sparzI mahu leAbhAvanArA hoya che, paNa evA prakAranA e sparzamAM mana na karavuM. krodhane dabAvave, mAnane dUra karavuM, kapaTa cheDI devuM, ane lAbhanA tyAga karavA. 11 (18) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata 3. brAhmaNa ane zramaNa krodhaH zatruH zarIrastho manuSyANAM dvijottama / yaH krodhamohau tyajati taM devA brAhmaNaM viduH|| yo vadediha satyAni guruM santoSayeta ca / hiMsitazca na hiMseta taM devA brAhmaNaM viduH|| jitendriyo dharmaparaH svAdhyAyanirataH shuciH| kAmakrodhau vaze yasya taM devA brAhmaNaM viduH // yasya cAtmasamo loko dharmajJasya manasvinaH / sarvadharmeSu ca ratastaM devA brAhmaNaM viduH|| (vana, sa. 206rUrathI rUdda) "he dvijottama! krodha manuSyanA zarIramAM rahele zatru che. je krodha ane mohane tyaje che tene deve brAhmaNa jANe che. 1 je A lokamAM satya bole che, gurune saMtoSe che, pitAnI hiMsA karavAmAM AvyA chatAM sAmI hiMsA karatA nathI, tene devo brAhmaNa jANe che. je jitendriya, dharmaparAyaNa, svAdhyAyamAM nirata-UMDe rasa lenAra ane pavitra che, jene kAma tathA krodha vaza che, tene ke brAhmaNa jANe che. je dharma ane vidvAnane jagata Atmavat che, je sarvadharmamAM rata che, tene deve brAhmaNa jANe che. 4 1 pativratA strI ane brAhmaNanA saMvAdamAM strI brAhmaNane A leMke kahe che. tethI ahIM ane kamAMka loka mAM AvAM saMbodhe che. sarvadharmasamabhAvI, bIjA arthamAM sarve anugamomAM samAna buddhivALo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUva ] 3. brAhmaNa ane zramaNa 'jo loe bambhaNo vutto aggIva mahio jahA / sayA kusalasaMdiTuM taM vayaM bUma mAhaNaM // jo na sajai AgantuM pancayanto na soyai / ramai ajjavayagammi taM vayaM bUma mAhaNaM // jAyarUvaM jahAmiTTha niddhantamalapAvagaM / rAgadosabhayAIyaM taM vayaM bUma mAhaNaM // tavassiyaM kisa dantaM avaciyamaMsasoNiyaM / suvvayaM pattanivvANaM taM vayaM bUma mAhaNaM // (ga. 25-thI 22) A lekamAM je agninI jema pUjAya che tathA kuzalA puruSoe jene (brAhmaNa tarIke) nirdeza karelo che tene ame brAhmaNa kahIe chIe. je (svajanAdimAM) Asakta thatuM nathI, pratrajita thayA pachI je zoka kara nathI, tathA AryavacanamAM je AnaMda pAme che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. agnimAM tapAvIne zuddha karelA senAnI malinatAnI jema jenA rAga dveSa bhaya Adi dUra thaI gayA che tene ame brAhANu kahIe chIe. tapasvI, kRza, dAnta, jenAM mAMsa ane zeNita sukAI gayAM che tevA, suvrata tathA nirvANa prApta karanArane ame brAhmaNa kahIe chIe. 1. hIrAlAla ha sarAjanI vacanAmAM ahIM no pATha che, paNa De, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata yo'dhyApayedadhIyIta yajedvA yAjayIta vaa| dadyAdvApi yathAzakti taM devA brAhmaNaM viduH // brahmacArI vadAnyo yo'pyadhIyAd dvijapuGgavaH / svAdhyAyavAnamatto vai taM devA brAhmaNaM viduH / / yad brAhmaNAnAM kuzalaM tadeSAM parikIrtayet / satyaM tathA vyAharatAM nAnRte ramate manaH // dhamai tu brAhmaNasyAhuH svAdhyAyaM damamArjavam / indriyANAM nigrahaM ca zAzvataM dvijasattama // (vana. sa. 20-36 thI 40) je adhyayana ane adhyApana kare che, je yajJa kare che ane yajJa karAve che, ane yathAzakti dAna kare che, tene deve brAhmaNa jANe che. je brahmacArI, udAra dvijapuMgava adhyayana kare che, ane sAvadhAna rahIne svAdhyAya kare che, tene devo brAhmaNa jANe che. 6 je brAhmaNone kalyANakArI hoya te ja emane kahevuM joIe. jeo e pramANe satya kahe che temanuM mana anRtamAM ramatuM nathI. he dvijasattama! svAdhyAya dama Arjava ane indriyanigraha e brAhmaNone zAzvata dharma che, ema (ve) kahe che. 8 1. 4 jA jA vida A lokapAda koI vadika zramaNamatanuM nidarzana paNa karAvatA heya-A ane e pachI bloka, tathA svAdhyAyamAM A ja vibhAganI pAdaTIpa naM. 2 jue. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana satra ] tasapANe viyANetA saMgaheNa ya thAvare / jo na hiMsai tiviheNa taM vayaM bUma mAhaNaM // kohA vA jai vA hAsA lohA vA jai vA bhayA / musaM na vayaI jo u taM vayaM bUma mAhaNaM // vittamantamacittaM vA appaM vA jai vA bahuM / na giNhai adattaM je taM vayaM bUma mAhaNaM // divvamANusatericchaM jo na sevai mehuNaM / magasA kAyavakeNa taM vayaM bUma mAhaNaM // (. ra-ra3 thI ra6) je trasa (jaMgama) tathA sthAvara prANIone barAbara jANIne traNa prakAre (mana vacana kAyAthI) emanI hiMsA karate nathI tene ame brAhmaNa kahIe chIe. krodhathI hAsyathI lebhathI athavA bhayathI je jaThuM bolato nathI tene ame brAhmaNa kahIe chIe. je adattakeInA ApyA vinA sacitta (dAsa pazu ityAdi) ke acitta (suvarNa ItyAdi) thoDuM ke ghaNuM leto nathI tene ame brAhmaNa kahIe chIe. manathI kAyAthI ke vacanathI je divya mAnava ke tiryaMca saMbadhI mithuna seva nathI tene ame brAhmaNa kahIe chIe. 8 yAkebInI vAcanAmAM no che, te arthanI daSTie vadhAre UMcata che. jo ke mULa pADanA saMpAdana agAu varSo pahelAM prakaTa thayelA yAkALInA anuvAdamAM no pATha svIkArIne bhASAntara thayeluM jaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata satyArjave dharmamAhuH paraM dharmavido jnaaH| durjeyaH zAzvato dharmaH sa ca satye prtisstthitH|| (vane. . 2 40, 4) nirAziSamanArambha nirnamatkAramastutim / akSINaM kSINakarmANaM taM devA brAhmaNaM viduH // (zAMti. 1. 26-34) (thoDA pAThabhede zAMti. 245-24) anuttarIyavasanamanuparatIrNazAyinam / bAhupadhAnaM zAmyantaM taM devA brAhmaNaM viduH / / dvandvArAmeSu sarveSu ya eko ramate muniH / pareSAmananudhyAyaMstaM devA brAhmaNaM viduH // (zAMfsa. . ra62-20, rU8). dhamavida ane satya ane ArjavamAM parama dharma che ema kahe che. zAzvata dhana-sanAtana dharma 'ya che ane e satyamAM pratiSThita che. jeNe AzA, (karmonA) AraMbhone, namaskAra ane skRtine tyAga karyo che, je (brahmacaryanA baLa vaDe) akSaNa che, jenAM karma kSINa thayelAM che, tene dave brAhmaNa jANe che. 10 je uttarIya vastra vinAne (lAja DhAMkavA pUratuM ja vastra paheranAra) che, je bheMya para sUe che, bAhunuM ozIkuM kare che, ane zama guNavALe che, tene devo brAhmaNa jANe che. 11 je muni (sukha duHkhAdi) DhaMDhovALA upavanamAM--jagatamAM ekale ramaNa kare che, ane (Atmazuddhine AgrahI hovAthI) bIjAono vicAra karato nathI, tene devo brAhmaNa jANe che. 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ utarAyayana sUtra ] jahA pomaM jale jAyaM novalippai vAriNA / evaM alitaM kAmehiM taM vayaM bUma mAhaNaM / / aloluyaM muhAjIvI aNagAraM akiMcaNaM / asaMsattaM nihatthesu taM vayaM bUma mAhaNaM // jahittA puvvasaMjoga nAtisaMge ya bandhave / jo na sajjai bhAgesu taM vayaM bUma mAhaNaM // pasubandhA sabaveyA ya jaTuM ca paavkmmunnaa| na taM tAyanti dussIlaM kammANi balabanti h|| | (sa. 25-27 thI 30) jaLamAM utpanna thayeluM kamaLa jema jaLathI lepatuM nathI te pramANe je kAmabhogothI alipta rahe che tene ame brAhmaNa kahIe chIe. je apa, bhikSAkavI. anagAra--ghara vinAno, akiMcana ane gRhasthomAM anAsakta hoya tene ame brAhmaNa kahIe chIe. 10 pUrva saMga saMbaMdhIo ane bAne tyAga karIne je bhAgamAM Asakta thatuM nathI tene ame brAhamaNu kahIe chIe. 11 (yajJomAM yupa sAthe) pazuone bAMdhavAmAM Ave te, sarva vedo ane pApakarmo sahita thayelA yajJo e durazIlanuM rakSaNa karatAM nathI, (kemake) kI baLavAna hoya che. 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata yena sarvamidaM buddhaM prakRtivikRtizca yA / gatijJaH sarvabhUtAnAM taM devA brAhmaNaM viduH // abhayaM sarvabhUtebhyaH sarveSAmabhayaM ytH| sarvabhUtAtmabhUto yastaM devA brAhmaNaM viduH|| (zAMti. sa. ra6-22, 23) satyaM dAnaM kSamA zIlamAnRzaMsyaM tapo ghRnnaa| dRzyante yatra nAgendra sa brAhmaNa iti smRtH|| (vanA, . 280-22) je prakRti (mULatatva) ane vikRti (mULa brahmamAMthI thayeluM jagata) e sarvane jANe che, sarva prANIonI gatine je jANe che, tene deve brAhmaNa jANe che. 13 jenAthI sarvabhUtene abhaya che, je sarva bhUtothI) nibhI ka-abhayavALo-che, je sarva prANIonA AtmArUpa thayele che, tene devA brAhmaNa jAge che. he nAgendra! jenAmAM satya, dAna, kSamA, zIla, AnRzaMsya-adbharapaNuM, tapa ane dayA jovAmAM Ave te brAhmaNa che, ema smRtimAM kahyuM che. 15 1. " ajagara ane yudhiSThira'nA saMvAdamAM dharmarAja ajagarane saMbodhana kare che. 2. ahIM mULane skRta zabdano artha " rakRtimAM kahyuM che ema karyo che. juo vana. 180-31 thI 36. emAMnA 35mA zlokamAM taNAjoke siMdha majura vibhuSo vItAe pramANe svAyaMbhuva manane mata DhAMkare che. AthI uparane artha karavAne mULane AdhAra maLe che, 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthayana sUtra ] na vi muNDieNa samaNo oMkAreNa na bambhaNo / na muNI raNavAseNaM kusacIreNa taavso|| samayAe samaNo hoi bambhacereNa bmbhnno| nANeNa u muNI hoi taveNa hoi taavso|| kammuNA bambhaNo hoi kammuNA hoi khttio| vaiso kammuNA hoi suddo havai kammuNA / (ja. 25-rUra thiI rUrU) muMDanathI zramaNa thatuM nathI, kArathI brAhmaNa thatuM nathI, arayavAsathI muni thatuM nathI, ane kuzanAM vastra paheravAthI tApasa thatuM nathI. samatAthI zramaNa thAya che, brahyacaryathI brAhmaNa thAya che, jJAnathI muni thAya che, ane tapathI tApasa thAya che. 14 karmathI brAhmaNa thAya che, karmathI kSatriya thAya che, karmathI vazya thAya che, ane karmathI zuddha thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata 'na yoni pi saMskAro na zrutaM na ca santatiH / kAraNAni dvijatvasya vRttameva tu kAraNam // brAhmaH svabhAvaH suzroNi samaH sarvatra me matiH / nirguNaM nirmala brahma yatra tiSThati sa dvijaH // (, ka. 4rU-10, 12) damastyAgo'thApramAda ityeteSvamRtaM sthitam / etAni brahmamukhyAnAM brAhmaNAnAM manISiNAm // (udyo. ka. 4-7) maunAnna sa munirbhavati naarnnyvsnaanmuniH| svalakSaNaM tu yo veda sa muniH zreSTha ucyate // (gho. ka. 43-60) ni saMskAra vidvattA ke saMtati e kAMI dvijatvanAM kAraNuM nathI, paNa zuddha cAritrya ja kAraNa che. 16 he suzoNi ! brahmano svabhAva sarvatra sama che-sarakhe che, ema huM mAnuM chuM. (mATe) jenAmAM nirguNa ane nimala brA vase che te dvija che. dama, tyAga ane apramAdamAM amRta (makSa nirvANa) raheluM che, ane e (guNo) buddhimAna brahmaniSTha (brahma ja jenuM mukhya prApya che tevA) brAhmaNomAM rahelA che. 18 te (manuSya) maunathI muni thatuM nathI, tema arayamAM vasavAthI muni thatuM nathI, paNa je svalakSaNane jANe che (AtmAnA guNone jANe che) te zreSTha muni kahevAya che. 19 1. A glo mATe "svAdhyAyamAM A vibhAga juo. 2. umAmahezvarasaMvAdamAM mahezvara A zloke bele che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra ] ee paukare buddhe jehiM hoi sinnaayo| sayakammavinimmukaM taM vayaM bUma mAhaNaM / evaM guNasamAuttA je bhavanti diuttamA / te samatthA u uddhRttaM paramappANameva y|| evaM tu saMsaye chinne vijayaghose ya mAhaNe / samudAya tayaM taM tu jayaghosaM mahAmuNi / / tuhe ya vijayaghose iNamudAhu kyNjlii| mAhaNattaM jahAbhUyaM suThu me ubadaMsiyaM / (rapa-rUka thI rU7) buddha-jJAnIe A (upadeza) prakaTa karyo che, jethI (manuSya) snAtaka thAya che. e sarva karmathI vimukta thayelAne ame brAhmaNa kahIe chIe. A prakAre guNayukta dvijottame pitAne tathA bIjAne uddhAra karavAne samartha he ya che. 17 A pramANe pitAnA saMzaya chedAI gayA pachI vijayagheSa brAhmaNe jayaghoSa mahAmuninAM vacanono svIkAra karyo. 18 saMtuSTa thayelA vijayaghoSe (hAthanI) aMjali joDIne kahyuM ke "Ape brAhmaNane yathAsthita upadeza mane karyo che."19 1. jeNe potAno vidyAbhyAsa pUro karyA che tevA brAhmaNane "nAtaka kahe che. A sAthe "snAtaka" ne "grejyueTa evo arvAcIna arthaphera sarakhAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata svagRhAdabhiniHsRtya lAbhe'lAbhe samo muniH / samupoDheSu kAmeSu nirapekSaH paritrajet / / na cakSuSA na manasA na vAcA dupayedapi / na pratyakSa parokSaM vA dUSaNaM vyAharetkvacit / / na hiMsyAtsarvabhUtAni na maitrANyagatazvaret / nedaM jIvitamAsAdya vairaM kurvIta kenacit / / ativAdAstitikSeta nAbhimanyeta kaJcana / kAdhyamAnaH priyaM brUyAdAkruSTaH kuzalaM vadet // pradakSiNaM ca savyaM ca grAmamadhye ca nAcaret / bhaikSacaryAmanApano na gacchetpUrvaketitaH // (zAMti, . 278-2 thI 7) (mumukSue) svagRhano tyAga karIne, lAbha tathA alAbhamAM samAna buddhi rAkhI muni thavuM. viSaye sAmA (zetA) Ave te paNa nirapekSa rahIne paribhramaNa karavuM. AMkha mana ke vAcAthI (keInA para) deSAro5 kare nahi, ane pratyakSa ke parokSa rIte koInuM dUSaNa kahevuM nahi.12 koI prANInA hiMsA karavI nahi, sUryanI jema gamanazIla rahevuM ane AvuM (sAdhu) jIvana prApta karyA pachI keInI sAthe vera karavuM nahi. 22 vAdavivAdane sahana kare (sAme vAda na kara), kazAnuM abhimAna na karavuM, kodhavALAnI sAme (paNa) mIThuM livuM, AkAza karanAra sAme paNa kuzaLa-bhaluM bolavuM. 23 gAmanI madhyamAM (lekanI vacce) rahIne (paNa) keInuM anukULa ke pratikULa karavuM nahi. bhikSAcaya AcaryA vinA, 'kAIne tyAM agAuthI nimaMtraNa svIkArIne (bhojana mATe) javuM nahi, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra] 10 susANe sunnagAre yA rukkhamUle va ego| akukkuo nisIejjA na ya vittAsae paraM // (vADA pAThabhede . 35-6 A koka che.) tattha se acchamANarasa uvasaggAbhadhArae / saGkAbhIo na gacchejjA udvittA annamAsaNaM // uccAvayAhiM sejjAhiM tavAsI bhivakhu thAma / nAtivelaM vihannejjA pAvadiTThI vihannai // pairikaM vasayaM laddha kallANaM adu pAvayaM / kimegarAiM karismaI evaM tatthAhiyAsae // 12 akkosejjA pare bhikkhu na tesi paDisaMjale / sariso hoi bAlANa tamhA bhikkhu na saMjale // (ga. 2-20thI 24) 1(10) smazAnamAM, zanya gRhamAM athavA jhADa nIce eNe ceSTArahita ane ekalA besavuM, bIjAne trAsa Apa nahi.20 - tyAM besIne eNe upasargo sahana karavA; (upasargo paranI) zaMkAthI bhaya pAmI, UDIne bIje sthAne na javuM.21 (11) UMcI athavA nIcI zamyA prApta thAya tevI tapasvI ane sAmarthyavAna bhikSue maryAdAnuM ullaMghana karavuM nahi; pA5daSTi rAkhanAra bhikSu patita thAya che. 22 ekAntara sArI ke narasA vasati prApta thatAM "eka rAtrimAM mane zuM thaI javAnuM che?' ema vicArIne bhikSue tyAM (sukha athavA) duHkha sahana karI levuM. 23 (12) keI mANasa bhikSane kaThora zabda kahe te bhikSAe enI sAme kepa kare nahi. ema karavAthI) e mUnA je bane che, mATe bhikSue kepa na kare. 1. parISaha nAmanA u nA A adhyayanamAM AvatA A 10-11-12 ityAdi parISahanA A kramAMka che. 2. zA=vasani, utAro 3. TIkAkAre e hi ( ekAnta' ) ne artha bI AdithI rahita evo karyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. 1 mahAbhArata avakIrNaH suguptazca na vAcA hyapriyaM vadet / mRduH syAdapratikrUro visrabdhaH syAdakatthanaH // vidhUme nyastamusale vyaGgAre bhuktavajjane / atItapAtrasaMcAre bhikSAM lipseta vai muniH|| prANayAtrikamAtraH syaanmaatraalaabhessvnaadRtH| alAbhe na vihanyeta lAbhazcavaM na harpayet // | (zAMti. . 278-8 thI 20) (mUkhe janathI) apamAnita thavA chatAM, dharmamAMthI niSThA mUkavI nahi (suguptA), vANIthI apriya bolavuM nahi. mAM apratikrara (kUratA AcaranAra sAme paNa karatA nahi karanAra), nirbhaya, ane AtmazlAghA nahi karanAra thavuM. je ghera dhumADe baMdha thaI gayuM hoya, sAMbelAno avAja na saMbhaLAto haya, aMgArA bujhAI gayA hoya, sarva manuSya jamI rahyAM hoya, ane pIrasavAnAM vAsaNonI heraphera baMdha paDI hoya, tevA gherathI munie bhikSA meLavavAnI icchA karavI. prANayAtrika-zarIra Take teTaluM lenAra-thavuM, vadhu maLe to anAdara kare. keI vakhata (kaMI) na maLe te udAsa na thavuM, ane maLe te harSita na thavuM. 27 1. sujutAne A artha nIlakaMThano TIkAne AdhAre karelo che ane paribhASAmAM ja ne artha mana vacana ane kAyAnI nirdoSa pravRtti evo thAya che. je AvI "gupti'vALe heya tene "gupta" ke "sugupta kahI zakAya. 25 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra] soccANaM pharasA mAsA dAruNA gaamknnttgaa| tusiNIo uvehejjA na tAo mnnsiikre|| 13 hao na saMjale bhikkhU maNaM pina pose| titikkha paramaM naccA bhikkhU dhammaM vicinte| samaNaM saMjaya dantaM haNejjA koi katthaI / natthi jIvassa nAsu ti evaM pehejja saMjae / (1. 2-rapa thI 27) kaThora, dAruNa ane grAmakaMTaka bhASA sAMbhaLavAmAM Ave te bhikSue mauna dhAraNa karIne enI upekSA karavI e vANIne manamAM lAvavI nahi. 25 - (13) keI mAre te paNa bhikSu kepa na kare ke manathI paNa enA upara dveSa na kare. kSamAne uttama jANane bhikSue dhanuM cintana karavuM. saMyamI ane indrinuM damana karanAra zramaNane kayAMka koI haNe te "jIvano nAza thato nathI. e pramANe e saMyamI zramaNe cintana karavuM. 27 1. indriyagrAmane kAMTA jevI amArI lAge tevI vANuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata lAbhaM sAdhAraNaM necchenna bhunyjiitaabhipuujitH| abhipUjitalAbhaM hi jugupsetaMva taadRshH|| (zAMti. sa. 278-2) na cAnnadoSAnnindeta na guNAnabhipUjayet / zayyAsane vivikte ca nityamevAbhipUjayet / / zUnyAgAraM vRkSamUlamaraNyamathavA guhAm / ajJAtacoM gatvAnyAM tato'nyatraiva saMvizeta // anurodhavirodhAbhyAM samaH syAdacalo dhruvaH / sukRtaM duSkRtaM cobhe nAnurudhyeta karmaNA / (zAMti. . 278-12 thI 4) sAdhAraNa lAbhanI (mAna, pUjana I) IcchA na karavI. jyAM bahumAna maLe tyAM jamavuM nahi. bahumAnapUrvaka lAbha maLe tenI jugupsA karavI-anAdara kara. 28 annanA dezonI niMdA karavI nahi, tema enA guNenI prazaMsA karavI nahi, nitya ekAntamAM ja zadhyA ane Asana pasaMda karavA-rAkhavAM. nya gRhamAM, vRkSanA mULa pAse, araNyamAM athavA guphAmAM ajJAta rIte jaIne AtmAmAM lIna rahevuM. (gano) anurodha kara, (Asaktino) virodha kara, samatAvALA, acala ane prava thavuM, ane potAnAM kAryo vaDe sukata ke duSkRta karavAnI AkAMkSA na rAkhavI. - 31(2) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra] 14 dukkaraM khalu bho niccaM aNagArassa bhikkhunno| savvaM se jAiyaM hoi nasthi kiMci ajAiyaM // goyaraggapaviTThassa pANI no suppasArae / seo agAravAsu tti ii bhikkhU na cintae // 15 paresu ghAsamesejjA bhoyaNe pariNiTThie / laddhe piNDe aladdhe vA nANutappejja paNDie // ( 2-28,30) 18 kilinnagAe mehAvI paGkeNa va raeNa vaa| ghisu vA paritAveNa sAyaM no paridevae // (1, 2-36) (14) are ! aNagAra bhikSunuM jIvana kharekhara nitya duSkara che. kAraNa ene sarva vastu yAcanA karavAthI ja maLe che, yAcanA vinA kaMI maLatuM nathI. 28 raMgecarIne mATe (gRhasthane ghera) pravezI hAtha lAMbo karavAnuM saraLa nathI, mATe "guDavAsa e ja sAre che e pramANe bhikSAe cintana karavuM nahi. (15) bIjAone (gRhasthane) tyAM bhejana thaI rahyA pachI ja bhikSAthe javuM. bhikSA maLe ke na maLe, paNa DAhA bhikSae e vize anutApa kare nahi. 30 (18) kAdavathI, raMjathI, athavA grISma RtumAM tApathI malina gAtravALA thayelA buddhimAna bhikSAe sAtA-sukhane mATe vilApa na kare. 31 (50) 1. grakavinAnA 2. bhikSAne mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 4. yajJa zrotraM tvak cakSuSI jihvA nAsikA caraNau karau / upasthaM pAyuriti vAg hotRNi daza bhAmini // zabdasparzI rUparasau gandho vAkyaM kriyaagtiH| retomUtrapurISANAM tyAgo daza havIMSi ca // | (gAthA . 22-2, rU) dazendriyANi hotRNi havIMSi daza bhAvini / viSayA nAma samidho huyante tu dazAniSu // (vAya. sa. 2-1) he bhAmini ! zrotra, tvacA, cakSu, jihuvA, nAsikA, be caraNuM, be hAtha, upastha, gudA ane vANI A daza hatAo che. zabda, sparza, rUpa, rasa, gabdha, vAkaya, kiyA, gI vIrya ane mUtra tathA maLano tyAga A daza havi che. 2 he bhAvini ! daza IndirUpI hotA pitAne viSayarU5) daza havine-viSaya nAmanA samidhane daza agniomAM hame che. 1. citrazAlA sana ma. bhA. mAM mudraNadoSathI "pAriri para chapAyeluM che. 2. "brAhmaNa gItA'mAM brAhmaNa brAhmaNane saMbaMdhe che. 3. vacamAM Ava. 21/4 mAM daza indriyonA daza devatAone daza agni kathA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUa] 4. yajJa kahaM ca re bhikkhu vayaM jayAmo, pAvAi kammAi punnollyaamo| akkhAhi no saMjaya jakvapUiyA kahaM sujaTuM kusalA vayanti // susaMvuDo pazcihi saMvarehiM iha jIviyaM aNavakaGkhamANo / vosaTThakAo suicattadeho mahAjayaM jayati jannasiTuM // ke te joI ke ya te joiThANe kA te suyA kaM ca te kaasiNg| ehA ya te kayarA santi bhikkhU kayareNa homeNa huNAsi joiM // ( 2-40, 42, 43) (brAhmaNe) he bhikSa! ame kevI rIte yajJa karIe? pApakarmone kevI rIte dUra karIe? he yakSapUjita saMyamI ! kuzala puruSe kevA yajJane sAre kahe che e amane kaho.1 (muni) pAMca saMvara-mahAvrata vaDe saMvRta-surakSita, A jIvananI paNa AkAMkSA nahi rAkhanAra, kAnsaga karanAra, zuci tathA kAyAnI AsaktithI rahita puruSa mahAvijayI zreSTha yajJa Adare che." (brAhmaNo) "tamAre agni karyo che? agnisthAna karyuM che? sacAo-kaDachIe kaI che? chANAM kayAM che? iSaNa kayAM che? e agnimAM tame karyo homa karo cho?" 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mA bhArata cittaM suvazca vittaM ca pavitraM jJAnamuttamam / suvimaktamidaM sarvaM jagadAsIditi zrutam // (zAzva. ka. 22-6) (A yajJavidhimAM) citta e sava-kaDachI che, ane pavitra tathA uttama jJAna e dhana che, meM) evuM sAMbhaLyuM che ke A jagata enAthI (pavitra jJAnathI) atyaMta bhinna che.4(56) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37. uttarAdhyayana sUtra] tavo joI jIvo joiThANaM jogA suyA sarIraM kArisaGga / kammehA saMjamaM jogasantI homaM huNAmi isiNaM pasatthaM // (ja. 12-44) (muni ) "tapa e agni che, jIvAtmA agnisthAna che, (mana, vacana ane kAyAno) cega e kaDachIo che, zarIra e (taparUpI) agni saLagAvavA mATenuM sAdhana che, karmarUpI IMdhaNuM che. e pramANe kaSioe vakhANelo saMyama, yoga ane zAnirUpI homa huM karuM chuM." 4 (54) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 5. snAna agAdhe vimale zuddha satyatoye dhRtihade / snAtavyaM mAnase tIrthe satcamAlambya zAzvatam // (anu. sa. 8-2) manasA ca pradIptena brahmajJAnajalena ca / snAti yo mAnase tIrthe tatsnAnaM tacadarzinaH // (gu. . 08-3) (manuSya) zAzvata satvanuM avalaMbana karIne, agAdha, vimala, zuddha, satyarUpI jaLavALA, dhatirUpI dharAvALA mAnasatIrthamAM snAna karavuM. pradIpta mana vaDe-apramatta mana vaDe-brahmajJAnarUpa jaLathI je mAnasatIrthamAM snAna thAya che te snAna che, ema tatvadazI puruSe kahe che. 2 (58) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra] 39 5. snAna dhamme hara bambhe santititthe aNAvile attapasannalese / jahi siNAo vimalo visuddha susI bhUo pajahAmi dosaM // eyaM siNANaM kusalehi diTTha mahAsiNANaM isiNaM pasatthaM / jahiM siNAyA vimalA visuddhA mahArisI uttamaM ThANaM pattaM // (1. 22-46, 47) (brAhmaNAH) "tamArA (snAna karavA mATeno) ha--dharA kyA che? tamAruM zAntitI--puNyakSetra kayuM che? kayAM snAna karIne tame kamarajano tyAga kareA che ? he yakSapUjita sayamI ! A vastu amane kahe, tamArI pAsethI ame e jANavA IcchIe chIe." (muniH) "saMyama e mArA hRda che, malarahita tathA je vaDe AtmAnI glezyA zuddha thAya che tevuM mAruM... zAntitIrtha e brahmacarya che, jemAM snAna karIne vimala zItala thayelA huM doSanA tyAga karuM chuM." vizuddha ane 2 (56) * lephsA vibhAga na. 10, ane enA 'svAdhyAya 'mAM jue. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 6. apramAda yA nizA sarvabhUtAnAM tasyAM jAgarti saMyamI / yasyAM jAgrati bhUtAni sA nizA pazyato muneH|| (mISma, . 2662; tA. 2-) "je sarva prANIonI rAta hoya che temAM saMyamI jAge che, tathA jemAM sarva prANIo jAge che tene muni rAta gaNe che. 1. (59) 1. bhegI manuSya rAtrinA bAra eka vAgyA sudhI nAca raga khAnapAnAdimAM potAne samaya gALe che ne pachI savAranA sAta ATha vAgyA sudhI sUe che. saMyamI rAtrinA sAta ATha vAge sUI madharAte UThI IzvaranuM dhyAna dhare che. vaLI bhogI saMsArane prapaMca vadhAre che ne Izvarane bhUle che, tyAre saMyamI prapaMcathI aNajANa rahe che ne Izvarano sAkSAtkAra kare che, ema benA paMtha nyArA che ema A zlekamAM bhagavAne sUcavyuM che. ("anAsaktiyoga,' 2-69 nI neMdha) ma. gAMdhIjIne artha A pramANe che : jyAre sarva prANuM sUtA hoya che tyAre saMyamI jagato hoya che, jayAre loka jAgatA hoya che tyAre jJAnavAna muni sUto hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ utazadhyayana sutra] 6. apramAda suttesu yAvI paDibuddhajIvI na vIsase paNDie Asupanne / ghorA muhuttA avalaM sarIraM bhAruNDapakkhI va cara'ppamatte // (3. 4-6) bIjAe UMghatA hoya tyAre jAgrata rahenAra, AzuprajJatIvra buddhi paMDita vizvAsa na kare-nizcita na rahe. kALa ghera che ane zarIra nirbaLa che, mATe bhAIMDa pakSInI jema apramatapaNe vicara. 1 (57) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 7. janakarAja susukha bata jIvAmi yasya me nAsti kiJcana / mithilAyAM pradIptAyAM na me dahyati kiJcana // (zAMti. sa. 27-4) (gheDA pAThAntara sAthe A zloka zAMti. 17-19 tathA zAnti. 178-2 mAM che. artha A ja, paNa vAkayaracanA judI evI rIte zAMti. 21-50 mAM che.) ' jenuM kaMI ja nathI e huM sukhethI vasuM chuM. mithilA baLatI hovA chatAM emAM mAruM kaMI baLatuM nathI. 1 (60) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtra ] 7. janakarAja suhaM vasAmo jIvAmo jesi mo nasthi kiMcaNa / mihilAe DajjhamANIe na me Dajjhai kiMcaNa // (sa. 1-4) jenuM kaMI ja nathI evA ame sukhethI vasIe chIe ane jIvIe chIe. mithilA baLatI hovA chatAM emAM mAruM kaMI baLatuM nathI. 1 (58) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 * [ mahAbhArata 8. jIvakAya udake bahavaH prANAH pRthivyAM ca phaleSu ca / na ca kazcinna tAn hanti kimanyatprANayApanAt // sUkSma yonIni bhUtAni tarkagamyAni kAnicit / pakSmaNo'pi nipAtena yeSAM syAtskandhaparyayaH // (zAMti. . 1-21,26) jaLamAM aneka jIvA che, pRthvImAM ane kaLAmAM aneka jIvA che, teono kANu vadha karatA nathI ? tathA prANadhAraNu mATe--jIvavA mATe ( hiM`sA vinA ) khIjuM zuM (sAdhana) che ? 1 keTalAMka prANIe sUkSma che, keTalAMka (mAtra ) tarkathI ja jANI zakAya che, ane keTalAMka te AMkhanA dehamukta thAya che--marI jAya che. palakArAthI paNa 2 (62) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarANayana sUtra] 8. jIvakAya puDhavI AujIvA ya taheva ya vaNassaI / icveva thAvarA tivihA tesiM bhee suNeha me // (. rUd70) nA na ja pRthvI, apajIva ( apakAya), ane vanaspati-e pramANe traNa prakAranA sthAvara (jIva) kahyA che. tenA bheda mArI pAsethI sAMbhaLo. 1 (59) "dha ane te A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 9. Atmavijaya yacca te droNabhISmAbhyAM yuddhamAsIdarindama / manasaikena yoddhavyaM tatte yuddhamupasthitam // tasmAdabhyupagantavyaM yuddhAya bharatarSama / paramavyaktarUpasya pAraM yuktyA svakarmabhiH // 'yatra naiva zaraiH kArya na bhRtyainaM ca bandhubhiH / Atmanaikena yoddhavyaM tatte yuddhamupasthitam // (aa . 2-2 thI 4) he aridama ! droNa ane bhIma sAthe tamAre je yuddha thayuM hatuM tevuM ja yuddha hamaNuM tamArI pAse upasthita thayuM che, jemAM tamAre ekalAe mana sAthe laDavAnuM che. 1 mATe he bharatathaMbha! tame (mana sAthe) yuddha karavA taiyAra thAo, ane svakarma vaDe ega dvArA parama avyakta rUpanA (paramAtmatatvanA) pArane pAme. jemAM bANe sevake ke baMdhuonuM kAma paDatuM nathI tevuM AtmAnI (mananI) sAthe ekalAe laDavAnuM yuddha tamArI pAse upasthita thayuM che. 3 (5) 1. A leka zAnti. 16-raramAM bhIma dharmarAjane kahe che. 2. A zloka najIvA pAThAntara sAthe zAnti. 16-2mAM bhIma dharma rAjane kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAyana sUtra ] 9. Atmavijaya jo sahassaM sahassANaM saMgAme dujjae jiNe / ega jiNejja appANaM esa se paramo jo|| appANameva jujjhAhi kiM te jujJaNa bjjho| appANamevamapyANa jaittA suhamehae // pazcindiyANi kohaM mANaM mAyaM taheva lohaM ca / dujjayaM ceva appANaM savvaM appe jie jiyaM // (aa. 1-24 thI 36) daza lAkha yoddhAone duSya saMgrAmamAM koI jIte, enA karatAM pitAnI jAtane jIte e uttama jaya che. tArI jAtanI sAthe ja yuddha kara bahAranA zatru sAthe laDIne zuM kAma che? jAte ja potAnI jAta upara vijaya meLavanAra manuSya sukha pAme che. pAMca Indriye, krodha, mAna, mAyA temaja lebha tathA dujaya evI pitAnI jAta e sarva, AtmAne jItatAM jitAI 1 thI 3 (2) gayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata 10. lezyA (varNa) 'SaDjIvavarNAH paramaM pramANa kRSNo dhUmro nIlamathAsya madhyam / raktaM punaH sahyataraM sukhaM tu hAridravarNa susukhaM ca zuklam // (zAMti. ka. 28-32) ( dukhI evA) kRSNa ane dhumra, ane madhyama nila, tathA sahanazIla raktavarNanA, ane hAridra varNanA sukhI tathA zukala varNanA atyaMta sukhI evA jInA cha vaNe (zAstrokta) parama pramANa vaDe (samajAya) che. 1 (66) 1. pariziSTa 1 kAlagaNanA vizenuM jue. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana satra] 10. lezyA (varNa) kiNhA nIlA kAU ya, teU pamhA taheva ya / sukkalesA ya chahA ya, nAmAI tu jahakamaM // (. ra4-3) kRSNa, nIla, kApata, teja, pava tathA chaThThI zukla vezyAA pramANe (enAM) yathAkrama nAma che. 1 (23) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya 1. mRtyu uttarAdhyayananA 13 mA adhyayanamAM "citra ane saMbhUta"nA saMvAdamAM mRtyunuM varNana karatAM enuM Avu bhayapradarUpa batAvyuM che ke "jema siMhu mRgane lai jAya tema mRtyu aMtakALe manuSyane laI jAya che." ane kartAnI pAchaLa evuM krama`ja jAya che, sagAM saMbadhIe te| ciMtAmAM bALIne bIjA pAlaka pAse jAya che.' u. ane mahAbhAratamAM khIjA ThekANe paNa A bhAva che. ma.bhA. tu kada mAru hAvAthI emAM tA aneka DekANe AvA vicAra vyakta thayelA che. A vicArane jo jemane! tema siddhAMtanI mAphaka alaga svIkAravAmAM Ave te, enA Azaya sarasa hevA chatAM pariNAma UlaTu Ave ema che, kAraNa ke zu' mahAbhAratamAM ke zu' uttarAdhyayatamAM A vicAra kathana karanAra kAM te nAno--mudda nathI, ke jJAtI DeAya tevAne upadeza ApavAmAM AvatA nathI. u. mAM citra sa'bhUtane (atre rAjA brahmadattane ) kahe che te, e enA kAmabhogAmAM gaLADUba kaLaNamAM khUMcI gayelA hAthInI jema' sUcI gayA che, ene A kAmabhegAnI kSaNubhaMguratAnuM--emAM rahelI AsaktinI nira katAnuM" bhAna karAvavA. jyAre mahAbhAratamAM zAMtiparvanA a. 175 ( ane . 277 je apa pA:bhede eka che ) mAM pitAputra savAdamAM, vaidika ka`kAMDI kriyAo karatA ane Azramadharmonu anukrame pAlana karIne muni thavAnI ( eTale ke vRddhAvasthAmAM muni thavuM evI ) icchA rAkhatA pitAne enA medhAvI nAmanA vicakSaNa putra, je sa` rIte karALa hatA te, jIvana keTalu' anizcita che, ane mRtyu game tyAre vAgha athavA mAdA varunI mAphka manuSyane uThAvI jAya che, e batAve che. e pramANe zAMti 5nA 34. 321 mAM mahiSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ UdhyAya ] pA vyAsa putrane samagra vedasvAdhyAyanuM adhyApana karAvIne putra, ( peAtAnI lAyakAta heAvA chatAM paNa ) 1AzramadharmInA lAMbA ane tethI . anizcita ( kAraNu jIvana anizcita che) mAge na jAya mATe laMbANuthI uparanAne maLatA upadeza kare che. udyogapanA . 40 mAM vidura dhRtarASTrane nItineA upadeza karatAM pArakuM anyAya vaDe khAvAnI icchA zAthI na karavI joie e samajAvavA A bhayaprada, ekAMgI lAge chatAM enA vartuLamAM satya anubhavarUpa banela upadeza kare che. paraMtu jJAnIneA bhAva- jeNe satata jAgrata rahIne AtmAnA kAmabhAgeAthI parAbhava thavA dIdhA nathI AnAthI taddana UlaTA (dekhAya tevA) che. ma.bhA. zAMtipanA. 4, 175 ( ane thADA pAbhede . 277) nA zloka. 30-31 mAM putra pitAne kahe che. amRtaM caiva mRtyuzca dvayaM dehe pratiSThitam / / mRtyurApadyate mohAt satyenApadyate'mRtam // so'haM hiMsraH satyArthI kAmakrodhavahiSkRtaH / samaduHkhasukhaH kSemI mRtyuM hAsyAmyamartyavat // amRta ane mRtyu banne dehamAM ja rahela che. mehathI mRtyu maLe che ane satyathI amRta maLe che.2 (sarakhAve| upaniSadvavacana mana pa manuSyALAM vALa anyakSoH| ) tethI huM te! ahiMsaka, satyAthI, kAmakrodhane dUra karanAra, sukhaduHkhamAM samatva rAkhanAra, kSemI ( parama sukhAthI : 5. nIlakuMDa) thaIne amartyanI jema mRtyune tyajI daIza-amara thaze. ane zAMti. a. 321 nA zloka 78 mAM vyAsamuni zukadevane kahe che. na dehabhede maraNaM vijAnatAM na ca praNAzaH svanuSAlite pathi / 1. - janakarAja'nA zAMti a. 325-326nA svAdhyAyamAM Azrama vize zuM dRSTibiMdu hAvu' joIe e mATe jue. 2. sarakhAveA ma. sa. Aya. 11-4 sarvAnA mRtyurM Arna prANaH pam / saprakAranI kuTilatA mRtyupada che. ane [sa`prakAranI] saraLa tA thApaka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra dharma hi yo vardhayate sa paNDito va dharmavatti sa yuti | jeo ema jANe che ke deha paDavAthI mRtyu nathI, ane puruSothI pAlana karAyelA mArge janArane vinAza thatuM nathI, ane je dharmanI vRddhi kare che te paMDita che, paNa dharmathI patana pAmanAra meha pAme che. vyAsa muni putra zukadevane upadeza Ape che te spaSTa batAve che ke AgaLa emaNe batAvelI bIka te mahAdhIna bhogIne mATe che. (juo pR. 6. zAMti 321/74) udyogaparvamAM viduranItinA anusaMdhAnamAM sanasujAta jatarASTrane upadeza karatAM mRtyu bAbata e matano ullekha kare che. "(1) (brahmacaryAdi karma vaDe) mRtyu dUra karAya che, (eTale ke mRtyu che kharuM) ane (2) mRtyu che ja nahi." (udyoga 42-3) paNa sanasujAta pite kahe che ke "pramAda e mRtyu che ane apramAda e amRtatva che." 'pramAdaM vai mRtyumahaM bravImi, tathApramAdamamRtatvaM bravImi // AgaLa cAlatAM "asuro pramAdathIja parAbhava (mRtyu) pAmyA ane apramAdathI e brahmabhUta thAya che. mRtyu kaMi vyAghanI jema prANIone khAI jatuM nathI, kemake enuM rUpa jovAmAM AvatuM nathI." pramAdAdvai asurAH parAbhavannapramAdAd brahmabhUtA bhavanti / naiva mRtyuAghra ivAtti jaMtUna hyasya rUpamupalabhyate hi / / udyoga. 42 / 5 3. bauddha dhammapara' nI samAna arthanI gAthA appamAdo amatapadaM pamAdo maccuno padaM / vmattA ja mItti je pattA yathA mA | apamAdava 21/1 apramAda e amRtane mAga che, pramAda e mRtyune mArga che. apramatto [5 ] maratA nathI ane pramatto maralA samAna che. 4. sarakhAvo zAMti. 15/13, 18, 19; 321/2; 277/1LI, ane 1. a. 13/22, jyAM mRtyu vize AthI UlaTA prakArane, bhayaprada vicAra dazA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] yama vize kahetAM ene AtmAvasa--AtmAmAM ja lIna mahela che, (udyoga. 42/6) ke jenA AdezathI kodha pramAda ane lebharUpI matyu manuSyamAM utpanna thAya che. (udyoga. 42/7) kAma ane krodha rUpa mRtyane bAla-ajJAnIe-svAdhIna thAya che, paraMtu dhIra puruSo te vairya vaDe matyane tarI jAya che. (udyoga. 42/11) ane vizeSa samajAvatAM spaSTa che che ke "apramAdI AcAravALAne tRNanA vAghanI jema mRtyu zuM karI zake ema che tArA zarIramAM je krodha lobha ane mahavALe antarAtmA che te mRtyu che. AvI rIte mRtyu utpanna thAya che ema jANIne je jJAnamAM sthiti kare che te mRtyuthI Darate nathI, kemake maya matyanI pAse AvatAM jema vinAza pAme che tema mAnya jJAna pAse nA pAme che." * amUDhavRtteH puruSasyeha kuryAt kiM vai mRtyustANa ivAsya vyAghaH / sa krodhalobhau mohavAnantarAtmA vai mRtyutaMvarane jarUra evaM mRtyu jAyamAnaM viditvA jJAne tignA vimetI jyo vinazyate viSaye tasya mRtyumRtyoryathA viSayaM prApya mrtyH|| vALa. karA5- mRtyu vize evo nirbhaya-nAnI-bhAva ma.bhA. mAM aneka 5. "dharmapara' puvo gAthA 49thI47/3-4, ane A graMthamAM mA zAMti. 175/18-19 nA ke maLatA che. zAMti. 175/12 13 18, ane zAMti. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sanna sthaLAe dekhAya che. ( strI. 7/23-24, zAMti. 15/58, Azra. 46/46 thI 49, Azva, 51/29) jana AgamAmAM paNa AvuM che. kathana ' Atura pratyAkhyAna' ane 4 che. * AcArAMga sUtra' mAM AvAM Atura pratyAkhyAna 'mAM " kadI nahi meLaveluM amRtatulya jinasubhASita meM meLavyuM che ane satine| mAM meM svIkAryAM che, eTale huM maraNathI bIte| nathI. dhIra puruSe paNa maravAnu che ane kAyare paNa jarUra maravAnu che. bannee maravAnu ja hAya te| dhIra thaine maravuM zreSTha che. zolavAne paNa maravAnuM che ane azIlavAne paNa jarUra maravAnu che, teA zIlavAna thaine maravuM zreSTa che. jJAna darzana ane cAritrya e traNane mATe je apramAda--sAvadhAnI (uvo) ka rAkhaze te saMsArathI chUTI jaze. "" 277/12-18 e zlokA ane 'dhammapa'nI gAthAe lagabhaga zabdaza; sarakhI cheH pupphAni heva pacinantaM vyAsattamanasaM naram / sutta nAmaM madoSo vA makhkhu gAya gati // dhamma56 47-4 Asakata thayelA puruSane e phUla vINatA hoya ne ja, sUtelA gAmane mahAAdha- mahApUratI peThe, mRtyu pakaDIne cAlyuM jAya che. ma.bhA zAMti. 175/18mAMmahauNamahApUra" evuM pAThAntara che je ' dhammapada ' sAthe maLe che. vaLI 48-5mAM pUrvI putkrAnti. ityAdi samAna che, paNa uttarA - dhammapada e pramANe bhinna che. C mahAddagavega 'mahAra attitta caiva jAmelu antajo te varSa 7. mAM maiM, 23/66thI68mAM jarA ane maraNane kahyuM che. A khadhAMnI sAthe bauddhazAsranI paribhASAmAM oSa [4]nA atha manuSyane tANI janArI tRSNA' eveza thAya che ane e cAra jAtanI che. Si ja. pR.139] e khyAlamAM rahevu joIe. " 6. prAkRta jIvona(> sa. 3pona)nA A apU. munizrI puNyavijaya- chae aMgata vAtacItamAM kahyo hatA. paM. harAvindadAsanA prAkRta zabdazamAM enA ' sAvadhAnI ' evA artha ApyA che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAya] laddhaM aladdhapuvvaM jiNavayaNasubhAsiya amiyabhUyaM / gahio suggaimaggo nAhaM maraNassa bIhemi / / gAthA 63 dhIreNa vi mariyavvaM kAuriseNa vi avassa mariyavvaM / duNDaMpi hu mariyavve varaM khudhIrattaNe mriuN|| gAthA 64 sIleNa vi mariyavvaM nissIleNa vi avassa mariyanvaM / duNhapi hu mariyavve varaM khu sIlattaNe mariuM // gAthA 65 nANassa daMsaNassa ya sammattassa ya carita juttassa / jo kAhi uvaogaM saMsArA so vimuccihisi // gAthA 66 AcArAMga sUtramAM koi meha Sa Adi doSone mRtyu-mArA cha. (prathama zruta245 3-4-4) u. mAM a. 23/8thI84 sudhImAM "nirvANa' vize kathana che temAM kezikumAra pUche che ke jarA mRtyu duHkha ane roga vagaranI kaI jagyA cha ? (23/80-81) tyAre gautama svAmI zvAsa pAye cha: nibvANaM ti abAhaM ti siddhi logaggameva ya / khema siyaM aNAbAhaM jaM caraMti mahesiNo // taM ThANaM sAsayaM vAsaM loyagammi durAruhaM / jaM saMpattA na soyanti bhavohantakarA muNi // (23-83, 84) lokanA agrabhAgamAM raheluM kSema, ziva ane bAdhArahita (e sthAna) nirvANa, abAdha (bAdhAmAMthI mukti tathA siddhi kahevAya che, je maharSie prApta kare che. lokanA agrabhAgamAM raheluM A sthAna zAzvata vAsa heI tyAM pahoMcavuM kaThina che, tyAM pahoMcIne bhavane aMta karanAra munie zokathI mukata thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra keTalIka vakhata dezI ane paradezI vidvAne eka bAjuthI A pustakamAM rajU karelo mRtyu vizenI gAthAo jevA upadezane Pessimistic bhagnAza daSTiba'duvALA kahe che, ane bIjI bAjU cAlu upadeza karavAnI pati ane upadeza karanAranA peAtAnAmAM jJAna tathA cAritryanA abhAvane lane atrakathita upadezanuM uttara pAsu, ke je siddha karavA mATe Ave upadeza karAya che, bAkI rahe che ane tethI A amRtanA lAbha levA tA dUra rahyo paNa nukasAna levAya che, tethI krodha lAbha dveSa ityAdi tRSNAmUlaka vRttienI vicAraNA mUkavAnI dacchAthI A upadeza karavAmAM AvyA che tema spaSTa samajIne tene mukhya Azaya jJAna dana AcAranu uttarAttara UdhvIkaraNa che ema grahaNa karavu joie. mahAbhAratamAM Aya 13/3, tathA 51/29 mAM mama eTale mRtyu ane 7 mama eTale zAzvata ema kahIne suMdara upadeza che, jyAre uparanA ja mama ane 7 mama tAM hetuvAdathI saMsArI kAmabheAgeA bhAgavavAnI dalIlA (zati. 13/4 thI 13 sudhI) karavAmAM upayAga thayelA che. sArAmAM sArI vastune hetuvAdAdi vaDe agADI zakAya-ane durupayeAga thai zake eneA namUnA uparanA dRSTAMta vaDe maharSi vyAse batAvyA che. evu' pahelAM tuM ane atyAre vyApaka pramANumAM thAya che, mATe vivekamArjita prajJA vaDe upadeza leve ceAgya gaNAya. (AvA hetuvAdanA bIjA namUnA mATe phlue ' Atmavijaya 'nA svAdhyAyamAM.) ethI vyAsa bhagavAna zukadevane upadeza ApatAM kahe che tema, prajJAnatRpta, nirbhIya ane nirAza ( AzA-tRSNAne tyAga karanAra )te mRtyu ...vaza karI zakatuM nathI, paNa ( Ave| nAnI ) mRtyune ja vaza kare che--mRtyunuM atikramaNa kare che : 56 evaM prajJAnatRptasya nirbhayasya nirAziSaH / na mRtyuratigo bhAvaH sa mRtyumadhigacchati // ma.mA. zAMti. 241-22 . banne ThekANe eka ja zloka che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] zAMti. 175/7thI 9 ane 30 1421 thI 23 nA A che (juo pR. 8-8) lagabhaga eka jevA vAtAvaraNamAM ane rAbdazaH lagabhaga sarakhA kathAyelA che. ma.bhA. mAM medhAvI, jIvananI kSaNabhaMguratA samajanAra putra ane karmakAMDI pitAne je saMvAda thayo che temAMthI A leke lIdhA che. u0 nA leke karmakAMDI pitAne putro (ane pAchaLathI patnI paNa) kahe che temAMthI lIdhA che. 2. tRSNa A sAthe sarakhAvo ma.bhA. mAM vana 2/36 ane anu. 7/24 ema be ThekANe Avate bleka; atre mUkelA zloka zAMti. 174/55 nI jema (pR.14) tRSNa charNa thatI nathI ema asarakAraka rIte batAve cheH jIryanti jIryataH kezA dantA jIryanti jIryataH / cakSuH zrotre ca jIryete tRSNaikA na tu jIyate // vRddhAvasthAmAM keza jIrNa thAya che, dAMta jIrNa thAya che, cahna ane kAna jIrNa thAya che, mAtra eka tRSNA ja jIrNa thatI nathI. taNuM vize ahIM mUkelA anu. 93/44, ane u.949nA zloko lagabhaga zabadazaH sarakhA che (pR. 10-11 ) ane e bahu prAcIna jaNAya che, kAraNa ke ma.bhA.nA je adhyAyamAM A leka Ave che. te adhyAya enA atiprAcIna tharamAM che.' ahIM mUkelA blekamAM ma.bhA. zAMti. 174/46 I. ane "dhammapada - nI keTalIka gAthAomAM samAna vicAra vyakta thAya che. "dhammapadanuM tastrAva vAMcatAM samavicAranI chAyA AMkha AgaLa Ave che: 1. anu. a. 93 "bisataipAkhyAna" vANuM prAcIna che ema paNa temAya che. che. hepakinsa paNa ema mAne che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra na kahApaNavassena titti kAmesu vijjati / appasAdA dukkhA kAmA iti viJJAya paNDito // api dibbe kAmesu rarti so nAdhigacchati / taNhakkhayarato hoti sammAsambuddhasAvako // / dhammapada 186-187 / 8-9 kAryAMpaNaneA (sAnAmahIrAneA) varasAda thAya tApaNu kAmasukhAnI tRpti thatI nathI; kAmasukhe apasvAdavALAM ane du:kha ApanArAM che ema jANIne paMDita divya kAmasukhAmAM paNa ti karate nathI; samyak rIte samruddha zrAvaka thaine tRSNAkSayamAM rata thAya che. ahIM mUkela u. ne mlAka 9/44 ( pR. 15 ) ane " dhammapada "nA pAlavaggAnI gAthA 70/11 zabdazaH eka che. mAse mAse kusaggena bAlo bhujetha bhojanaM / na so saMkhatadhammAnaM kalaM agghati soLasi || DhAi mUrkha jana mAse mAse mAtra kuzanA agrabhAga upara rahe teTalu mesajana kare, paNa jeNe dharma jANyA che temanI seALamI kalAne paNa e yegya nathI. " seALamI kaLAne paNa yAgya nathI ' AvI pracalita kahevata hatI e spaSTa che, 2. brAhmaNu ane zramaNa brAhmaNa ane zramaNa A banne vibhAga bhegA lIdhA che, kAraNa * brAhmaNa 'nA artha' dareka vakhate, hAlamAM jema samajAya che tema, vaNu vizeSa thate nathI, u. nA ahIM TAMkelA leAkeAmAM brAhmaNa eTale pavitra manuSya ane pavitra sAdhu--zramaNu evA che. ma.bhA. mAM paNa brAhmaNu' zabda " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] " vaSNu vizeSa pavitra manuSya, saMnyAsI-bhikSu, ( eTale ' zramaNa ' artha paNa thaye ) vagere arthAMmAM vaparAyA che. u. mAM 'brAhmaNu' zabdanA 'zramaNa' a1 dekhAya che. ma.bhA. eka vizALa sarvasaMgrahAtmaka grantha hoI emAM 'brAhmaNu' zabda enA vividha arthImAM maLe che. nIce TAMkelA laikAmAM 'brAhmaNu'nA prayAga 'sanyAsI ' evA arthamAM cheH yatra manyeta bhUyiSThaM prAvRSIva tRNolapam / annaM pAnaM brAhmaNasya taJjIvennAnusaMjvaret // udyoga. 42 / 30 varSARtumAM UgelA kRNA dhAsanI jema jyAM ( je dharamAM ) brAhmaNane ( saMnyAsIne ) mATe (puSkaLa ) anna ane peya maLe ema hoya tyAMthI ( anna che. lAvIne ) nirvAha karavA, paNa saMtApa veThavA nahi. ahIM brAhmaNu' zabda sanyAsInA arthamAM che. TIkAkAra 5. nIlaka` prAdhAnya saMnyAsinaH ema a karyo che. pravRttilakSaNa dharma -gRhasthaSa nuM varNana karyA pachI nivRttilakSaNa dhanuM varNana karatAM anuzAsana padmamAM vimuktaH sarvasaGgeSu snehabandheSu ca dvijaH / AtmanyevAtmano bhAvaM samAsajjeta vai dvijaH // anu. 141 / 85 e hiM je sa saMgAthI (AsaktithI) ane snehabaMdhaneAthI mukta thavuM, ane AtmAmAM ja AtmabhAva rAkhavA. ahIM 'dvija'nA artha' bhikSu che ema pUrvIparasa'da' ( jemake anu. 141/89 ) uparathI spaSTa che. vaLI A ja adhyAyamAM sunidhanuM kathana myAka 95 thI 115 sudhI che. temAM munayaH saMnyAlinaH ema 5. nIlakaMThe 1 'dhammapada' brAhmaNavageAmAM brAhmaNa' zabda zramaNa'vAcaka atha mAM paNa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sutra artha kare che. AgaLa Ava. mAM . 28 anvayaMtisaMvAdamAM avayuM (brAhmaNa) yatine (tyAMnA varNana uparathI ahiMsApradhAna saMpradAyanA saMnyAsI) nA saMbaMdhana kare che. (A. 28ra1 ane 26) zAMti. 29/14mAM vAcovega manasaH krodhavega vidhitsAvegamudaropasthavegam / etAnvegAnyo viSahedIstiM manye'haM brAhmaNaM vai muni ca // je (vRddhi pAmelA) vAcAnA vegane, manaregane, kodhanA vegane, vidhisAmAvegane (virAchA pitA-khAsa ichA), udara ane upasthanA vegane sahana kare che tene ja huM brAhmaNa ke muni mAnuM chuM. (haMsagItAmAM haMsarU5dhArI brahmA Ama sAdhya devone kahe che). ahIM brAhmaNa ane muni eka sAthe mUkayA che. ane trANa no artha TIkAkAre 8 e Apo che. vaLI zAMti. sa. 245 mAM brAhmaNa ane vipra zabda muni,gI, jJAnI che. arthamAM vistArathI carcelA che. A ja adhyAyamAM te yA zALa dhituM jemAM cothuM caraNa che tevA sAta glaeNke che. (A sAta lokomAMthI A graMthamAM eke zleka lIdhe nathI.) u. nA zloka rapAra4 nI sAthe sarakhAvo (pR. 21) zrIkRSNa duryodhanane enuM bhajananuM nimaMtraNa pAchuM ThelatAM potAnA mATe kahyAM hatAM te vacana paikI nAhaM kAmAna saMraMbhAnna dveSAnnArthakAraNAt / na hetuvAdAllobhAvA dharma jahyA kathaJcana / udyoga. 91 / 24 huM kAmathI, saMraMbhathI (kAdha, ADAI, va.), dveSathI, dhana mATe, hetuvAdathI kaTathI-ke lebhathI dharmane koI rIte tyAga karuM ema nathI. A arthanA vana. 20742-43 nA ziSTAcAra kathana karatA loke pay sAthe jovA jevA che. A graMthamAM mukela u. nA leka pA33 sAthe ma.bhA. anu. 14 5-5ra sarakhA. e bannenI sAthe ma.bhA. vana 180/25-26-37 tathA ma.bhA. vana. 313/108-102-111 sarakhAvavA jevA che; (vananA A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] che. tathA ene maLatA bIjA zloke A graMthamAM nathI lIdhA.) jethI spaSTa thAya che ke A lakhANa thayeluM te jamAnAmAM janma dvArA prApta thatI zreSThatA-rathApita thayelA hakkavALI "jaDa' zreSThatA ane vRtta dvArA prApta thatI (sAcI) zreSThatA e bannene puraskAra karanArA mata hatA. tethI ma.bhA. mAM e banne prakAranA thara sArA pramANamAM maLe che. mabhA. nA atre anu. 143/50-52 vALA zleka mUkelA che (juo pR. 26) te sAmAnyataH brAhmaNAdi varNonI anukrame zreSThatA bitAvanAra-janmajAta zreSThatA batAvanAra vibhAgamAMthI che. tethI jyAM AgaLa te che, tyAM tenA sudhAraka valaNathI khUba dhyAna kheMce che. ma.bhA. nA upara kahelA vibhAgamAM ane te sivAya bIje paNa (vana. 216/17thI15) A arthanA jo ke hevA chatAM, artha ane vicAranI dRSTie A joke uttama hovAthI A graMthamAM mUkayA che. A plekAnA pUrvApara saMdarbhamAM te brAhmaNanI jAtigata zreSThatA alabatta, saumyarUpe dekhAya che. vana.1815-26 ane samagra rIte 18 20thI37 sudhI jAtigata brAhmaNatvanI zreSThatAnI pikaLatA batAvI che. tathA te mATe svAyaMbhuva manune mata paNa TekAmAM TAMkele che. (vana. 1805) u. nuM 25 muM adhyayana upara darzAvelA be prakAranA mata-brAhmaNonI janmajAta zreSThatA ane vRttadvArA prApta thatI zreSThatA-hatA ene anumodana Ape che. (jemAMthI te ja gUma mALe vALA pleke A pustakamAM mUkavAmAM AvyA che) AmAM jaya nAmanA janma brAhmaNa paNa pachI jaina sAdhu thayelA emane ane vijayAba nAmanA eka yajJakArya karanArA brAhmaNa vacce saMvAda che. jemAM kevA brAhmaNane bhikSA ApavI evA vijayadhoSanA praznana (u. ra57-8) jayaSa javAba Ape che. e sivAya bauddha dhArmika sAhityamAM mahAvagamAM bhagavAna buddhanA ugAre ane tripiTakamAM anya sthaLe AvatI ne jAtigata zreSatA karatAM vRtadhArA prApta zreSThatAne UMcI kahe che ane jUnI paribhASA che, vi, lepana, vaya, jAti ne navI rIte upayoga kare che. (bu, ca. pR. 17 ane 72) u. 25/23 nI sAthe zAMti. sa. 251/6 sarakhAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sutra yadA na kurute bhAvaM sarvabhUteSu pApakam / karmaNA manasA vAcA brahma saMpadyate tadA // jyAre sarvabhUte pratye (mANasa) karma mana ane vacanathI pApI bhAva rAkhatA nathI, tyAre brahmane pAme che. samagrapaNe zAMti. 3. 251 mAM ane emAM khAsa karIne 4. 251/1 thI 10 mAM "brAhmaNanuM athata paramAtmAnI vizALatA ane samatAne anubhava karanAranuM kathana che. (A pustakamAM pR. 26 upara mUkela anu. 143/para juo). u0 mAM te vare mALa . evA aMtima caraNavALA zle . 25 mAM che, tenI jema ma.bhA. mAM che tevA grAma vi evA aMtima caraNavALA keTalAka zloko ghaNe ThekANe maLe che. ma.bhA. mAM ane mUkelA uparAMta zAMti. sa. 245 mAM tevA sAta glaeNke che. ane anu. sa. 9049 mAM eka zloka che. saMbhava che ke bIjA adhyAyamAM paNa hoya. parantu ma. bhA. mAM jyAM jyAM AvA ke maLyA che tyAM te te vibhAgo sAMkhya-jJAna, paramArthavastuviveka kathana kare che. jJAnI manuSyone kRtrima-janmajAta-zreSThatA 2. dhammapadamAM tamahaM ki mALA evA aMtima caraNavALA ghaNa, zleka brAhmaNavage" mAM che, je badhAMnI vicArasaraNI ane rajIAta u0 ane ma.sA. nI DhabanI che. ma.bhA. mAMte sevA trAhI vidAA kapAda saMbhavataH koI zramaNapatthanA (alabatta vaidika) matanuM paNa nidarzana karAvate heya, kAraNuM zAMti. a. 237/12 ane 23mAM vyAsamuni bhinna mate TAMkatAM kahe che? brahmajJAnapratiSThaM hi taM devA brAhmaNaM viduH / zabdabrahmaNi niSNAta pare ca kRtanizcayam // 22 // antaHsthaM ca bahiSThaM ca, sAdhiyajJAdhidaivatam / paniyatA hi riyanitA, te yAtita te dizAH rarUA. je brahmajJAnamAM pratiSThita che tene devo brAhmaNa jANe che. bInA kahe che ke nizcayapUrvaka zabdabrahma-veda-mAM niSNAta hoya te brAhmaNa che. paNa te tAta! (mAre mata che ke, jeo jJAnasaMpanna thaIne aMdara ane bahAra rahelA yomAM ane devomAM rahelA ene (brahmane) jue che teo devo che ane e vAsaNo che. A graMthamAM A ja vibhAgamAM vana, 206/39 thI 41 zloka mAlA che ( juo 5, 20-22) te paNa A vidhAnane Teke Ape che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] mAnya na heAya tethI traNe anugamenA-eka ja sanAtana dharmanA-vicArI A bAbatamAM sarakhA che. gItAneA brAhmaNanAM svabhAvagata krama zuM hoya e vizenA zlAka ahIM jovA joieH zamo damastapaH zaucaM kSAntirArjavameva ca / Dha $3 jJAnaM vijJAnamAstikyaM brahmakarma svabhAvajam // bhISma. 42 / 42, gItA de zama, dama, tapa, zauya, kSamA, Ava, jJAna ( gra Mthastha jJAna ), vijJAna ( anubhUta jJAna), ane AstikatA e brAhmaNanAM svabhAvajanya karyAM che. I. sa. nI pAMcamI sadI AsapAsa lakhAyelA jaina kathApradha vastutevaviMDI mAM brAhmaNA ane AvedanI utpattinI kthA che. emAM bharatacakravartInuM darzana karavA keTalAka leAkeA rAjamahelamAM jatA hatA. te leAkeAnI pratijJA hatI ke prANIene haNavAM nahiM. jIvAne nahi haNavAnA kAraNathI ee mAdaLa (brAhmaNa) kahevAtA hatA.' emaneA AcAradhama te zatasahasra (leAkavALA graMtha) thI nidda karavAmAM Avye (vasudevahiMDI mULa pR. 184, anuvAda pR. 29, seAmazrI labhaka). ahIM brAhmaNAnA mAhA-ahiMsaka tarIke ullekha che. sAmAnyataH jaina graMthAmAM brAhmaNanA vijJAtIya (prA. pinnA) evA halakA prakAranA ullekha hoya che, e jotAM A nirvAMcana noMdhapAtra cheH vaLI emanA AcAradhama cattAllekha nindA ema che te jaina paramparA anusAra hai|vA chatAM paNa jIlalAhalI sahitA tarIke oLakhAtA mahAbhAratanuM smaraNa karAve che. jo ke 'vasudeva hiMDI'nA kartAnA manamAM kayA grantha haze e nizcitapaNe kahI zakAya nahi. 'vasudevaviha'DI"mAM bhagavaddagItA (ma.bhA. nA eka bhAga) vize ullekha che, je 'vasudeva 'DI'neA racanAkALa jotAM dhaNA mahattvanA gaNAya (vasu, hiM'DI. mULa 5, 50, ane anuvAda pR. 60, dhanazrInA dRSTAMtamAM). jaina paramparAnA A ekalakSAtmaka AcAradharmanA graMthane paramaRSie upadezelA Ayveda kahyo 3. saMskRta 'brAhmaNa' zabdanuM vyAvyApAragata prAkRta rUpa Apa thAya che. mULa vyutpattine bAjue mUkIne pachI madda rAkhanu A mahisAsa gata nicana karavAmAM AvyuM hoya ema jaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata ane uttarAyayana sUtra che. te sAthe ma.bhA. karNada' ane 'pAMcamo veda (Adi. 1/268,62, 18, 3/88 vagere) kahevAya che te ane ma.bhA. nA racanAra vyAsanuM eka vizeSaNa paramaSi' (Adi. 1/17, 2/378) ahIM sarakhAvavA jevuM che. A graMthamAM u. mAMthI mUkelA ga. 2 jAnA bhikSanA niyama ane ma.bhA. zAMti sa. ra78 hArItagItAmAM ApelA saMnyAsInA niyamo ghaNuM maLatA che. emAM paNa u. 2/20 (DA pAThabhede ka. 75/) ane zAMti. 278/13 ( bhikSu-saMnyAsIe kayAM vasavuM e vize.) zAbdika rIte paNa maLatA che. te ja pramANe ma.bhA. anu. 141/84 mAM paNa nivRttilakSaNa dharma-sanyAsInA dharma-mAM paNa uparanAnI sAthe zAbdika sAmya che. gRhasthane trAsa na thAya e mATe (gharanAM) sarva jamyA bAda bhikSA mATe javuM joIe, e u. 2/30 ane zAMti. 2789 tathA anu. 141/113 mAM upadezya che. sAcA bhikSu-muni ke heya e u. ane ma.bhA. mAM anukrame A pramANe batAvyuM che. nimmame nirahaMkAre vIyarAo annaasvo| saMpatto kevalaM nANaM sAsayaM pariNivvue // (u. 35/21. gItAnA "sAMkhya yugamAM laika sarakhA. gItA 2/71. ma.bhA. bhISma 26/71) nirmama, nirahaMkAra, vItarAga ane Asavarahita (navAM karmonA saMparkathI rahita) e e kevalajJAna prApta karIne zAzvata nirvANa pAme che. aroSaNo yaH samaloSTAzmakAzcanaH prahINazoko gatasandhivigrahaH / nindAprazaMsoparataH priyApriyetyajannudAsInavadeSa bhikSukaH ||udyog.3 je reSarahita che, je mATInuM DheluM paththara ane suvarNamAM samatvabuddhivALe che, zokamukta che, sandhi-vigrahathI (rAgadveSathI) para che, je nindA ane prazaMsAthI-priya ane apriyathI upaNAma pAmelo che, ane udAsInanI jema rahe che te bhikSaka che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ) na stambhI na ca mAnI syAnnAprasanno na vismitaH / mitrAmitrasamo maitro yaH sa dhrmviduttmH|| anu.141-115 je (staMbha jeva) akkaDa nathI, je mAnI nathI, je aprasanna nathI (sadA prasanna rahe che), je (kadI) vismita nathI, mitra tathA amitramAM samAna (buddhivALA) che, ane sarva pratye maitrIbhAva rAkhe che te uttama dharmavettA che. (munidharmakathananA upasaMhAramAM A zloka che) A jamAnAmAM eTale ke Azare i.sa. pUrve 500 thI I.sa. 200 sudhImAM bhAratamAM ghaNuM parivrAjaka saMpradAya hatA. emAMnA keTalAka te alaga saMpradAya na hoI mAtra thoDA karmavidhAna dvArA ja parasparathI judA paDatA hatA. ma.bhA. anuzAsanaparvamAM saMnyAsIonA dharmanA vibhAgamAM AvA ghaNuM parivrAjake -bhikSuke-munio-DhijenA dharmo (dharma" nA pracalita arthamAM nahi paNa "AcAra" nA arthamAM) vize kathana che. _ nivRttilakSaNa dharmamAM prathama sarvabhUtadayAdharmathI zarUAta karatAM evo muni kevo hoya e varNana che. temAM- na kuTayAM nodake saGgo na vAsasi na cAsane / na tridaNDe na zayane nAgnau na zaraNAlaye // anu.141| 82 (ta (muni), kuTIra pAchuM vastra Asana tridaMDa zayana agni ane nivAsasthAnamAM Asakti rAkhatuM nathI.) A loka upAzraya thayA te pahelAMnA koI nagna jaina sAdhune khyAla Ape che. paNa pachI AgaLa cAra prakAranA bhikSuko vize che, jemAM ra = gRhanivAsa karanAra ane tridaMDa dhAraNa karanAra, vAsnAna arthe tIrthITana karanAra ane tridaMDa dhAraNa karanAra (upara anu. 14182 mAM kahelaja ra thI tadana sAmI bAja), hara=Azramadharma pAlana karanAra ekadaMDI ane hara triguNAtIta ekadaMDI. (anu. 14189). A paramahaMsa sanyAsIone kevuM pada prApta thAya che, e vize kahyuM cheH ataH parataraM nAsti nAvaraM na tirogrataH / aduHkhamasukha somyamajarAmaramavyayam // anu. 141190 A (pada) thI zreSTha ke kaniSTha, pahelAM ke pachI, bIjuM kaI (pada) nathI. te duHkha ane sukha rahita che, saumya, ajara, amara, ane avyaya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ [[mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra A sivAya bIjA (vAnaprastha) munionA dharma vize (saMnyAsIartha nIlakaMThe karyo che) anu. 141/95 thI 115 sudhI nirUpaNa che, jemAM eo patnI sahita munidharmanuM AcaraNa kare che ema kahyuM che. emanA bhikSA raheThANa ityAdinA niyame ane A pustakamAM DhAMkelA nA niyama ghaNu maLatA che. 4. yajJa yajJabhAvanAne vikAsa thatAM sthaLa hiMsaka yane badale sUkSmatara ane ahiMsaka yanI bhAvanA vadhatI hatI, athavA hiMsaka yajJane virodha karavA mATe jUnI paribhASA kAyama rAkhIne upamA ApavAmAM AvatI hatI. AvA "gayA" vize. ma.bhA. Azva. sa. 2514thI 17 mAM kathana che, "jemAM (indirUpI) pazuone vaza karavAmAM Ave che ane enA pramANarUpe vaidika bacAo ( taittiriyAdi" ema paMDita nIlakaMTha lakhe che) paNa nArAyaNavido-Atmavida-kahe che " evuM che. hiMsaka ane ahiMsaka yajJa vize eka Akhe adhyAya ma.bhA. Atha. (tadanaMtargata anugItAparvamAM) sa. 28 no che, jemAM hiMsaka yajJa karatA avayu (brAhmaNa) ne eka yati jaina athavA koI bIjA ahiMsaka saMpradAyane sAdhu) ema nahi karavA mATe kahe che, jemAM yati ahiMsAdharmanI zreSThatA siddha kare che. A adhyAyanA samApamAM adhvaryuM paNa yatinA sahavAsathI potAnI buddhi pratibhAvAna thaI hovAnuM svIkArI le che. bhagavan bhagavad buddhayA pratipanno bravImyaham / vrata makRtaM snAyoti me dina zAzva. 28ra6 (avayuM yatine kahe che ke, he bhagavana, tamArI pavitra buddhithI jene pratipatti thaI che te huM kahuM chuM ke (tamee upadeza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya 1 ryA pramANe huM nirmama thaine) maMtrakRta karma karIza te, he dvija ! emAM mAre kaI aparAdha thaze nahi. upapanyA yatistUSNIM vartamAnastataH param / adhyapi nidi kavAra mahAmahe zAzva. 2828 adhvaryanI upapattithI yati cUpa thaIne cAlavA maMDa. ane adhvaryu paNa nirmoha thaIne mAnasika mahAyajJa karavA maMDayA. hiMsaka yajJanI niMdA ane enuM khaMDana tathA ahiMsaka yajJa ane ahiMsAdharmanI sarvazreSThatA vize mA bhA. zAMti sa. 25. (vinugItA ) ane zAMti. . ra7ra (yajJaniMdA) mAM "yajJathI maLatuM svarga ane enAthI thate tapanAza" A be lAbhAlAbhane lakSyamAM letAM "yajanamAM hiMsA na joIe" ema jalsAvavAmAM Ave che. (tamAjiMtA na cayiA ) zAMtiparvanA A bhAgamAMnA saMkhyAbaMdha adhyAyo ahiMsaka dharmanuM vivaraNa kare che. u. nA atrenA leke paNa harikeza bala nAmanA jaina muni (yati) ane yajJa karanAra brAhmaNe vaccenA saMvAdamAMthI lIdhelA che. ane ma.bhA. nI jema AmAM paNa brAhmaNe yatinA dharmopadezanA tatvane tathA ahiMsaka yajJa tapa che. AcArane mAna Ape che. vizeSa nedhapAtra eTalA mATe ke muni harikeza cAMDAlaputra che. ma.bhA.nA. ahIM TAMkelA zleka Azvamedhika parvAntargata anugItAmAM brAhmaNa ane brAhmaNa vaccenA jJAnasaMvAdamAMthI lIdhelA che. 1. utaryA hatAya marNa rAtti te ema zAMti. a. 263-38mAM ca thI mA ne judo pADe che. paM. nIlakaMTha potAnI TIkAmAM mAM mAnasika (zAnita a. 263-37) e pramANe paNa zabdano artha kare che. bhAMDArakara erienTala InsTiTayUTanI ma.sA.nI pramANabhUta gaNAtI samIkSita vAcanAmAM paNa makha" zabdane artha upara mujabane ja ne che phisiyUva 23, pR.1302, zAMti. 255-37] anugItA parvane [Adhamedhika-pavantargata] Ajhoka ahiMsA upara che te ane Azva. 28mAMnA A lokone vApara saMdarbha netAM ahIM Aja artha lAgu paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra judA judA aneka yajJa vize bhagItA mAM (ka. 4ra3 thI 33, bhISma. 28/23 thI 33) "yavibhAgaga jemAM jJAnayajJane badhA yajJa karatAM zreSTha kahe che, te ane (bha.gItA sa. 3, bhISma. sa. 27) mAM "mukatasaMga thaIne lekhasaMgrahAthe kareluM karma e arthamAM "mA" zabdano upayoga thayele che e juo; khAsa karIne gItA sa3, leka 9thI 20. 5. snAna ahIM mUkelA leke AMtarika zaucanA che. enA anusaMdhAnamAM mahAbhAratanA nIcenA zloko vAMcavAthI vadhu spaSTatA thaze. nodakaklinagAvastu snAta ityabhidhIyate / sa snAto yo damasnAtaH sa bAhyAbhyantaraH zuciH // anu. 108 / 9 arthAta jalaranAna karanAra kaMI snAta kahevAtuM nathI, paNa je dama- saMyama-vaDe snAta che te bAhya ane AtyaMtara pavitra che. jalastAnane ja pavitratA gaNAvanArano virodha karyo chatAM saMyamI mANasa bAhya pavitra te heya ja. vaLI sarakhAvo : yathA balaM kriyAhInaM kriyA vA balavarjitA / neha sAdhayate kArya samAyuktA tu sidhyati // evaM zarIrazaucena tIrthazauvena cAnvitaH / zuciH siddhimavAnoti dvividhaM zaucamuttamam // tu, 108 20-22 jema diyAhIna bala, ane bala vinAnI kriyA kaI kArya siddha karI zakatI nathI, paNa banne sAthe rahIne kArya siha karI zake che, tema zarIrazauca (skUla zarIranuM ane mananuM) ane tIrtha 1arthanI vizadatA mATe juo ma.sA. anu. 108/15,18,19 I. ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ) zaucathI mukta thayele (pRthvI uparanAM pavitra sthaLonI yAtrA karanAra) pavitra siddhine pAmI zake che. mATe dhividha zauca uttama che. u. nA ahIM mUkelA zloka sa. 12 cAMDAla muni harikeza bala ane yajJa karanAra brAhmaNe vaccenA saMvAdamAMthI lIdhelA che. (juo "ya nA svAdhyAyalekhamAM pR. ra7) mabhA.nA ke "tIrtha' vize dharmarAjanA praznane bhISma pratyuttara Apela che (anu. sa. 108) emAMthI lIdhelA che. 6. apramAda apramAda vizene ma.bhA. neka bhagavaddagItAmAMthI lIdhela che, ane u. ne Dheka asaMta" nAmanA 4thA adhyayanamAMthI lIdho che. 'nikA" ane "pratibhA'nA doSo jItavA mATeno ma.bhA. ne A zleka sarakhAvo : bhramaM saMmohamAvartamabhyAsAdvinivartayet / nidrAM ca pratimAM caiva jJAnAbhyAsena tacavit // zAMti. 274-7 (tattvajJAnanA) abhyAsa vaDe bhrama (viparIta jJAna), saMmeha (ajJAna) ane Avarta (saMzayarUpa bhamarI) nuM vinivartana karavuM. ane (eyamAM asthiratArU5) nidrA tathA anya viSayamAM AsiktarU5) pratibhAnuM jJAnAbhyAsathI tattvavettA thaine vinivartana karavuM. atra kathita nidrA eTale anusaMdhAna -dhyeyamAM asthiratA ane pratibhA eTale anyAnusaMdhAna-(eya vastune badale) bIjA viSayamAM thanArI Asakti. AvI nidrA ane pratibhAne dUra karIne jAgrata rahevAnuM. samagra rIte Akhe a. 108. uparAMdhela "zarIrazaucarane artha mahAbhAratakArane uriTa che ema A AdhAra khetAM jaNAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ G0 [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra keTalAka vAcakene "pratibhAne doSa varNavate artha navIna lAgaze, paNa gamArgamAM A artha pracalita che. ma.bhAne je adhyAyamAM uparane zleka Ave che temAM yogAcAra kathana che. "pAtaMjala yogasUtra (a. 3, satra 34 thI 38) paNa A arthanuM samarthana kare che. zAMti. sa. 321 mAM vyAsa RSi zukadevane samagra vedanuM adhyayana karAvyA bAda upadeza Ape che temAM apramata paNe dharma AcaravAnuM kahetAM (zleka 4 thI 17 sudhI) aihalaukikamIhante mAMsazoNitavardhanam / pAralaukikakAryeSu prasuptA bhRzanAstikAH // zAMti. 320 jeo kAryomAM nidrAdhIna ane nAstika hoya che, tevAo mAMsa ane zeNita vadhAranArA A lokanA bhegenI kAmanA kare che. ahIM viSayIone nidrAdhIna ane nAstika kahyA che. u. nuM dasamuM adhyayana "kumapatraka' jIvananI ane IhalokanA bhogonI kSaNikatAnuM varNana karatAM pramAda na karavAnuM kahe che. ma.bhAnA udyogaparvamAM ma. 42mAM paNa pramAda na karavAnuM kathana che mukhyatve pramAdathI mRtyu ane apramAdathI brahmabhAva-amRtanuM kathana che. vaLI vamelAnuM pAna na karavA'nI upamA banemAM thoDI judI rIte mUkI hovA chatAM eka vicArapaddhati-mananapaddhatine khyAla Ape che. ciccANa dhaNaM ca bhAriyaM pavaio hi si aNagAriyaM / mA vantaM puNo vi Aie samayaM goyama mA pamAyae // 3, 5, 20-26 dhana ane bhAryAno tyAga karIne te anagAra tarIke dIkSA lIdhI che. e vamelAnuM pharI pAna karIza nahi. he gautama! eka paLane paNa pramAda na kara. 1. "mRtyu nA svAdhyAya lekhamAM pU. para jue. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdayAya ] yathA svaM vAntamaznAti zvA vai nityamabhUtaye / evaM te vAntamaznanti svavIryasyopasevanAt // 3 . 42-23 zvAna jema pitAnA akalyANane mATe nitya vameluM khAya che tema je (saMnyAsI-brAhmaNa) pitAnuM vIrya--pAMDitya darzAvIne upajIvikA meLave che te vaseluM khAya che. ekamAM dhana-dhArAne tyAga karyA pachI, pharI grahaNa karavAne vamelAnuM pAna karavAnuM kahyuM che, te bIjAmAM saMnyAsI pitAnA pAMDitya che. vaDe AjIvikA kare--lubdhanI rIte--ene vameluM khAnAra kahyo che. u. nA ahIM mUkelA lekamAM bhAcuMDa pakSI vize kahyuM che. e be chava, be cAMca ane traNa pagavALuM eka pracaMDa kAlpanika pakSI che. jIva be ane zarIra eka tethI ene atyaMta apramattapaNe nirvAha karavAne hAya che. jarA paNa pramAda thAya te avazya mRtyu thAya. AthI jaina zAstro apramAdanA viSayamAM vAraMvAra bhArDanuM udAharaNa Ape che. "kalpasUtra'mAM bhagavAna mahAvIrane mApavI 3 sapUna-bhAcuMDa pakSI jevA apramatta, kahyA che (uM. anu. Do. sAMDesarA, pR. 35). u. ane ma.bhA.nA ahIM mUkelA ple sAthe sarakhA dhammapada nI gAthAo, appamatto pamattesu suttesu bhujaagro| abalasaM va sIghasso hitvA yAti sumedhaso // 29-9 je pramomAM apramatta che, sUtelAmAM bahu jAganAra che. te sumedha, zIvraazvavALo balahIna azvavALAne cheDIne (AgaLa cAlyA jAya tema) jAya che. sadA jAgaramAnAnaM ahorattAnusikkhinaM / nibbANaM adhimuttAnaM atthaM gacchanti AsavA // 226-6 sadA jAmara rahenArane, ahorAtra zIkhanArAonA, nirvANamAM zraddhA rAkhanArAonA Aso (nRNAsaMbaMdhI vAsanAo . pa. pU.139) asta pAme che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra 7. janakarAja upaniSada, rAmAyaNa, mahAbhArata, jaina zAstra, bauddhazA ItyAdi ThekANe janakarAjanuM puNyanAma suprasiddha che. janakanA nAme sarva ThekANe aneka kathAo aneka prakAre kahevAI che. sAmAnyata: janaka mekSazAstrakuzaLa niHsaMgaSaNe rAjya calAvate rAjA, ke niHzreyasAbhilASI ke dAnavIra ke jJAne pAsaka, evI rIte nirUpAyelo che. ahIM mUkelo ma.bhA.ne zloka mAMDavya RSie pUchavAthI videharAje tRSNa vize gAyelA glemAne che. u. no zloka videharAja namie rAjya tyAgIne abhiniSkramaNa karyuM-dIkSA levA prayANa karyuM-tyAre ene "rAjya ane kAmo bhogavavA, rAje chatavAM, yajJayAgAdi vaDe yajana karavuM, ane tyArabAda pravajyA grahaNa karavI" ema samajAvatA ijane namie enI dalIlenuM pakava vairAgya paDe nirasana karatAM kahelA zlokamAMthI lIdhela che. u. nI kathAmAM videharAja nami IndranA samajAvavA chatAM zramaNa thaye tathA kAmomAMthI nivRtta thaye evo upasaMhAra che. ma.bhA. zAMti. sa. 18 mAM videharAja dhana, saMtAna, dArA ane pAvakamArga (yajJo dvArA AcarAte vaidika mArga ?) choDIne bhikSa thavA taiyAra thayo hato, tene rANI kauzalyAe u. mAM Indra jevI dalIla kare che tene maLatI paNa ghaNuM vadhu 1. zAMti. 119 mAM alpa pAThAntare Avate A loka nirAzAnA AvegamAM taNAIne "janake gAyelI gAthA" tarIke gharmasaja gAya che. paNuM dharmarAjane vairAgya "sarvabhUtAnukampA" tathA tethI kAmamAM Avelo vairAgya nathI, paNuM yuvamAM saMbaMdhIjananA kSayanA duHkha vaDe Avela mugdha vairAgya che. bauddhagraMthomAM jAtaka akathA phesabola pi3ra4pa, ane adha gAthA gAthA, 247-48mAM] saM. yura nikAya [1 pA.144 ], mahAvaMsa [3, pA.453] mAM thoDA pAThAntara A padya maLe che. dhammapadamAM sukhavarganI gAthAomAM "kusupha ta nama e kalAkapAda gAthA 197 thI 2001 thI 4 mAM che. emAM 2004 mAM be caraNa rukula mata kAma resa no vasthi virAja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] 73 dalIle| vaDe, (akALe) sanyAso thavAmAM rahelI mUDhatA, bhikSuonA DhAMga, emanAmAM rahelI parigrahavRtti, dhama dhvajA--pAkhaMDa, ane enI sAme Asakti rahita thaine rAjA thavuM--asaMga buddhithI rAjya karavuM, bhIkha mAgavI e karatAM bhikSA ApanAra thavuM i. keTaluM zreSTha che e kahyuM. tethI janaka saMnyAsI thatAM aTakayA ane asagapaNe rAjya karyu"-- e rItanI taddana judI jAtanA upasaMhAravALI kathA che. 6 bauddh jAtaka'mAM mahAjanaka jAtaka (jAtaka 539) mAM kheAdhisattva ' mahAjanaka' nAmanA videharAhte rAjaputra thaine janme che. aneka kaSTA vevA pachI e mithilAnA rAjA thAya che. rAjayasukha bhagavatAM dhana sapatti, rAjya i. nI kSaNikatA samajAtAM eNe kASAya vastra dhAraNa karyAM tethI saMnyAsI thaIne e cAlyA na jAya mATe rANI zIvalIe ghaNA prayAsa karyo. (zAMti. 18 sarakhAve.) lIlA ane pachI satyAbhAso dekhAvA yeAjIne eNe janakane pAchA vALavA prayatna karyAM. emAM eka te mithilAnA keTalAka bhAMgelAM tUTelAM dharAvALA lattAne Aga lagADI ane rAjAne vinaMti karI ke " jue, ApanI mithilAno agnithI nAza thAya che. tene bacAvA." tyAre janake u. ane ma.bhA. mAMthI ahIM mUkavAmAM AvelI gAthA gAI hatI : 'susukhaM bata jIvAma yesaM na atthi kiJcanaM / mithilAya hyamAnAya na me kiJci aDadyathA // (jJAta adrujyA, pragnya 6, jotoja. 131/2 saLaMga gAthA 245) jenu kaMI ja nathI tevA ame sukhethI vasIe chIe. mithilA khaLatI hAvA chatAM emAM mAru kadha maLatuM nathI. ema janaka himAlaya bAju dha`ciMtana karavA cAlyA jAya che. rANI paNa pAchaLa jAya che. mAmAM nArada ane migAjina e e RSie enA sattvanI parIkSA kare che, temAM migAjina tA tene pUche che: " tame ra. AvA prayatnA karatAM janaka bIjI gAthAo khAlelA temAM gAthA 127 ane 128, saLaMga gAthA 247 ane 248-nA pUrvI ekAda akSaNeke eka ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra koIe upadeza Apyo che?' javAbamAM "jAte ja pravrajita thayo chuM. upadeza Apyo hoya te eka kerIthI lacI paDatA AmravRkSe jenI kerIo lokee khAI javAthI sApha thaI gayuM hatuM. tene joine saMpattinI kSaNiktAne khyAla Avyo." (138/143 thI 149) (sarakhA nami "svayaMsaMbuddhakahevAya che e.) AgaLa jatAM zIvalI rANIne pAchI vALavA mATe eka kumArInI cUDIonA khakhaDATane dAkhala najare batAve che. ane kamArInA moDhe be bhegAM thatAM vivAda thAya che e jaNAvatI gAthAo rANIne saMbhaLAve che (539-156 thI 161) teya zIvalI pAchI nathI jatI. tethI AgaLa jatAM eka kahu ANu banAvanArane tyAM ekAgratA mATe dAkhala najare batAve che tathA bANa banAvanAranI pAse ekAgratA mATenI gAthAo bolAve che (539/164 thI 167), paNa rANu zIvalI pAchI jatI nathI tyAre chevaTe eka vana AvatAM rANune mUkIne janaka aMdara cAlyA jAya che ane pachI pAcho Avato nathI. pAchaLane kanyAnI cUDIo tathA 33 vALo bhAga zAMti. sa. 178 sAthe sarakhAvavA jevo che, jemAM dharmarAjane tRSNAtyAgane upadeza ApatAM atre mUkelA zleka jevo bleka "janake gAyelA ItihAsa " mAM mUkele che: anantamiva me vittaM yasya me nAsti kiJcana / mithilAyAM pradIptAyAM na me dahyati kiJcana shaaNti.178|2 mAruM dhana anaMta jevuM che, paNa emAM mAruM kaMI nathI. mithilA baLatI hovA chatAM emAM mAruM kaMi baLatuM nathI. AgaLa cAlatAM emAM zAntamUrti bence ("bedhya" no artha ahIM "badhisatva" thaI zake e lakSyamAM rAkhavA jevuM che) upadezanuM lakSaNa nahuSane kahetAM potAnA cha guruo vize jaNAvyuM che. emAM pura (bANa banAvanAra) ane kumArInI cUDIo e be che. asala te maitreya nAmanA eka ja bodhisatva bauomAM hatA. pAchaLathI ghaNA umeravAmAM AvyA (Monier Williams : Buddhism 134, 188, 189; MWD 734) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 svAdhyAya ] e atre noMdhavuM regya che. tamArA upara jaina TIkAkAre naminI rANIonAM kaMkaNa khakhaDavAthI rAjAne aneka tyAM ghavATa ane eka tyAM zAMtinuM jJAna thayuM e dAkhale Ape che te paNa sAthe jevo joIe. vaLI jAtaka 541 "nimi jAtaka' mAM viharAja niminI kathA che, jemAM e cakranI mi nI jema vaMzanuM samApana karavA janme che e uparathI enuM nAma mina (phesabela, 541/, pR. 96) pADayuM. paNa tyArapachI jAtakamAM enuM nAma "nimi' ja Ave che. mULa e makhAdeva nAmane janaka hate. e brahmakamAM gayA tyAM ene vicAra Avyo ke nirvANa kema maLe ! tethI potAne vaMza pUre thAya e hetuthI e vakhatanA janakanI rANIne peTe e *ja. pitAnAM satkRtyothI e svarge gaye. Ane putra (makhAdevanA vaMzamAM 84000 mI) kaLAra janaka thayo te chello janaka thayo. tyAM (janaka) vaMza pUre thaye. zAMti sa. 28 mAM jJAtikSayathI zokAtura thayelA janaka ane azmana brAhmaNane saMvAda che, jemAM brAhmaNa azmananA saumya, nItinipuNa ane je vaDe cittanuM kramika uthAna karI zakAya tevA upadeza vaDe janakano zeka cAlyo jAya che. 3. [] vA. rAmAyaNa uttara. sarga 55 thI 57 mAM izvAkunA nimi nAmanA bAramA putranI kathA che. [5-4] emAM vasiSTha sAthe tene vikhavAda thayo hato temAM bannenuM mRtyu thayuM hatuM. pachI niminA dehane mathIne putra kADhavAmAM Avyo. emavAthI nIkaLe mATe mithi, janana thayuM tethI janaka, videha [ zaba ] mAMthI utpanna thaya mATe vaideha kahevAya. mithi' uparathI enA vaMzane amethila' kahevAyA [57/ 1thI 21]. Ama janakavaMzanA prAdurbhAva vize kathA che. [] janakarAja nimi brAhmaNane dAna daIne svarga gayo hato ema ma.lA. anu. 13-11 mAM che e "nimi jAtaka mAM AvatA enA dAnazUrapaNAnI sAthe baMdhabesatuM che. 4. vasiSTha ane karAla janakanA saMvAda vize A svAdhyAyalekhamAM be kaMDikae pachI juo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra zAMti. sa. 200 thI ka. 298 sudhI parAzara ane janakane saMvAda che, jemAM karmonI gahana gati vize ahiMsAdharmanI zreSThatA vize, agnihetrane tyAga karavApUrvaka saMnyAsa sarvottama-mekSadAyaka che I. upadeza che. jina "lezyA' jevA arthamAM "varNa' ne ullekha sa. 292mAM che bauddhonI jema vadhu paDatA tapane niSedha paNa che. ("lezyA' nA vibhAgamAM A pustakamAM juo). 5 zAMti. sa. 302 thI a. 308 sudhI vasiSTha ane karAla nAmanA janakane saMvAda che temAM yoga ane sAMkhyane upadeza ApatAM sa. 307 mAM sAMkhyanuM chavIsamuM tattva "buddha' (paramAtmAnA arthamAM) leka 7 mAmAM kahyuM che. AgaLa cAlatAM enA anusaMdhAnamAM sa. 308 mAM "buddha' (paramAtmA) ane "budhyamAna (jIva) vize kathana che. A buddha' nuM varNana A pramANe che: SaDviMza vimalaM buddhamaprameyaM sanAtanam / satataM paJcaviMzaM ca caturviMza ca budhyate // zAM. 308-7 (a) chavvIsamuM buddha vimala, aprameya tathA sanAtana che. e pacIzamA (budhyamAna =jIva) ane cAvIzamAM (prakRti) ne satata jANe che. * AgaLa cAlatAM zAti. 4. 310 thI ka. 318 sudhI yAjJavalkaya 5. AgaLa jAtakakathAmAM janakavaMza jenAthI samApta thayo te kaLAra janaka ane A karAla janaka vacce nAmanuM sAmya che te seMdhapAtra che. (juo pR. 75) 6. ma.bhA.mAM anyatra paNa "jJAnI'nA arthamAM "buddha ane pratibuddha vize Ave che. (zAti. 194-59,343-53anu.14315 I) majA. kathita buddha', bauddhonA budha ("zAyasuni" tathA "jJAnI" banne arthamA) ane jainamAM jJAnItathA "tIrthakara A be arthamAM vaparAyela "buddha e zabdo ekaja sarvasAmAnya vicArasaraNInAM pratIke gaNAya. AvuM sAmya jaNAvatA bIjA ane zakyuM che, paNa e sarva nideza ahIM thaI zake ema nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdayAya ] ane daivarAti janaka (devarAtanA putra) vaccenA savAda che. temAM sRSTinI utpatti, pralaya, kAlagaNanA, yAga, sAMkhya, nyAya i. viSayeAnI carcA karavAmAM AvI che. tyArabAda peAtAnA putrane videharAya upara pratiSThita karIne janake tidharmanI (tirma rUpANaM 328/27) upAsanA karI sanyAsa lIdhe|. A jJAna jano bhISmane ApyuM hatuM. (318-109) paNa e jJa|na ApanAra janakanA nAmeAllekha nathI. bRhadAraNyaka upaniSamAM a. 3 jA tathA jhU. 4 thAmAM janaka tathA yAjJavalkayanA e prasaga Ave che te paikI a. 4 thAmAM yAjJavalkaye janakane karelA upadeza keTaleka ThekANe zAMti. a. 318nA upadeza sAthe maLatA Ave che. vaLI zAMti. 318/112 mAM bhISma karyuM che ke pahelAM yAjJavalkaye janakane je upaniSadanA upadeza karyo hatA.te ja A upaniSad che" tebRhadAraNyakane anulakSIne che. yAjJavalkaya A adhyAyamAM peAtAne zatapatha brAhmaNanA racanAra tarIke jaNAve che (zAMti. 318/16, 23). zatapatha brAhmaNanA chellA cha aghyAyAnuM . . nAma che, je paNa A vidhAnane Teke Ape che. 69 9zAMti sra. 218 ane 4. 219 mAM janadeva janaka tathA kapilA brAhmaNInA putra, ane AsUrinA ziSya, sAMkhyAcAya pazikhanA 7 'devarAta'janaka vize vA. rAmAyaNamAM che. khAlakAMDa 66/8mAM devAe zivadhanuSa ene nyAsarUpe ApyuM ema vadhuna che. enI pAsethI sItAnA pitA 'janaka' pAse e vArasAmAM AvyuM hatuM. rAmAyaNamAM khIje be ThekANe mahAdeve [khAla. 75-12 thI 24] ane va [ayA. 118038 thI 40] ene Apyu hatu' ema ullekha che. rAmAyaNamAM khAsa. 71 mA surgamAM AvatI janavazanI vaMzAvaLImAM devarAtano putra bRhadratha ema che, ane e nimithI sAtame puruSa hatA. nimi> mithi> udAvasu> na driva na> suketu> devarAta> bRhadratha. 8. 'nimiAtaka' [jAtaka 541] mAM ullekhAyela dareka janaka putrane gAdI seAMpIne sanyAsI thatA hoya che, enI sAthe sarakhAvavA jevu' che 9. pAchaLa. zAMti. a. 320 nI hukIkatamAM ' 5'zikha '(pR.78)vize jamA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra saMvAda che temAM mukhyatve sAMkhyazAstranuM kathana che. vaLI emAM bIjA matonA khaMDananI sAthe 218/32 thI 40 mAM bauddhatattvajJAnanuM khaMDana karyuM che. A saMvAdane aMte pratibaMdha pAmelo janaka eka vakhate mithilA baLatI hatI te joine "A mithilA baLe che, paNa emAM mAruM kaMi baLatu nathI." (21950) ema be hato. karacanA judI paNa vicAra pustakamAM mUkelA zlokano ja che e spaSTa che. zAMti. . 319 mAM pharIthI janaka ane bhikSu paMcazikhane saMvAda che. temAM khAsa navuM nathI, uparanuM vastu atisaMkSepamAM che. zAMti. sa. 320 mAM dharmadhvaja nAmanA janaka ane sulabhAne 190 zlokano lAMbo rasika ItihAsa-saMvAda che temAM A banne zreyethI samartha jJAnIone ojasvI, nyAyasaMgata, jJAnapUrNa, rocaka saMvAda che. nIti, vega, sAMkhya, nyAya, alaMkAra yatidharma, mekSadharma ityAdinI sarasa, surekha carcA thAya che. pakavatA ane apakavatAnI kasoTIo raja thAya che. A janaka pitAne parAzara gotranA paMcazikhanA ziSya tarIke oLakhAve che. (agAu zAMti. sa. 218 ane ma. 218 vizenA svAdhyAya, pR. 77 mAM paMcazikha vize juo.) zAMti. sa. 325 ane sa. 326 mAM nikhila yogazAstra ane kapila sAMkhyazAstrano abhyAsa karI cUkelA zukadeva pitA vyAsanI AjJAthI janakanI pAse upadeza grahaNa karavA jAya che e kathA che. tyAM janake zukane anukrame AzramadharmonuM pAlana karavA kahyuM tyAre zuke pUchayuM ke "jJAna ane vijJAnavALAne (anukrame graMthastha ane anubhavasiddha jJAna) traNa AzramanI zI jarUra che?" (ekale prathama Azrama brahmacaryAzrama--na cAle? e bhAva che.) janake kahyuM ke "aneka janma sudhI anukrame AzramadharmonuM pAlana karyA pachI, zubhAzubha karmone nAza thAya che, ane e zuddhAtmA prathamAzrama-brahmacaryAzrama--mAM paNa mokSa pAme che." ityAdi kahetAM umeryuM ke "tame jJAnavijJAnasaMpanna che, tethI mekSAgya cho." Azramadharmone ekAMgI niSedha kaMI barAbara nathI. enu kama gathI thatA vikAsamAM moTuM sthAna hatuM. tema AzramadharmonuM ekAMgI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] vidhAna paNa barAbara nathI. ahIM kahela "jJAna vijJAna'nI gyatA lakSyamAM laIne karelo vidhiniSedha gya thAya. ma.bhA. vana. sa. 133 ane 134mAM aSTAvakrIya'mAM aSTAvakra "indradyumnanA putra" drazna tarIke eka janakane saMbodhe che. AgaLa jatAM mukhya janakane "janamAM variSTha' (nAnA vaSTi) tarIke varNave che ane "samrATa' (vana. 133/17) I. saMdhane kare che, te janakavaMza tathA kuLa vize "gaNarAjya" no khyAla Ape che. ma.bhA. Azva. ka. 32mAM eka brAhmaNa ane janakano saMvAda che temAM janaka kahe che ke A jagatamAM sarva karmo vize nAzavaMtapaNuM che tethI "A mAruM che' ema huM mAnatA nathI. pachI vedavacana TAMke che-vAcemiti kAca niti-A kevuM che? A dhana kAnuM che ? (Azva. 32/16) upara kaheluM "vedavacana' vedamAM (4 vedomAM) nathI ane koI bauddhanI jema rAjA janaka A ukti kahe che, ema che. vinTanijha lakhe (Some Problems of Indian Literature by M. Winternitz, Page 33-34). paM. nIlakaMTha 10IzopaniSadane manna mAM pRSaH zvina (ja. 1) AnA TekAmAM TAMke che. vaLI vedamAM zabdazaH A ukti nathI. eTalA khAtara ja enA upara bauddha asara mAnI levI e ThIka nathI, kAraNa A dezamAM yoga ane sAMkhyanI be moTI jJAnazAkhAo ghaNuM jUnA vakhatathI-buddha pahelAMthI-astitva dharAve che. (juo. gItA ma tA3, bhISma. sa. 273) bhagavAna buddha paNa yogamArganA AcAryo AlAra kAlAma, ane udraka rAmaputra pAse abhyAsa karela. athaSanA "buddhacarita'mAM A bannene sAMkhyamatanA 10 A upaniSada "vAjasaneyI saMhitA'-zukala yajurvedanA 40mA adhyAyamAM che. tenA racanAra trASi yAjJavalkaya che. zAMti. A 310 thI a. 318 mAM jana yAjJavalkaya saMvAda AnI sAthe vAMco, jemAM janake pAchaLathI yatidhAmanI upAsanA karI hatI. A svAdhyAya lekhamAM paNa A adhyAya vize pU. 76-77 e. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana satra AcArya kahyA che, paNa A vidhAnane tripiTakone Teke nathI [bu. ca. pR. 13). vaLI AnI sAthe ma.bhA. zAMti. ma. 270 pilTI mAM zloka 41 thI 45 mAM je kathana che te ane samagra rIte sa. 268 thI 270 vAMcatAM mAlUma paDe che ke je na "samyajJAna karAvanAra koi paNa zAstra' Avo artha paNa vyAsa keTalIka vakhata kare che. "veda' eTale mo ane brAhmaNe sahita AkhuM vaidika sAhitya' e artha jANIto che. ma.bhA. ne "kANaMda' ane 'pAMcame veda' kahe vAmA Ave che e paNa lakSyamAM rAkhavuM joIe (Adi. 1/268, 62 18, 63 89, svargI. papa vagere). zAMti. 219 mAM janadeva nAme janaka sAMkhyAcArya paMcazikhane pitAnA guru tarIke jaNAve che ke jemanA upadeza pachI eNe mamatvabuddhine tyAga karyo hato (21950). zAMti. sa. 320/24 thI zarU karIne dharmavaja janaka paMcazikhane potAnA guru tarIke varNave che, ane umere che ke tethI huM "muktasaMga thayo chuM. A badhuM jotAM upara kahela cemiti kAra samiti kAi bauddhanI jema rAjA janaka A ukti kahe che" ema mAnavuM vadhu paDatuM lAge che. bhISmaparva e. ra720, gItA . 3/20 mAM karmaNaiva hi saMsiddhimAsthitA jnkaadyH| lokasaMgrahamevApi saMpazyankartumarhasi // janakAdi karmathI ja paramasiddhine pAmyA che. lokasaMgraha mATe paNa tAre (ajune) karma karavuM yogya che. e pramANe "janakAdi' kahIne gItAmAM lekakalyANArthe karma karatA karmacAgI' tarIke janakane ulekha che, saMnyAsI tarIke nathI. janakanA nyAyI surAjyanuM ma bhA. vana. ma. 207/28 thI 30 mAM kaMkANamAM sarasa varNana mithilAvAsI dharmavyAdhe karyuM che. videharAja janakane pautra (rA) suhu eka jamAnAmAM dharmazAstramAM-kAyadAmAM-pramANarUpa gaNAto haze ema ma.bhA.nA ullekha uparathI lAge che (anu. 5/5 thI 7). A janaka kama enI khabara paDatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] videharAja-duhitAe strIdharma vize gAyelI eka gAthA ma.bhA. nA anuzAsana parvamAM pramANa tarIke TAMkI che (anu. 46/13.) te gAthA rAmapatnI sItAnI che. vA. rAmAyaNa a. 118/9 mAM sItA ane anasUyAnA milanamAM thoDA pAThAtare A arthane zleka sItAjI anasUyAne kahe che. sItAjInA pitAnuM nAma sIradhvaja janaka hatuM. (rAjazekharakRta vAdanamAyA nATaka, [WD P. 874, 1219 etc.) zAMti. sa. 104thI 106mAM kesalarAja kSemadazIne videharAje chatI lIdhe hatA e kathA che. ArjavavAna rAjA kSemadazI kapaTathI rAjya jItavA nahotA Icchate. pachI kAlakakSIya muninA kahevAthI (kesalarAjanA jevAja) udAracitta videharAje kSemadardInuM sanmAna karyuM hatuM ane pitAnI duhitA ene ApI hatI-paraNAvI hatI. A sivAya ma bhA. mAM vanaparva 3. 2,74, ane zAti. sa. 99 vagere ThekANe janaka vize sAmAnya hakIkate tathA eNe gAyelI gAthAo che. jene prAcIna kathAgraMtha vavali , gandharvadattAtaMbhaka pR. 153mAM mithilAnA rAjA janakano ullekha, vaidika yajJamAga tarIke che (anu. pR. 198) te graMthanI prAcInatAne kAraNe noMdhapAtra che. taduparAMta A graMtha-saMtargata "rAmAyaNamAM tathA mukAbale arvAcIna evA bIjA jena kathAgraMthamAM janaka vize hakIkata che e noMdhavuM joie. 8. jIvakAya jene paramparA pramANe udakamAM, pRthvImAM ane phala (vanaspati)mAMcho che te tathA atizaya sama che ke jemanuM astitva anumAnathI ja jANI zakAya che vagere ma.bhA. nA atre TAlA bhAgamAM che. A bhAga rAjadharma vize che, ane emAM ahiMsA pALI zakAtI nathI evuM arjunanuM bhASaNa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ L[ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sUtra ma.bhA. vana. sa. 204/24 thI 34 mAM hiMsA-ahiMsAnuM nirUpaNa karatAM dhAnyabIja, vRkSo, auSadhio, udaka, tathA bIje aneka ThekANe rahelA jIvonI hiMsA kevI rIte thAya che enuM dharmavyAdha kathana kare che. ahiMsA e zreSTha dharma hovA chatAM enuM pAlana kevuM duSkara che ane zAthI pite paNa mAMsa vece che ene khulAso dharmavyAdha A adhyAyamAM kare che. 9. Atmavijaya u. mAM "namipravajyA mAM indra namine, je rAjAo namatA na hoya temane vaza karIne pravajyA grahaNa karavA kahe che, enA javAbamAM nami bAhyayuddha karatAM AMtarayuddha mahatvanuM che e batAve che ane "A jAta jitAtAM badhuM chatAI gayuM' tema kahe che, e prasaMganA A zloka che. ma.bhA. ne Azva. 12-12 thI 14 mAM AvatA zleke zrIkRSNa dharmarAjane ke jeo yuddhathI thayelA baMdhujananA kSayathI dInamanas thayelA hatA, temane khinnatAne tyAga karIne zaMkarahitapaNe rAjya karavA upadeza karatAM kahe che. u. mAM (9-34 thI 36 juo pR. 47) rAjyatyAga karavA mATe A zlekene upayoga barAbara che, kAraNa vairAgya pAmeluM-kAmagonI kSaNiktA tathA tRSNAnI dutyajatAnuM jJAna meLavela nami e kahe che. ma.bhA. mAM rAjyadhurA sArI rIte vahana karavA mATe A kAne (Azva. 12-12 thI 14 juo pR. 46) upaga paNa barAbara che, kAraNa ke jJAti ane baLukSayathI 1. "dhammapada' sahassavaSyonI gAthA 103-4 ane u. 9/34 no zloka eka ja che. "dhammapadanI 104-pamI gAthA ghaNI maLatI che. yo sahassaM sahassana saGgAme mAnusa jine / ekaM ca jeyyamattAnaM sa ve saMGgAmajuttamo // 103-4 // je saMgrAmamAM dasa lAkha manuSyone jIte, tenA karatAM potAnI jAtane chAta te uttama yoddho che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] bhomanI vaga thaI raha) dInamanas thayelA (nahi ke kAmagathI uparAma pAmelA), dharmarAjane pitAnI pharajanuM barAbara bhAna thAya ane eo mAnasika egyatA mujaba dharmakArya karatAM vivekabuddhipUrvaka dama damAdi AcaratAM potAnA kSAtra- dharmonuM pAlana kare evo udeza tyAM che. zAMti. 3.16/02thI 24 mAM AvatA lagabhaga sarakhA glaeNke bhImadInamanasa dharmarAjane kahe che, paNa tyAM bhomanI bhegalupatA mukhya che. ahIM RSi vyAsa sArI vastuno judI jAtano upayoga thaI zake che e batAve che. (juo "mRtyunA svAdhyAyamAM mama tathA ja mama vize pR.56 ) gItAnA A leka sarakhAvavA mATe yogya cheH ihaiva tairjitaH sargoM yeSAM sAmye sthitaM mnH| nirdoSa hi samaM brahma tasmAd brahmaNi te sthitaaH|| - tA. pa-11, 5. mI. mIma, 22-22 jemanuM mana samatvamAM sthira thayuM che temaNe A lekamAM ja (sadehe) saMsArane charyo che, kAraNa ke brahma nirdoSa ane sama che, tethI eo brahmamAM sthira thayelA che. uddharedAtmanA''tmAnaM nAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH // bandhurAtmA''tmanastasya yenAtmaivA''tmanA jitaH / anAtmanastu zatrutve vartetAtmaiva zatruvat // ma. rUpa-6, bItA dIpa-6 AtmA vaDe AtmAno uddhAra kara, AtmAnI adhogati na karavI, kAraNa AtmA ja AtmAno baMdhu che, ane AtmA ja AtmAno ripu che. jeNe AtmA vaDe AtmAne jItyo che tene ja AtmA baMdhu che, (paNa) je anAtma che-ajitendriya che-te AtmA pratye zatruva varte che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ mahAbhArata ane uttarAdhyayana sA 10. leyA mahAbhAratamAM zAMti . 280 ' nRtragItA 'mAM jagatanA sarve jIve cha prakAranA vaNu mAM vaheMcAi jAya che ema kahyuM che. emAM varNavelA cha vaNuM kRSNa, dhUmra, nIla, rakata, hAdri ( pIta), ane zukala, tathA unI cha lesyA kRSNa, nIla, kApeAta(=dhUmra). teja, padma ane zukala-emAM ghaNu' sAmya che. vaLI jIva keTalo vakhata kai lesyAmAM rahe enA samaya bAbatamAM pheraphAra che, paNa vicArazailI eka ja che. brAhmaNugraMthomAM kavicat dekhAtI evo jaita paramparA anusAranI kAlagaNanA paNa zAMti. 280/31-32 mAM, ma.bhA,mAM, prathama vAra ApI che e dhyAnapAtra che (jIe pariziSTa 1. pR. 86) tyArabAda jIva keTalA visa sudhI sudhI kayA vaNumAM rahe e varNavyu che. umAM A sthaLe paDyeApama, sAgareApama Adi kAlagaNanAvAcaka zabdo Ave che, paNa e samajAvavAnI lekhakane jarUra lAgI nathI, kemake jaina sAhityamAM e suprasiddha che. paNa jIva keTalo samaya kaI lephsAmAM rahe te uparanA kAlagaNanAvAcaka zabdArtho u. mAM jaNAvyuM che. vaLo ma.bhA. mAM 'vaNu`' zabda jIvanA karmothI lAgelA eka jAtanA 'raMga' nA amAM che, umAM ema nathI emAM jIvane kathI lAgelI pratyeka lephsA'nA cAkkasa jAtanA 'ph'ga svAda, gaMdha ane sparza' che; jo ke jaina Agama sAhitya mAM anyatra paNa ' lesyA ' zabda raMganA amAM vaparAyelA ma.bhA. mAM A vargo vize, jIvane krama dvArA thatI unnata gatimAM ( ucca ) sArA varNo ane avanata gatimAM ( nikRSTa ) kharAba varSoMnI prApti thAya che ema zAMti. 4. 291/3 thI 7 mAM kathana che. . che. 84 1. mahoi majjJammi Thie naginde, pannAyae sUriyasuddhalese / evaM sirie u sa bhUrivaNNe maNorame joyA accimAlI // sUtrakRtAMga 1-6-13 pRthvInA madhyamAM rahelA parvatarAja sUcanA jevA zuddha va athavA teja sahita [tte] jaNAya chetema aneka vaNa vALA, manorama, prakAzanamAna (mA pata) zrIthI dyotita thAya che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya | bhAratanI anya prAcIna zramaNuparamparAomAM paNa cha prakAranI jAti vize uparanAne maLatI mAnyatAo che. pUraNakAzyapano akriyAvAda ane maphakhali gosAlano saMsArazuddhivAda eka AjIvaka paMthamAM bhegA thaI gayA hatA. e vize aMguttaranikAyanA chakkanipAta (sutta pa7) mAM ullekha che. emAM AnaMda bhagavAna buddhane pUche che : "bhadata pUraNa kAzyape kRSNa, nIla, lehita, haridra, zukala ane parama zukala evI che jAtio kahI che. khATakI pAradhI vagere lekene kRSNa jAtimAM samAveza thAya che, bhikSu vigere karmavAdI lekena nIla jAtimAM, eka vastra rAkhanArA nigraMthane lohita jAtimAM, sapheda vastra paheranArA acelaka zrAvakane [ Avaka zrAvakane ] haridra jAtimAM, AjIvaka sAdhu ane sAdhvIono zukla jAtimAM, ane naMdavaccha, kisa saMkicca ane maphakhali gesalane parama zukala jAtimAM samAveza thAya che" vagere. (bu. ca. pR. 125, 126, 119, 1ra0) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 jaina ane vaidika [ brAhmaNa ] kAlagaNanA -banAvisA mAthuM vApIsahasrANi bahUni daitya // vApyaH punaryojanavistRtAstAH krozaM ca gNbhiirtyaa'vgaaddhaaH| AyAmataH paJcazatAzca sarvAH pratye zo voganatA pravruddha // vApyA jalaM kSipyati vAlakoTyA tvahA sakRccApyatha na dvitIyam / tAsAM kSaye viddhi paraM visarga saMhAramekaM ca tathA prajAnAm / zAMti. . 280-30 thI rUra [ sanaskumAra vRtrAsurane kahe che] he daitya ! prajAvisarga[ kalpa?]nuM parimANa hajAra vAvo jeTaluM thAya. A vAva eka jana jeTalI paheLI che, eka keza jeTalI UMDI che, ane pAMcaso jana jeTalI lAMbI che, tathA eka ekathI [ dareka vAva bIjI vAvathI ] eka eka jana moTI che. hive eka vALanA cheDAthI te sarva vAvamAMthI jaLanuM mAtra eka eka TIpuM ja-bIjuM nahi dararoja bahAra kADhavAmAM Ave ane ema karatAM e vAnA tamAma jaLane kSaya thAya, tyAre prajAonA layasaMhAra5 visarga thAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ] upara varNavela vittanI kAlagaNanA jaina mAnyatA anusAranI kAlagaNanA "pApama" tathA "sAgaropamane khUba maLatI Ave che, paratuM jene mAnyatA ghaNI vadhu atizayekitavALI dekhAya che [u0 De. sAMDesarAne anu. pR. 80 u. pra. yAkobIne aMgrejI anu. pR. 4ra, phUTaneTa ra ]; je ke varSonI saMkhyA ApavAne badale A prakAranI gaNatarI ApavAne uddeza kAlanI anaMtatA batAvavAne hevo joIe. mahAbhAratamAM judA judA varNavALA jIvo, ane uttarAdhyayanamAM lesyAvALA jIvo kyA varNa athavA lesyAmAM keTale samaya pasAra kare e mATe mahAbhArate "vi 'nuM parimANu ane uttarAdhyayane "pApama" che. nAM parimANa ApelAM che. [juo pR. 48-49, ane pR. 85 ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 vicAra rajU karavAnI samAna paddhatio (1) upadeza ApavA-dhAmi ka, vyAvahArika ane tAttvika mATe, tathA vAdavivAda mATe, ekathI zarU thatA ane Azraya lane vicAra darzAvavA-jemake ekane tyAga karavo joI e ane ekanuM pravartana karavu joie. ( asaMyama ane sayama 60 31/2), me pApa rAga ane dveSa, pApI ka` pedA kare che . ( u0 31/3 ), e pramANe AgaLa (30 31/4 thI 31/ra0 sudhA ). ma.bhA. mAM A putine upayAga karAyele che. vanaparva 134/3 thI 22 mAM aSTAvakra -bandI-vivAdamAM aSTAvakra bannIne parAjaya kare che tyAM ane udyogapamAM vidura dhRtarASTrane zikhAmaNa Ape che tyAM udyoga. 33/43 thI 102 mAM (ra) carcA-praznamAttarI dvArA viSayanirUpaNa ma.bhA, mAM vanaparva eN. 313 mAM bhAratIya sunItidharmanu zubha tattva yakSapraznottara-yudhiSThira ane yakSa vaccenA saMvAdamAM vadhyu che. 1 30 nu adhyayana 23 muM kumAra zramaNa kezo ane gautama svAmI, anukrame pArzvanAthanI paramparAnA sAdhu ane mahAvIrasvAmInA ziSya vaccenA saMvAda dvArA pAsanAtha ane mahAvIrasvAmInA dharmAMnA niyamA tathA trateA vize vizada carcA kare che, khulAsA thAya che, ane chevaTe mahAvIrasvAmInA dhama yugAnurUpa hAine ene dezI svIkAra kare che. vanamAM ane zAntipaCmAM AvI bIjI TUMkI praznottarIe Ave che. yakSapraznottaranA jevI, paNa enA mukAbale A praznottarI nAnI gaNAya. 1 A adhyAyanA 133 mhAkA paikI 59 zlAka ma.bhA.nI samIkSita vAcanAmAM prakSipta gaNelA che. paNa ethI uparyuMkata vidhAnane bAdha AvatA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ adata sUci [ jamaNI bAju pRSThanA AMka ApavAmAM AvyA che.] acitta AraMbhe acelaka zrAvake 85 AlAra kAlAma aNagAra 23, 33, 70 "Aryaveda' 11, 13, 21 Azramadharma 50, 51, 5, 78 anasUyA Asuri anAsakti yuga" irAku apakAya dandra apajIva indradhumna appamAda vago' IndriyagrAma apramAda para, 54, 70, 71 IzopaniSada" amRta 51, 5, 70 udAvatu ayodhyA kAMDa' 77, 81 udraka rAmaputra arjuna 80, 81 upaniSada 5, 71, 77, 79 alaMkAra upasargo azmana, brAhmaNa 'umAmahezvarasaMvAda azvazeSa 54 aSTAvaka aSTAvakrIya' 79: kapilA, brAhmaNa asaMskRta' 69 karAla, janaka 75, 76 aMguttaranikAya' 85 karma 6, 23,25, 37,5063,68,76 AcArAMga sUtra' 54, 55 kapa Achavaka paMtha 85 " kalpasUtra' 71 AturapratyAkhyAna' 54 3 kaLAra, janaka 75, 76 AnaMda, buddhanA ziSya 85 kapAta leyA 4, 84 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com ogha
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 48 kAyotsarga 35 "chanipAta 85 kAlakakSIya, muni janaka 72, 73, 75, 76, 78, kAlagaNanA 79, 80, 81, indradhumnane kArNaveda' 64, 80 putra, 79, karAla 75, 76, kisa saMkicca kaLAra 75, 76, janadeva 77, kRSNa jAti 80, devarAta 77, daivarAti kRSNa bhagavAna 77, dharmadhvaja 78, nami 72, kRSNa lesyA 74, nimi 75, makhAdeva 75, kRNa varNa mahAjanaka 73, sIradhvaja 81 kazi kumArazramaNa janadeva, janaka 77, 80 kauzalyA, rANa kSemadaza jayaSa 27, 61 gaNarAjya jAtaka' 73, 7, nimi jAtaka gandharvadattAtaMbhaka' 81 75, 77, "mahAjanaka gAMdhIjI jAtaka' 77 gItA," "bhagavadgItA' 63, 64, 68, jAtaka akathA' 72, 69, 80, 83, "brAhmaNa jAti gIta 34, "vRtragItA' 83, "hArita gItA 64 jaina zAstra gupta 30 jJAna gupti TIkAkAre gocarI tApasa gokapilIya tahAvo' - 55, 70, 88 tiryaMca grAmakaMTaka bhASA 31 tIrthakara 50 tRSNA 10, 13, 14, 56,57, 72 citrazAlA presa 34 taththAlaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com dii : * ng 3 4 4 3 5 * * * jana 30 33 citra 58 Y
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRNuAyAga te lesyA 74 49, 84 1 }, 80 }i 1 77 77 70 46 63 - dhammapada' 3, pa, 13, 54, 57, dharmadhvaja, janaka dharmarAja (jIe yudhiSThira ) 24, 18, 19, 2, 73, 72, 82 78, 80 4, 69, 72, 74, 82, 83 80, 82 11, 12, 88 48, 84 72, 74, 75, 82 75, 78 74 73 trama * tripiTaka ' vidya duryodhana devarAta daivarAti, janaka 'dhumapatraka ' droNa dhanazro dharmavyAdha dhRtarASTra dhUmrava nima *namipratrajyA ' nA nArada nadaccha nadivasa na nidrA nimi 2 3 1 3 85 77 }ra hA 75, 77 * nimijAtaka ' nirvANu nimra thA nIlakaM, pa nIla jAti nIla lesyA nIla vaNu nemakumAra nyAya padma lesyA paramaRSi paramiSa paramakala jAti parAzara pagriha parivrAjaka, sa MpradAyA pUraNa kAzyapa prakRti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 2, 30, 59, 67 85 * pAta jala yogasUtra pArzvanAtha " * pAMcamA veda ' puNyavijayajI, muni ' puggA' pRthvI 75, 07 22 u 49, 24 48, 24 75 78 4, 84 63 4 85 . 79 11, 13 65 parI 29 paDyeApama 84, 87 paMcazikha, sAMkhyAcA` 77,78,80 70 L 64, 80 *Tasaddha kuM www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibuddha 69, 70 88 77 81 58 paS. 199 61, 2, 3, 6, 7, pratibhA 69, 75, 78 pramAda 52, 53, 70, 71 brAhmaNa (graMtho) 80, 84 phesabola 72, 73, 75 brAhmaNa gItA' 34 bandI "brAhmaNavao" 3, 59, 62 bAlakAMDa' "bhagavadgItA' 63, 64,68, 19, bAlarAmAyaNa 80, 83 bAlavage' bharata cakravartI bisastopAkhyAna' bhADa pakSI 41, 72 budhyamAna bhAMDArakara erienTala insTiTayuTa7 27, 50, 76 59, 85 buddha, zAkyamuni 61, 79, 85 bhIma 46, 83 "buddhacarita' (azvaghoSanuM) 79 bhISma 46, 69, 7 bahadAraNyaka upaniSada maphakhali gosAla 85 brahadratha makha bo dhasava makhAdeva, janaka - 75 bodha, RSi 74. manu, ravAyaMbhuva 24, 61 bauddha 73, 74, 76, 79, manyu bauddha tatvajJAna 78 mahAjanaka, janaka bauddha zAstra 54, 72 mahAdeva yeog mahAvaga" brahmakata mahAvIra svAmI 3, 71, 88 brahmapada mahAvasa' brahmA mahAbhArata brAhmaNa 18, 19, 20, 21, 22, mahAbhArata' nI samIkSita vAcanA 23, 24, 25, 26, 27, 67, 88 34, 35, 58, 5, 60, mahezvara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 177 74 - 50 72
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 mithi mAhaNa * 63 rakatavaNa 48, 84 mAMDavya, RSi rAjadharma migAjina, RSi rAjazekhara 81 rAmAyaNa' vAlmIkinuM 72, mithilA 41, 42, 73, 4, 78, 75, 77, 81 80, 81 rAmAyaNa' (jana) 81 muni 22, 25, 26, 28, 30, lezyA 49, 6, 40, 50, 55, 60, 64, 65, lohita jAti vanaspati muni dharma 59, 65 varuNa mRtyu 4, 5, 8, 9, 50, 51, para, 48, 76, 84 53, 54, 55, 26, 70 vasati medhAvI vasiSTha meniyara viliyamsa vasudevahiMDI vAjasaneyI saMhitA" yama . 53 vikRti yakSa 88 vijayaghoSa "yakSapraznottara' 63, 78, 79 yajJa 35, 66, 67. vidura 51, 58 yavibhAga yoga' 68 vidhitsA yAbI, pro. 21, 87 vidhiniSedha yAjJavalakaya 76, 77, 79 vinTaniMdrajha, Do. yudhiSThira (jue dharmarAja) 24, 88 visarga 86, 87 mU5 23 viSNu yoga 76, 77, 78, 79 "vRtragItA' comayajJa vRtrAsura yogAcAra 70 kara, 70, 7, 80 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com meya ra7, 1 vijJAna veda
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4. 79 78 sItA 85 vedasaMpanna 1 vyAsa 51, 56, 62, 64, 70, 70, 83 zatapatha brAhmaNa' zatasAhasro saMhitA zapyA 29, 32 zAntitIrtha zAMkarabhASya' zivadhanuSa zIvalI, rANuM 73, 74 zukadeva 52, 56, 70, 79 zukala jAti zala yajurveda 79 zukala lesyA 49, 84 zukala varNa 48, 84 zramaNa 3, 17, ra5, 31, 59, 72 : zramaNapattha zramaNa paraspara 60, 82 zrotriya sacitta sanakumAra sanasujAta sanAtana dharma samaNa samidha sahassavage' . saMbhUta saMyukta nikAya saMsArazuddhivAda sAgaropama sAtA sAMkhya 62, 75, 77, sakhyama" sAMkhya zAstrI kapila sAMDesarA, Do. 77, sIradhvaja, janaka suketu sugupta sulabhA sutuM sUtrakRtAMga' samazrI laMbhaka" rasthAvara sthAvara (jIva) snAtaka smRti sucAo sava svayaMsaMyuha svAyaMbhuva manu 24, 1 hAvindradAsa, paMDita 54 zrIkRSNa u5 4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ale na lang po te leren Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ allobllo Re es Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com