Book Title: Dhyanvichar
Author(s): Chandrahas Trivedi
Publisher: Gurjar Agency
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005707/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnavicAra infii ke dA U TIT Natti - Cat NEL Fra mAM ja ' RTER A korai T. paNags Be Se caMdrahAsa trivedI INTEJHb1Limited III shal |III Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnavicAra caMdrahAsa trivedI : : mukhya vikretA gUrjara ejansI ratanapoLanAkA, gAMdhI mArga, amadAvAda-380 001 phona : 22144663, 22149660 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DHYANVICHAR by Chandrahas Trivedi dhyAnavicAra (c) lekhaka : caMdrahAsa trivedI prathama AvRtti : 2012 pRSTha saMkhyA H 112 kiMmata 90-00 : prakAzaka : caMdrahAsa trivedI 'suhAsa', 64, jainanagara, amadAvAda-380 007 phona : 26620610 : vikretA : gUrjara graMtharatna kAryAlaya ratanapoLa nAkA, gAMdhI roDa, amadAvAda-380 001 phona : 22144663 navabhArata sAhitya maMdira jaina derAsara pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda-380 001 phona : 22139253 navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002 phona : 22017213 : mudraka : caMdrikA prinTarI mirajApura roDa, amadAvAda-380 001 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa jJAna ane dhyAnanA puraskartA zrI anaMtabhAI ravANI ane zrImatI vINAbahena ravANIne - caMdrahAsa trivedI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI caMdrahAsa trivedInAM prasiddha thayelAM pustako (svarUpalakSI) navalakathA : 1. pAche pagale 1993 2. sImAnI pele pAra 2001 3. badalAtA raMga 2004 4. rAjaramata 2009 5. paralokavAsInI prIta 2010 vinoda bhaMga : 1. taraMgonI bhItaramAM 1994 2. aSTam paNam 2000 3. avaLI savaLI vAto 2003 TUMkI vArtA : 1. paLanAM palAkhAM 2002 AtmakathA : 1. smRtinI sAthe sAthe 1999 rekhAcitro : 1. vATe ne ghATe 2002 nibaMdha : 1. jIvatarane jIvI jANIe 2000 saMzodhana : 1. mRtyu vijayane paMthe 1996 2. tanAva : samasyA ane samAdhAna 2000 3. mRtyu : samasyA ane samAdhAna 2008 jaina dharma : 1. mahAvIranI sAdhanAno marma 1994 2. karmavAdanAM rahasyo 1994 3. jaina AcAra mImAMsA 1995 4. jaina dharmanuM hArTa - 1996 2011 bauddha dharma : bauddha dharma : siddhAMta ane sAdhanA 2004 gItA ciMtana : 1. dharmakSetre kurakSetre 2005 (gItAnuM rahasya uddaghATana) gItAnI bhagavattA 2006 3. gItAjJAnasAra 2009 kathA ciMtana : 1. biMba pratibiMba (parsanala esesa) 2. ghaTanAne ghATe 1996 3. pArakI bhUmi para ghara 1999 4. alpano vistAra 2001 5. paNa huM majhAmAM chuM 2003 6. aMtima vaLAMka 2007 dhyAnavicAra 5. karmasAra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika | vidha vidha dhyAnanI vATe haju thoDAMka ja varSo pahelAM to dhyAna kevaLa AdhyAtmika kSetra pUratuM maryAdita hatuM. te samaye dhyAna paraMparAthI maLatuM. guru adhikAra joIne ziSyane te ApatA hatA. te vakhate to AtmA-paramAtmAno sAkSAtkAra karavA mATe dhyAna thatuM hatuM paNa have vAta badalAI gaI che. manovijJAne e vAta puravAra karI che ke svastha, kAryakSama ane tanAvarahita jIvana jIvavA mATe dhyAna ghaNuM kAmanuM che. tethI samAjamAM dhyAna vadhAre ne vadhAre pratiSThita thatuM jAya che. te mATe zibiro yojAya che, vargo cAle che ane kalabomAM paNa tene sthAna maLyuM che. dhyAna e vastu sArI che, upayogI che, kalyANakArI che tethI teno prasAra thAya temAM kaMI khoTuM nathI, paNa tenuM je rIte vyApArIkaraNa thaI rahyuM che te vAta ThIka nathI lAgatI. tene kAraNe dhyAnanuM avamUlyana thaI rahyuM che ane dhyAnanI pAchaLa je tattvajJAna raheluM che te vAta sadaMtara visarAtI jAya che. dhyAnano uttama lAbha levo hoya to tenI pAchaLa rahelA tattvavicArane jANavo joIe. dhyAna mATe vidhi Avazyaka che evuM nathI, paNa jo vidhisara dhyAna karavAmAM Ave to te jaladIthI lAge ane teno adhika lAbha thAya. A baMne vAtone lakSamAM rAkhIne vividha dhyAno vize A pustakamAM vAto karavAmAM AvI che. Aje eTalAM badhAM dhyAno cAle che ke kayuM dhyAna pasaMda karavuM ane kayAM javuM te sAmAnya mANasa mATe muzkela banI gayuM che. A paristhitine lakSamAM rAkhIne meM A pustakamAM kevaLa pracalita ane pratiSThita dhyAnadhArAonuM nirUpaNa karyuM che. vaLI AdhyAtmika ane aihika - baMne lakSyane siddha karavAnI bobata khyAlamAM rAkhIne dhyAnaviSayaka carcA karI che jethI vAcaka mATe potAno dhyAnapatha nakkI karavAnuM saraLa banI raheze. meM je dhyAnadhArAone pasaMda karI che emAM gaNadhara bhagavaMta nirmita jaina dhyAna, bauddha dhyAna vipazyanA, ozo pratiSThita sakriya dhyAna, AcArya mahAprajJa praNIta prekSA dhyAnavicAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna pramukha sthAne che. vaLI pratyeka dhyAnadhArAnI aMtargata AvatAM vidhavidha dhyAnonI paNa savistara carcA karI che. pustakanI zarUAta 'sahaja dhyAna'thI karelI che. temAM ghaTanAone sahAre dhyAnanI pAMca mArmika ane mahattvanI bAbatono nirdeza karyo che. vaLI sAdhake kayAM dhyAnothI durdhyAnothI bacavuM joIe tenI paNa pustakamAM vigate carcA karavAmAM AvI che je mahattvanI che. darzanadhyAna ane aMte vizeSa dhyAno mUkyAM che jemAM kAyotsarga, yogasaMyama, haratAM pharatAM jevAM sugama dhyAnono samAveza karela che. sAmAnya rIte dhyAna samUhamAM karAvavAmAM Ave che paNa te mATenAM vividha kAraNo che. chevaTe to dhyAna e vaiyaktika bAbata che. vyaktie dhyAna levA mATeno potAno Azaya ane prakRti baMnene najaramAM rAkhIne dhyAnanI pasaMdagI karavI joIe. vaLI e paNa jarUrI nathI ke koI eka ja dhyAnadhArAne samarpita thaIne dhyAna karavuM joIe. pustakamAM samAveza karavAmAM Avela vividha dhyAnapatho ane tenI aMtargata AvelA dhyAnanA prakAromAM, dhyAna vizenI mULabhUta mAhitI AvI jAya che. sAdhaka potAne mATe je iSTa hoya te dhyAnanI pasaMdagI karIne lAbhAnvita thaI zakaze. taduparAMta sAdhaka potAnA sthaLa-saMjogo ane samayane anulakSIne potAnA dhyAnapathanuM nirmANa karI zake e rIte pustakamAM dhyAnanuM nirUpaNa thayeluM che dhyAnanA je puraskartAo ane pUrvAcAryo pAsethI mane dhyAna vize mArgadarzana maLyuM che te sauno huM RNI chuM. 'dhyAnavicAra' lakhatI veLAe mArAM patnI sumitrA trivedI haMmezanI jema mane sahAya karatAM rahyAM te mATe temano AbhArI chuM. bAkI A lakhANa mATe mane aMdarathI satata preraNA maLatI rahI hatI te mATe to mAre daivano ja AbhAra mAnavo rahyo. 'suhAsa' 64, jainanagara amadAvAda-380007 phona : 26620610 - caMdrahAsa trivedI tA.25-8-2012 dhyAnavicAra Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakano paricaya -I. sa. 1 I. sa. 1930mAM kapaDavaMjamAM janma. arthazAstra ane rAjakAraNanA viSayo sAthe mAsTara DigrI laIne amadAvAda ane muMbaInI kaoNlejomAM adhyApana kArya karyuM. lagabhaga pAMca varSa sudhI dilhImAM oNla inDiyA reDiyo uparathI samAcAra ApyA ane be varSa sudhI muMbaI reDiyo sTezana uparathI paradezamAM vasatAM bhAratIya bhAI-baheno mATe samAcAra ApatA rahyA. jIvananA uttara kALamAM pacIsa varSa sudhI mULa briTiza kaMpanI DaeNnana DaMkali eNnDa kaMpanImAM rijiyonala maeNnejaranA ucca pada upara rahyA ane tyAMthI nivRtta thayA. ___) -* jIva-jagata ane Izvara vize jANavAnI adamya jhaMkhanAne kAraNe vidha vidha dharmono abhyAsa karatA rahelA ane jevA nivRtta thayA ke turata ja sAhityasarjana tarapha vaLyA. sAhitya taraphanI sadAyanI abhiruci tethI saMskRta, gujarAtI ane aMgrejI sAhityanuM ThIka ThIka parizIlana karyuM. jIvananAM sATha varSa pachI lakhavA mAMDyuM. chatAMya Aja sudhImAM temanAM trIsa upara pustako prasiddha thayAM che. temaNe dharma upara to lakhyuM ja, paNa sAhityanAM vidha vidha svarUpone sparzIne paNa ghaNuM lakhyuM che. temaNe navalakathAo lakhI, AtmakathA lakhI, TUMkI vArtAo lakhI ane hAsyaviSayaka pustako paNa lakhyAM. 'tanAva' jevA manovaijJAnika viSaya upara lakhyuM to 'mRtyu' jevA gahana viSaya upara paNa lakhyuM. 'karmavAdanAM rahasyo' nAmanuM temanuM pustaka ghaNuM vakhaNAyuM ane tenI cha AvRttio prasiddha thaI. chellAM paMdara-vIsa varSathI teo gujarAta samAcAranI 'agama nigama'nI pUrtinA 'dharmaloka'mAM ciMtanAtmaka lekho 'vimarza' zIrSaka heThaLa lakhe che. gujarAtI sAhitya pariSada taraphathI mAnavatAlakSI sAhitya mATenuM pAritoSika temanA 'pArakI bhUmi para ghara' pustaka mATe ApavAmAM Avela che. hyumana sosAyaTI oNpha inDiyA taraphathI temane temanI sattvazIla navalakathA 'sImAnI pele pAra' mATe kanaiyAlAla mANekalAla munazI eNvaoNrDa ApavAmAM Avela che. maulika ciMtananA patha upara Aje paNa temanI kalama AgaLa vadhI rahI che. 1055 dhyAnavicAra 7 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. sahaja dhyAna... jJAtA-draSTA, dhyAna-bedhyAna, hovuM e ja dhyAna sAkSIbhAva, parama dhyAna jaina dhyAna .. durgAna, dharmadhyAna, zukaladhyAna 3. vipazyanA AnA pAnasatI - vipazyanA.. 4. sakriya dhyAna .............. ... . ..... 65 5. prekSA dhyAna. .................... 75 zvAsa prekSA, zarIra prekSA, caitanya kendra prekSA lezyA dhyAna, anapekSA vizeSa dhyAna kAyotsarga, yogasaMyama, darzanadhyAna haratAM-pharatAM pariziSTa 110 AvaraNa citra: citranA raMgo svasthatA ane zAMtinA ghotaka che. citranI vacce darzAvela vamaLo ane AkAromAM jIvananuM vaividhya ane muMjhavAgo vyakta thAya che. A badhAnA kendramAM rahelo UrjApiMDa Atmazaktino sucaka che. UpiMDamAM thaI rahelo Acho visphoTa dhyAnathI utpanna thaI rahela zaktinuM nirdezana kare che. citramAM eka prakAranI zItaLatA ane saMtulana vartAya che je dhyAnanI upalabdhi che. dhyAnavicAra Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. sahaja dhyAna tibeTanA UMce AvelA durgama pahADI pradezamAM vayovRddha lAmAno maTha hato. vayamAM ane vighAmAM te sauthI moTA hatA. maThamAM sau temane rempace kahI Adara ApatA hatA. maTha vastIthI ghaNo dUra hato. tethI tyAM bahAranA mANasonI khAsa avarajavara rahetI nahIM. kyAreka dUra dUrathI koI lAmA ke paradezI temane maLavA AvatA hatA. bAkI to najIkanA pahADI pradezamAMthI tyAMnA AdivAsIonI maThamAM thoDIka avarajavara rahetI. maTha durgama pradezamAM Avelo hato. chatAMya repurone kAraNe tenI kIrti dUra dUra sudhI phelAyelI hatI. rempace Ama to madhyama vayanA hoya tevA dekhAtA hatA. paNa lokomAM kahevAtuM ke temanI vaya so varSanI haze. maThanI bIjI eka viziSTatA e hatI ke temAM purANI hastapratono bhaMDAra hato. jemAM gUDha vighAo sacavAyelI hatI. rempace A hastaprato kADhIne kayAreka vAMcatA hatA ane sAdhanA karatA hatA. remyucenI gUDha vidyAonI jANakArI vize paNa keTalIya vAto vahetI hatI. - lAmAo Ama to bauddha dharma ja pALatA hoya che. temanA ArAdhya deva buddha ja hoya che. chatAMya keTalIka bAbatomAM teo bauddha dharmathI alaga paDI jAya che. temanI sAdhanApaddhati bauddha dharmanI sAdhanA karatAM thoDIka judI hoya che. lAmAo gUDha camatkArI vidyAonA upAsaka hoya che. AvI camatkArI vidyAonI sAdhanA mATe teo vastIthI dUra durgama pradezomAM vasatA hoya che. siddhaguru adhikArI lAmAne ja gUDha vidyAnI dIkSA ApatA hoya che. tema chatAMya anya lAmAo paNa kaMI ne kaMI maMtra laIne sAdhane to karatA ja hoya che. tene kAraNe temanA AvA maThamAM pravezanArane eka prakAranI gUDhatAno ahesAsa thAya che. A vayovRddha lAmAno maTha tibeTanA rAjamArgathI ADe phaMTAyelA durgama A pradezamAM hato. tyAM pahoMcavA mATe rItasarano rasto na hato. paNa ahIM tahIM patharAyelI keDIo pakaDIne tyAM javuM paDatuM. tema chatAMya A siddha lAmAne dhyAnavicAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavA ke potAnA saMdehanuM nirAkaraNa karavA dUra dUrathI anya lAmAo ghaNIvAra AvatA hatA. rempucenI siddhio vize lokomAM jAtajAtanI vAto thatI hatI. maThamAM gane hane evI vAta saMbhaLAtI hatI ke rempuce ghaNI vAra rAtre AkAzamArge brahmalokamAM pahoMcI jAya che ane tyAM buddho sAthe goSThi karIne savAra thatAM pahelAM maThamAM AvI jAya che. AvI badhI vAto thavA pAchaLanuM eka kAraNa e hatuM ke A maThano nibhAva kevI rIte thAya che, te mATenI sAmagrI kevI rIte ahIM Ave che tenI koIne jANakArI na hatI. . acarajanI vAta e hatI ke koIe temane kayAreya nidrAdhIna thayelA joyA ja na hatA. teo sadAya jAgatA ja rahetA. eka divasa sUrya sArI rIte prakAzI rahyo hato. AkAza vAdaLavihoNuM hatuM. varasAda paNa virAma laI rahyo hato. te vakhate pahADIno DhoLAva dhIme dhIme caDhato eka lAmA maTha tarapha AvI rahyo hato. tene joIne raeNmpoe temanA sahAyaka lAmAne kahyuM, "mArA sahAdhyAyI lAmAnA maThamAMthI te Avato haze. tenA rokAvAnI ApaNe tyAM vyavasthA karazo. mArA kakSanI pAsenA kakSamAM temane rAkhajo.'' thoDIka vAramAM te AgaMtuka lAmAnA maThamAM AvI pahoMcyo. eka lAmAe tene besavA mATe Asana ApyuM. eka kASThanA pAtramAM temanuM viziSTa peya ApyuM. eTalAmAM respuse AvI pahoMcyA. AgaMtuka lAmAe UbhA thaI temanI caraNaraja lIdhI ane paMcAMga praNipAta karyA. sAthe lAvelo tenA guruno saMdezo remyucene ApatAM teNe kahyuM, "gurue mane kahyuM ke dhyAnanA aMtima caraNanI sAdhanA have tame ja karAvI zakazo. dhyAnanI bAbata Ape je siddhi meLavI che teTalI anya koI lAmAe meLavI nathI. have tame mane AgaLanA mukAme pahoMcADo. huM Apane samarpita thAuM chuM." vRddha lAmAe AgaMtuka lAmAnA zira upara hAtha mUkatAM kahyuM, "tArA guru je jANe che te huM jANuM chuM ane huM jANuM chuM te teo jANe che paNa jyAre temaNe tane mArI pAse mokalyo che tyAre ahIM thoDAka divasa rahIne badhuM joyA kara. tane svayaM badhuM samajAI jaze.'' AgaMtuka lAmA maThamAM rahIne anya lAmAo kevI rIte ArAdhanA kare che te joto rahyo. temanI sAthe ArAdhanAmAM ane anya kAmakAjamAM te joDAto 10 dhyAnavicAra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato paNa khAsa to te rempucenI dinacaryA upara dhyAna Apato hato. paNa teNe remyucene to kayAreya dhyAna karatA ke anya lAmAone dhyAna karAvatA joyA nahi. maThamAM ArAdhanA thatI hatI paNa sAmUhika dhyAna karAvavAmAM AvatuM teNe joyuM nahi. lAmAo maThanI mAvajata pAchaLa sAro evo samaya ApatA hatA. lAmAo temanI rojiMdI kriyAo paNa prasannatAthI karatA hatA. temanA UThavA-besavAmAM, nhAvA-dhovAmAM, khAvA-pIvAmAM, vizrAmamAM ane rAtre zayanamAM paNa eka prakAranI sAhajikatA vartAtI hatI. AgaMtuka lAmAne thayA karatuM ke zuM gurue mane ahIM mokalavAmAM kaMIka bhUla to karI nathI ke pachI teo respusene barobara oLakhI ja zakayA nathI? Ama te manomana mUMjhAyA karato hato. eka divasa to tenAthI rahevAyuM nahi eTale thoDIka hiMmata. karIne te respusenA kakSamAM jaI pahoMcyo. tyAM temanI traNa pradakSiNA karI vaMdana karIne Ubho rahyo. rempucee izArAthI tene besavAnI sUcanA ApI. teNe Asana grahaNa karyuM eTale rempucee pUchyuM, "kaMI muzkelI che? badhuM barAbara cAle che ne ?'' lAmAe rempuceno vinaya karatAM kahyuM, "jo tame anujJA Apo to mAre Apane thoDAka prazna pUchavA che.'' rempecee izArAthI saMmati darzAvI eTale teNe pUchyuM, "Apa dhyAnamAM kayAre beso cho? mane ema hatuM ke tame dhyAnamAM besazo tyAre mane bolAvIne dhyAnanA aMtima caraNa vize kaMI kahezo ane doravaNI Apazo. paNa meM to tamane kayAreya dhyAna karatA joyA nahi. maThamAM paNa khAsa dhyAna thatuM hoya tema mane lAgyuM nahi. badhA rojanI sAmAnya pravRttio karatA rahe che ane sAdhanA ochI thatI lAge che. mane ghaNI vAra thAya che ke huM kayAMka khoTI jagAe to naMthI AvI gayo.?'' rempucee saheja smita karatAM kahyuM, "huM to covIsa kalAka dhyAnamAM houM chuM. pachI dhyAna mATe bIjo samaya kayAMthI kADhuM? ahIMnA lAmAo paNa ghaNo kharo samaya dhyAnamAM ja rahe che." rempuceno uttara sAMbhaLIne AgaMtukane navAI lAgI. teNe kahyuM, ''kSamA prAthuM chuM. paNa mane ApanI vAta samajAI nahIM.'' dhyAnavicAra 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ remyucee bhAvapUrNa daSTi e lAmA upara nAkhatAM kahyuM, "basa e samajavA mATe-jovA mATe tArA gurue tane ahIM mokalyo che. dhyAna jIvanathI viparIta nathI. ame je kaMI karatA dekhAIe chIe te dhyAnamAM ja thatuM hoya che. ame haMmezA jJAtA-draSTA bhAvamAM ja rahIe chIe. ATaluM bolatAM bolatAMmAM remyucenI AMkho biDAI gaI ane teo dhyAnamAM UtarI gayA. AgaMtuka lAmA temanI caraNaraja mAthe mUkIne tyAMthI nIkaLyo tyAre teno sahaja dhyAnamAM praveza thaI gayo hato. ' ' jJAtA-draSTA bhAva e dhyAnanuM UMcuM zikhara che. tyAM pahoMcelo sAdhaka jIvana mATe je Avazyaka hoya e pravRtti kare kharo, paNa tenAmAM teno kartutvabhAva ke bhokatRtvabhAva na bhaLe. je kaMI ghaTita thatuM hoya teno te jonAro ane jANanAro hoya paNa pote tenAthI alipta hoya. dhyAna mATe tene alaga besavAnuM na hoya. tene mATe dhyAna sahaja hoya - svAbhAvika hoya. sAMsArika pravRttio karavI paDe to te kareya kharo paNa pUrNa jAgRtimAM viveka pura:sara. dhyAna-bedhyAna bhagavAna buddha zrAvastithI vihAra karIne jetavana tarapha jaI rahyA hatA. sAthamAM temano paTTaziSya AnaMda ane anya ziSya samudAya hato. buddha zaraNaM gacchAmi; dhamma zaraNaM gacchAmi ane saMgha zaraNaM gacchAminAM layabaddha bolAtAM sUtrothI vAtAvaraNamAM eka prakAranI divyatA vartAtI hatI. pILAM ekasarakhAM vastrothI zobhatA bauddha bhikhuo khulle mAthe, pAMca pagalAM AgaLa nIce najara nAkhIne eka sarakhI cAle cAlI rahyA hatA. temanI vacce sUrya sama zobhatA buddha maMthara gatie AgaLa vadhI rahyA hatA. mArganI baMne bAjue UbhelA loko pUrNabhAvathI buddhane nIcA namIne vaMdana karatA hatA. saMdha dhIme dhIme AgaLa vadhI rahyo hato. vihAra vyavasthita rIte thaI rahyo hato. yAtrikonA dhImA pagarava sivAya bIjo koI avAja saMbhaLAto na hato. koI ziSya ke bhikhu anya koI ceSTA karato na hato ke paraspara vAtacIta paNa thatI na hatI. eTalAmAM buddhano eka hAtha jarA UMco thayo. buddha hAthathI mukhane Acho sparza karyo 12 dhyAnavicAra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane hAtha punaH nIce AvIne yathAvat goThavAI gayo. buddhanI sAthe cAlI rahelA AnaMdanA dhyAna bahAra buddhanI ATalI nAnIzI ceSTA paNa na rahI. teNe buddha sAme joyuM. paNa buddha to punaH yathAvat cAlI rahyA hatA eTale AnaMda kaMI bolyo nahIM. vihAra thato rahyo. saMgha thoDeka dUra AgaLa vadhyo haze tyAM buddhe punaH potAno hAtha UMco karyo. pahelAMnI jema temaNe mukha upara hAtha pheravyo ane pachI nIce lAvIne yathAvat mUkI dIdho. Ama joIe to vAta sAmAnya hatI paNa akAraNa koI ceSTA na karatA buddhanI A ceSTAe AnaMdane vicAra karato karI mUkyo. tene kAraNe AnaMdanI cAlavAnI gatimAM thoDoka phera vartAyo. je buddhanA dhyAna bahAra na rahyo. buddhe cAlatAM cAlatAM AnaMda tarapha saheja joyuM. buddhanA sakaLa bhAvothI mAhitagAra raheto AnaMda buddhanA mUka praznane samajI gayo. cAlatAM cAlatAM ja te bolyo, '"bhaMte! avinaya mATe kSamA pAchuM chuM. paNa ApanI akAraNa ceSTAne na samajI zakyo tethI mArI cAlamAM thoDo phera paDI gayo. manamAM UThelA praznane kAraNe mArI gati badalAI gaI.'' vihAra cAlu rAkhatAM ja buddhe kahyuM, "huM cAlato hato te vakhate mArA mukha upara eka mAMkha AvIne beThI. te vakhate mAMkhane uDADavA mATe mAro hAtha UMco thaI gayo ane mAMkha UDI jatAM te nIce AvI gayo.'' AnaMda kaMI bolyo nahIM paNa kSaNabhAra te buddhanI sAme joI rahyo. AnaMdanI jijJAsA buddhanA dhyAna bahAra rahI zakI nahIM. temaNe AgaLa vadhatAM kahyuM, "AnaMda, mAMkhane uDADavA mATe pahelI vAra mAro hAtha UMco thaI gayo hato. bIjI vAra meM jANI samajIne hAtha UMco karIne mukha upara pheravyo hato." na AnaMde have pUrNa vinaya karatAM pUchyuM, "bhaMte! mAMkha to tamArA mukha uparathI UDI gaI hatI. pharIthI mAMkha moM upara AvIne beThI na hatI. chatAMya tame pharIthI hAtha UMco karIne moM upara pheravyo te vAta mane samajAI nahIM.'' buddhe marmALu smita karatAM kahyuM, "tArA praznathI mane khuzI che. e vAta samajavA jevI che. mAMkha AvIne mArA mukha upara beThI, teno mArA gAlane sparza thatAM, kaMIka na gamatuM banyAnI mArA cittane khabara thaI ane teNe pratikriyA karatAM mAro hAtha ajANatAM UMco thaI gayo ane teNe mAMkha uDADI dhyAnavicAra 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane te nIce AvI gayo. tatkALa mArA jAgrata citte tenI noMdha lIdhI. mArA dhyAna bahAra Ama hAtha uMco thaI gayo te barobara na thayuM. Avo pramAda bhikhune na pAlave. pharIthI mArA dhyAna bahAra koI ceSTA na thaI jAya tenI mArA aMtaH cittane sUcanA ApavA mATe meM pUrNa jAgarUkatAmAM hAthane upara * lAvI, mAMkha uDADavAnI ceSTA karI nIce lAvavAnI sUcanA ApI. tethI bIjI vAra mAro hAtha UMco thayo, moM upara pharyo ane nIce AvI gayo. pahelI vakhata mAro hAtha mArA dhyAna bahAra UMco thayo hato, bIjI vAra te mArI sUcanAthI UMco thayo. bIjI vAranI mArI ceSTA pUrNa jAgarUkatAmAM meM karI, hatI." Ama joIe to kriyA ekanI eka lAge paNa be vacce tAttvika rIte ghaNo phera hato. eka kriyA dhyAna bahAra thaI. bIjI kriyA dhyAnapUrvaka thaI. dhyAnanI A gahana vAta che. jAgarUkatA dhyAnanuM prathama caraNa che. ApaNuM moTA bhAganuM jIvana jAgarUkatA vinA jivAtuM rahe che tethI ApaNe ghaNuM na karavA jevuM karI besIe chIe ane karavA jevuM cUkI jaIe chIe. moTe bhAge ApaNuM jIvana saMjJA (Instinct)nuM jIvana hoya che. AhAra, bhaya, parigraha ane maithuna e cAra mULabhUta saMjJAo che. tenA preryA ke tenA doryA ApaNe jIvIe chIe. ' bIjI rIte ApaNe pratikriyAnuM jIvana jIvIe chIe. koIe kaMI karyuM, ApaNe kaMI joyuM tenI pratikriyA karIne ApaNe jIvIe chIe. ApaNe jIvanamAM taNAtA rahIe chIe vadhAre ane tarIe chIe ochuM. sabhAnatApUrvaka ApaNe bhAgye ja jIvIe chIe. saMsAra zuM ke dharma zuM ApaNe sukha-zAMtimAM jIvavuM hoya to dhyAnapUrvakanuM jIvana Avazyaka banI jAya che. jAgarUkatA e dhyAna che e vAta kharI, paNa viveka vinAnI jAgarUkatA ghaNI vAra durbAna banI jAya che. ema to sarovarane kinAre beThelo bagalo pUrNa jAgarUkatAthI jatI-AvatI badhI mAchalIone joyA kare che ane lAga joIne mAchalI uThAve che. zikArI pUrI sajagatA rAkhIne potAnuM nizAna sAdhe che ane zikAra kare che. je jAgarUkatAno hetu koInuM ahita karavAno hoya, koIne mAravAno hoya, koIne parezAna karavAno hoya te jAgarUkatAne - te 14. dhyAnavicAra Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnane dharmamAM durbAna kahevAmAM Ave che. durbhAna AdaravAlAyaka nathI, paNa choDavA jevAM hoya che. vinAza vere tevuM dhyAna to, hoya tenA karatAM na hoya to vadhAre sAre. mAkhI bese ane tene uDADavA mATe dhyAna bahAra hAtha UMco thaI jAya tene bedhyAna kahevAya. mAkhI aMga upara beThI che ane tene uDADavI che - e lakSya sAthe hAtha UMco thAya te dhyAna kahevAya, ane beThelI mAkhIne mAravAnA irAdAthI jAgarUkatApUrvaka hAtha UMco thAya tene durbAna kahevAya. ATalo bheda samajavA jevo che. jAgarUkatA sArI paNa viveka vinAnI jAgarUkatA khoTI.. hovuM e ja dhyAna jhena paMthamAM bokAI nAmanA eka saMta thaI gayA. jJAna-dhyAnamAM teo sArA evA AgaLa vadhelA hatA. nagaranI vastIthI dUra temano maTha Avelo hato. temAM pAMcaso bhikhuo rahetA hatA ane bokAInA mArgadarzana heThaLa sAdhanA karatA hatA. bokAI agama-nigamanI vidyAonA jANakAra che evI vAta paNa lokomAM carcAtI hatI. tethI deza-paradezathI paNa keTalAka jijJAsuo maThanI mulAkAte AvatA hatA. maThanI kIrti vizenI vAto sAMbhaLIne jApAnanA samrATane paNa maThanI mulAkAta levAnuM ane bokAIne maLavAnuM mana thayuM. temaNe potAno khAsa dUta mokalIne bokAIne potAnI icchA jaNAvI ane potAnI mulAkAta mATe divasa ane samaya nakkI karyA. agAuthI nakkI karelA divase ane samaye samrATa bokAInA maThamAM AvI pahoMcyA. maThanA prAMgaNamAM bokAIe temanuM svAgata karyuM. aupacArika svAgata thaI gayA pachI samrATa bokAInI sAthe maTha jovA mATe nIkaLyA. bokAI samrATanI sAthe rahIne pharI pharIne samrATane maTha batAvatA jAya ane maThamAM thatI vividha pravRttiothI temane avagata karAvatA hatA. bokAIe sabhAkhaMDa batAvyo, mukhya maMdira batAvyuM atithigRha batAvyuM, graMthAlaya ane abhyAsakhaMDa batAvyA. tyAra pachI bhikhuonA AvAso batAvatAM temanI sAdhanA vize bokAIe samrATane vAta karI. samrATa bokAI sAthe pharIne badhI dhyAnavicAra 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavasthA rasapUrvaka jotA hatA tyAM temanI najara jarA otADe AvelA eka maMdira jevA dekhAtA makAna upara paDI. samrATe te tarapha AMgaLI cIMdhIne bokAIne pUchyuM, "A maMdira jevuM zuM che? tyAM zuM pravRtti thAya che?" paNa bokAI jANe prazna sAMbhaLyo ja na hoya tema AgaLa vadhatA gayA ane maThanI dUra dUra patharAyelI jagA vize vAta karatA rahyA. pelA maMdira jevA ekAMta sthaLa vize teo kaMI ja na bolyA. samrATane lAgyuM ke saMta bokAIe kadAca mAro prazna nahIM sAMbhaLyo hoya tethI temaNe thoDIka vAra pachI te sthaLa batAvatAM bokAIne pUchyuM, "peluM dUra khUNAmAM maMdira jevuM kaMIka dekhAya che te sthaLe tame zuM karo cho?' bokAIe vAtane vALI letA hoya tema kahyuM, "tyAM to kaMI thatuM nathI. bhikhuo vakhata-bevakhata tyAM jatA rahe che. tyAM kaMI nathI." samrATane uttarathI saMtoSa na thayo eTale temanI iMtejArI vadhI gaI. temaNe vAtane vaLa ApatAM kahyuM, "paNa bhikhuo tyAM jaIne kare che zuM?' bokAIe TUMkamAM uttara Apyo, "kaMI nahIM" ane temaNe maThanI jagAmAM AgaLa vadhatAM bIjI badhI vAto karavA mAMDI. chevaTe teo maThanA vyavasthAkakSamAM AvI pahoMcyA. tyAM thoDIka aupacArika vAtacIta karIne samrATa pAchA javA mATe nIkaLyA. bokAI samrATane maThanA mukhya dvAra sudhI vaLAvavA mATe gayA. samrATe vidAya letI vakhate jarA kaTutAthI bokAIne kahyuM, "mane e vAtano kheda che, tame mane pelI maMdira jevI jagA vize kaMI kahyuM nahIM ane tame mane tyAM laI paNa na gayA. zakya che ke tyAM tamArI koI gUDha sAdhanA thatI haze. tethI tame mane e sthaLathI dUra rAkhyo haze ane tyAM zuM thAya che tenI paNa vAta nahIM karI hoya." bokAIne lAgyuM ke samrATa akAraNa nArAja thaI rahyA che ane gerasamaja vadhI rahI che tethI temaNe vAtane sudhArI levA kahyuM "tyAM kaMI jovA-jANavA jevuM nathI tethI ame mahemAnane tyAM laI jatA nathI. tyAM amArA bhikhuo jatAM AvatA rahe che. ame paNa prayojana vagara tyAM jatA nathI. Ama to te kakSa badhA mATe rAta-divasa khullo ja rahe che." A samrATanA manamAMthI te sthaLe khasatuM na hatuM. eTale temaNe vAtano taMta pakaDatAM kahyuM, "tyAM jaIne bhikhuo kare che zuM? kaMIka to karatA haze ne? 16 - dhyAnavicAra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAlI to nahIM jatA hoya ne!" bokAIe jarA lAcArI batAvatAM kahyuM, "samrATa, huM tamane zuM kahyuM? tyAM bhikhuo kaMI ja karatA hotA nathI. kevaLa khAlI ja beThA hoya che." saMta bokAI vicakSaNa hatA. temaNe lAgyuM ke vAta tAttvika che paNa jo te nahIM kahuM to samrATanA manamAM maTha vize khoTo khyAla baMdhAze. maTha mATe te ThIka nahIM thAya. temaNe samrATane kahyuM, "e sthaLe koI khAnagI pravRtti thatI nathI. tyAM koI gUDha sAdhanA paNa thatI nathI. meM Apane je kaMI kahyuM te badhuM akSaraza: sAcuM che paNa ApanA manamAM saMdeha rahI jAya che mATe Apa pAchA pharo. have tame e kakSane joIne ja javAnuM rAkho.' samrATe aupacArika viveka karatAM kahyuM, "evI kaMI jarUra nathI. paNa have tame kaho cho to cAlo e sthaLa paNa joI laIe jethI mana haLavuM thaI jAya." ane samrATa pAchA vaLyA. * bokAI samrATane laIne chevADe AvelI te jagA upara pahoMcyA. tyAM jatAM pahelAM bokAIe samrATane saMpUrNa mauna rAkhavA kahI rAkhyuM hatuM. tyAM eka sAdo svaccha khaMDa hato. bokAIe haLavethI khaMDanuM bAraNuM kholyuM. khaMDamAM bhagavAna buddhanI eka dhyAnastha pratimA hatI. najIkamAM pragaTAvelA cAra dIvAonI jhaLahaLa thatI jyotamAMthI khaMDamAM maMda prakAza relAto hato. thoDIka vAra najara karatAM samrATe joyuM to cAra-cha bhikhuo ahIM tahIM dhyAnastha thaIne beThelA hatA. thoDIka vAra tyAM UbhA rahyA pachI bokAI ane samrATa bahAra nIkaLI gayA. bahAra AvyA pachI bokAIe samrATane kahyuM, "A amAro dhyAnakakSa che. ahIM kaMI karavA ke karAvavAmAM AvatuM nathI. ahIM pravRtti mAtrano niSedha che. Apa mane pUchyA karatA hatA ke A jagAe zuM thAya che? huM teno zuM uttara ApuM? tethI huM e vize mauna raheto hato. Apane lAgyuM ke huM kaMI chupAvuM chuM." - samrATa bolyA, "A bhikhuo..." ane temaNe vAta aDadhethI choDI dIdhI. bokAIe kahyuM, "sAdhanAmAM AgaLa vadhelA bhikhuo koI paNa samaye ahIM AvIne dhyAnamAM rahe che. ThIka lAge teTalo samaya dhyAnamAM rahe dhyAnavicAra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dhyAna pUrNa thatAM UThIne cAlyA jAya. ahIM dhyAnanI koI vidhi karAvavAmAM AvatI nathI. vAstavikatAmAM ahIM dhyAna karavAnuM hotuM nathI, paNa dhyAnamAM kevaLa hovAnuM hoya che. A dhyAna svayaM siddha hoya che. jeo dhyAnamAM hoya temane kaMI vikSepa na thAya tethI ame ahIM koIne lAvatA nathI. ame paNa dhyAnamAM na hovuM hoya to ahIM AvatA nathI." bokAInI vAtathI samrATane saMtoSa thayo hoya tema lAgyuM ane temaNe vidAya lIdhI. dhyAnanI UMcI kakSAnI A vAta che. ApaNe kaMIka karavAnI je bhASA jANIe chIe eTale hovAnI vAta ApaNI samajamAM AvatI nathI. ApaNe kaMI karavAmAM, kaMIka thavAmAM, kayAMka pahoMcavAmAM mAnIe chIe paNa hovAno kata hovAno AnaMda jANatA nathI. tRSNAnA ke tRptinA koI taraMga vinA kevaLa hovuM e paNa dhyAna che. dhyAnanA A zikhara sudhI bahu ochA sAdhako pahoMce che. sAkSIbhAva , bhagavAna buddhane vihAra daramiyAna eka vAra jaMgalamAM rAtre rokANa karavAnuM thayuM. yogAnuyoga pUrNimAnI rAtrI hatI ane Acho pAtaLo Azraya maLI gayo hato. tethI AgaLa na jatAM rAtre tyAM ja vizrAma karavAnuM nakkI thayuM. caMdra soLe kaLAe prakAzI rahyo hato, rAtrI zAMta ane zItaLa hatI. eTale buddhane dhyAnamAM besavAno vicAra thayo. tethI teo Azraya sthAnathI thoDe dUra Avela ekAMta pasaMda karIne jhADane aDhelIne beThA ane dhyAnamAM UtaravA lAgyA. buddha je sthaLa dhyAna mATe pasaMda karyuM hatuM tenI bAjumAMthI be nAnI pagadaMDIo jatI hatI paNa koInI avarajavara vartAtI na hatI. eTale dhyAnamAM koI vikSepa thavAnI saMbhAvanA na hatI. vaLI A sthaLa AzrayasthAnathI khAsa dUra na hatuM. tethI paNa te anukULa hatuM. buddhane dhyAnamAM kalAka-be kalAka thayA haze. tyAM hAkoTA karatA keTalAka svacchaMdI yuvAno tyAM AvI pahoMcyA. ATalI rAtre avarajavara vinAnI keDIo pAse koI A rIte Avaze tevo to koIneya khyAla ja na hato. A uzruMkhala chokarAoe dhyAnamAM magna buddhane DhaMDhoLyA ane jagADIne dhyAnavicAra 18 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUchyuM, "tame thoDIka vAra pahelAM ahIMthI koI suMdara strIne jatI joI? te A raste nIkaLI hatI ane ahIM be keDIo phaMTAya che tethI te kadAca koI keDI pakaDIne nIkaLI gaI haze. tame A keDInI bAjumAM ja beThelA cho eTale tamane to cokkasa tenI khabara haze." buddha dhyAnabhaMga thayA hatA. haju temaNe pUrNa svasthatA prApta karI na hatI. teo A yuvakonI vAta pUrI samajI nahIM zakyA hoya ke temane A lokonA raMga DhaMga ThIka nahIM lAgyA hoya eTale temaNe kahyuM, "zuM tamAruM koI svajana tamArAthI vikhUTuM paDI gayuM che?" pelA yuvAnoe mazkarImAM kahyuM, "svajana kahevuM hoya to kahevAya. ame bAjunA nagaramAMthI te suMdara strIne cAMdanI rAtre moja karavA laI AvyA hatA. rastAmAM ame nazo karatA AvatA hatA tethI amane jhAjhuM bhAna rahyuM nahIM ane A rUpALI strI amane thApa ApIne Ama kyAMka bhAgI gaI. e strI rUpALI hatI ane teNe kImatI AbhUSaNo paherelAM hatAM. eka vAra joI hoya to bhulAya tevI nathI. ATalAmAM ja te kayAMka sarakI gaI. tame amane teno aNasAra Apo to ame tenI pAchaLa jaIne pakaDI laIe.'' buddhe kahyuM, "bhAIo A bAbata tame mArI pAse khoTI apekSA rAkho cho. huM to bhikhkhu chuM. dhyAnamAM beTho hato, koNa gayuM ane koNa AvyuM tenI mane kaMI khabara nathI. hA, avAranavAra keTalIka chAyAo ahIMthI nIkaLatI hatI. temAM koNa strI che ke koNa puruSa che te huM ema kema kahI zakuM? vaLI tame to suMdara strInI vAta karo cho. chAyAmAM koNa suMdara ane koNa sAmAnya? chAyA eTale chAyA. jyAM mane mAruM bhAna na hoya tyAM chAyAo vacce bheda kevI rIte karI zakuM? mane to tame paNa thoDAka chAyA jevA ja lAgo cho.'' * pelA yuvAno utAvaLamAM hatA. buddhanI AvI lAMbI vAta sAMbhaLavA ke samajavAno temanI pAse samaya ja na hato. eka jaNa bolyo, '"A sAdhu pAsethI kaMI jANavA maLe tema nathI lAgatuM. ahIM AnI pAse samaya veDaphavAne badale ApaNe vaheMcAI jaIe. be jaNa A bAju jAya ane be jaNa pelI bAju jaIe. haju te zrI dUra nahIM pahoMcI hoya. doDatA jaIzuM to kadAca tene pakaDI zakIzuM.'' ane A yuvAno pelI strIne zodhavA mATe Amatema vaheMcAIne AgaLa vadhI gayA. dhyAnavicAra 19 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa lAgatI buddhanI vAtamAM tattvanAM UMDANa che. dhyAnamAM bahAra vahetI cittadhArA aMdara tarapha vaLe che ane dhyAna siddha thatAM te AtmAmAM sthiti karI le che. tyAra pachI bAhya jagatanuM astitva chAyA samuM banI jAya che. pachI strI zuM ke puruSa zuM? suMdara zuM ke sAmAnya zuM badhAnAM parimANa badalAI jAya che. tyAM vilase che Atmatattva je potAnA svabhAvamAM varte che. tyAra pachI bace che kevaLa sAkSIbhAva - je dhyAnasAdhanAnuM UMcuM zikhara che. - sAkSIbhAva darpaNa jevo hoya che. temAM jatI AvatI vastuonuM pratibiMba jhilAya paNa jevI vastu khase ke arIsAmAM paDatuM pratibiMba ojhala thaI jAya che. darpaNa vastunA pratibiMbane saheja paNa saMgrahe nahIM. vastu khasI ke darpaNa khAlI. sAkSIbhAvamAM sthiti thayA pachI samasta saMsAranuM astitva chAyAthI kaMI vizeSa na lAge. eka rIte A jIvanamukta avasthA che. temAM jIvana rahe paNa saMsAra na rahe. - sAkSIbhAva e jJAtA-draSTAbhAvathI paNa AgaLanI avasthA che. jJAtAdraSTAbhAvamAM jonAra ane jANanAra rahe che paNa te rAga-dveSathI rahita hoya che. A bhAva eka rIte phoTopleTa jevo hoya che. emAM jJAtA-draSTAe je jANyuM ke je joyuM tenI chApa rahI jAya, paNa jJAtA-draSTA tenA prati udAsIna hoya. jyAre sAkSIbhAvamAM vastunuM pratibiMba chAyAvata hoya che. jevI vastu khasI ke tenI chAyA paNa khasI jAya. pachI tyAM tenI koI chApa rahetI nathI. Ama sAkSIbhAvamAM sthita cetanA saMsAramAM rahevA chatAMya saMsArathI alipta hoya che. sAkSIbhAva e dhyAna-sAdhanAnuM bahu UMcuM zikhara che. tyAM sudhI mahAtmAo ja pahoMcI zake che. parama dhyAna kausAnInA pahADI pradezamAM AvelA anAsakata AzramamAM sUryodaya jovA vahelI savAre bhegA maLelA pravAsIomAM cAra mitro hatA. teo giripradezamAM savAra-sAMja Amatema pharavA jatA hatA. nAnI moTI keDIo pakaDIne teo koI vAra durgama pahADomAM pahoMcI jatA hatA. eka divasa sUryodaya joyA pachI te cAreya mitro cAlatA cAlatA eka nirjana sthaLe dhyAnavicAra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoMcI gayA ane pahADanI karADa upara UbhA rahIne dUra dUra sudhI patharAyelI vanarAjIne nihALatA hatA. tyAM temanI najara thoDeka dUra TekarI upara UbhA rahelA eka mANasa upara paDI. pahADo upara prakAza patharAvA lAgyo hato. paNa hajuya rAtrinA oLA vartAtA hatA. tevA samaye A nirjana aTUlI TekarI upara UbhelA A mANasane joIne eka mitra bolyo, "ApaNAthIya vahelA nIkaLIne koI ahIM sudhI AvI pahoMcyuM lAge che. roja niyamita cAlavAno niyama haze eTale A bhAI vahelA nIkaLI paDyA haze ema lAge che." - te DuMgarA tarapha jotAM bIjo mitra bolyo, "A koI pravAsI jevo lAgato nathI. ApaNA pahelAM to AzramamAMthI koI nIkaLyuM ja na hatuM. te ahIMnA nivAsI gijina jevo lAge che. rAtre tenuM Dhora ke bakarI ke gheTuM pAchuM nahIM AvyuM hoya eTale savAre tenI bhALa karavA nIkaLelo lAge che. juone, nIce AvelI khINamAM dhyAnathI joI rahyo che, jANe koIne zodhato na hoya!" - Ama to vAtamAM kaMI dama na hato paNa A mitrone vAtamAM rasa paDI gayo hato. trIjA mitre kahyuM, "nA, nA. A kaMI dehAtI jevo lAgato nathI. gheTAM-bakarAM rAkhanArA rAkhe che tevI lAkaDI tenI pAse dekhAtI nathI. AzramathI thoDeka dUra eka hoTela AvelI che. tyAM keTalAka sahelANIo kAle AvyA hatA. teo ahIM pharavA nIkaLyA haze ane A bhAI jarA AgaLa nIkaLI gayA lAge che eTale ahIM UbhA rahIne pAchaLa AvatA sAthIonI rAha jotA lAge che. juone teo thoDI thoDI vAre pAchaLa najara nAkhatA rahe che." ' tyAM cotho mitra bolyo, "tame khoTI khoTI kalpanAo karo cho. teNe paherelAM vastronA je raMga-DhaMga ahIMthI dekhAya che ane potAnA upara je uparaNuM nAnuM che te jotAM mane to lAge che ke e koI saMnyAsI che. AsapAsa AvelA koI mahAdeva - maMdiramAM raheto haze ane sAdhanA karato haze. A TekarI jarA otADI che eTale savAre ahIM AvIne sAdhanA karato haze. hamaNAM sAdhanA pUrI thaze eTale Amatema joto haze. thoDIka vAramAM to 'te ahIMthI nIkaLI jaze ane tenA raheThANe pahoMcI jaze." dhyAnavicAra 21. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama cAreya mitro carcA karatA rahyA. paNa temano kayAMya meLa maLyo nahIM. savArano samaya hato. ahIM kaMI khAsa karavAnuM hatuM nahIM. eTale eka mitre sUcana karyuM. '"cAlone tyAM ja pahoMcI jaIe. tene joIe ane maLIne pUchI ja laIe jethI vAtano pheMsalo thaI jAya. AjanI savAra tene nAme.'' saune sUcana ThIka lAgyuM. cAreya jaNa tyAMthI UbhA thayA ane jarA ADA phaMTAIne te bAju jatI keDI jovA lAgyA. eTalAmAM temanI najare eka pagadaMDI paDI je te bAju jatI hatI. te pakaDIne thoDIka vAramAM teo e TekarI upara pahoMcI gayA. temano gaNahAra thatAM pelA mANasanuM dhyAna te tarapha gayuM. teNe jarA pAchA pharIne temanA tarapha joyuM, paNa pachI kaMI bolyA vinA te to punaH te khINa ane tenA upara jhaLuMbI rahelAM zikharone jovA lAgyo. vRkSonI laMbAtI chAyAomAM koNa jANe te zuM joI rahyo hato. vRkSonI lAMbI lAMbI DALIo vaccethI caLAIne Avato prakAza jotAM jotAM te to jANe paLavAramAM khovAI gayo. pelA cAra mitro have kema vAta karavI tenI vimAsaNamAM paDyA. pachI eka jaNe pelA bhAI najIka jaIne vAta zarU karatAM kahyuM, '"meM tamane dUrathI joyA. meM mArA mitrone kahyuM ke A ApaNA jevA pravAsI ja lAge che. cAlavA nIkaLyA lAge che. kema barobarane!" 66 pelA mANase vAtamAM khAsa rasa na letAM TUMkANamAM eTaluM ja kahyuM, "nA, huM cAlavA mATe nIkaLyo nathI.'' ane vaLI teNe A loko taraphathI najara pheravI letAM pharIthI pahADo ane khINo jovA mAMDyAM. A cAra mitrone to vAtano toDa karavo hato eTale bIjo mitra tenI pAse jaIne Ubho rahetAM bolyo, "meM to tamane joIne turata ja kahyuM hatuM ke A bhAI sahelANI nathI lAgatA. teo ahIMnA ja rahenArA lAge che. rAtre emanuM koI pazu pAchuM nahIM AvyuM hoya eTale vahelI savAre tenI bhALa meLavavA teo nIkaLelA lAge che. tethI to TekarI upara caDhIne AsapAsa jhINI najare joI rahyA che.'' A ajANyA mANasane A loko sAthe vAta karavAmAM kaMI rasa hoya tema lAgyuM nahIM. chatAMya vinaya khAtara temanA tarapha pharIne teNe kahyuM, "huM A 22 dhyAnavicAra Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradezano rahevAsI nathI. huM kaMI Dhora-DhAMkhara zAkhato nathI. te mAro vyavasAya nathI. mAruM koI pazu khovAyuM nathI ane tene zodhavA huM nIkaLelo nathI." ane vaLI pAchA teNe to e prakRtisabhara pradezane jovA mAMDyo. have to A mitrone manamAM utsukatA vadhavA lAgI paNa A ajANyo mANasa tenA prati udAsIna rahIne ja vartato hato. chatAMya trIjA mitre jhaMpalAvatAM kahyuM, "huM na hato kaheto ke A bhAI AgaLanA koI gAme javA nIkaLyA haze paNa temano sAtha-saMgAtha pAchaLa rahI jatAM ahIM temanA AvavAnI rAha jotA UbhA haze." have to A mANasa paNa kaMTALyo hoya tema lAgyuM. teNe thoDAka aNagamA sAthe kahyuM, "evuM kaMI ja nathI. huM kyAMya javA mATe nIkaLyo nathI. mArA sAthamAM koI che ja nahIM. huM to nitAMta ekalo ja chuM." ane teNe vaLI pahADo upara caDI rahelA taDakA upara najara nAkhI ane vRkSonI DALIo upara kalarava karatAM pakSIone te jovA lAgyo. ' have cothA mitramAM AgaLa AvavAno utsAha rahyo hato nahIM chatAMya te eka ja bAkI hato. teNe haLavethI A mANasano hAtha hAthamAM letAM kahyuM, "meM to A lokone kahI ja dIdhuM hatuM ke A koI virakta saMnyAsI jevA lAge che. vahelI savAre ahIM sAdhanA karavA AvyA haze ke Izvara smaraNa karatA haze." pelA mANase jarA aNagamA sAthe potAno hAtha choDAvatAM kahyuM, "huM sAdhanA karavA nathI Avyo ane IzvaranuM smaraNa paNa nahoto karato." A mANasanA uttarathI cAreya mitronI jijJAsA vadhI gaI ane temanAM moMmAMthI ugAra nIkaLI gayo, "to... pachI...?" '. ' pelA mANase kahyuM, "huM kaMI karato nathI, kaMI zodhato nathI, huM to khAlI Ubho rahyo hato. tame bolacAla karI mane DhaMDhoLyo tyAre ja mane mArA astitvano khyAla Avyo. bAkI huM to A pahADomAM, pakSIomAM, vRkSomAM, prakAzamAM, chAyAmAM khovAI gayo hato. have tame..ane vaLI teNe tyAM patharAyelI prakRti sAthe anusaMdhAna karI lIdhuM. paLavAramAM to e pahADanAM unnata zikharo sAthe, tenA upara patharAtA prakAza sAthe, vRkSonI vistaratI chAyAo sAthe, vananI vahetI havAo sAthe, dhyAnavicAra 23 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khINamAM vistarelI vanaspati sAthe ane pakSIonA kalarava sAthe tadrupa thaI gayo ane vaLI pAcho khovAI gayo. dhyAnanuM A bahu UMcuM zikhara che. temAM svayaMnA svataMtra astitvano khyAla sudhdhAM ogaLI jAya che ane pachI varte che kevaLa samaSTinuM astitva jenAmAM sarva samAI jAya che je adyApi paryaMta ajJeya ja rahyuM che. tema chatAMya vividha nAme teno ullekha thato rahyo che. A che parama dhyAna. emAM svayaMnuM astitva, parama astitva paramAtmAthI bhinna nathI rahetuM. - 'sahaja dhyAna'mAM ApaNe dhyAnanAM keTalAMka zikharonAM darzana karyAM. dhyAna e jIvananI moTAmAM moTI upalabdhi che. te prApta karavA mATe saue potAno dhyAnamArga pasaMda karavo joIe ke tenuM svayaM nirmANa karI levuM joIe. dhyAnArthInI pasaMdagI mATe pustakamAM vidha vidha dhyAno batAvela che. temAM ghaNAM badhAM dhyAno to saraLa che paNa zukla dhyAna jevAM be-traNa dhyAno sAdhavAM duSkara che. viSaya apUrNa na rahe tethI pustakamAM temano samAveza karyo che. bAkI atyAre to tenI kevaLa jANakArI paryApta banI raheze. bIjI eka mahattvanI bAbata e che ke koI paNa dhyAna letA pahelAM sAdhake paramAtmazaktinuM smaraNa karI, tene vaMdana karI, dhyAnanI saphaLatA mATe prArthanA karIne dhyAna levuM joIe ane tenA prati kRtajJatA vyakata karI dhyAnanuM samApana karavuM joIe. mAnavI game teTalo sakSama hoya paNa tenI zakti maryAdita che. ajJAta astitvanuM bhAvapUrvaka jhUkIne smaraNa karatAM tenI sAthe ApaNuM anusaMdhAna thaI jAya che ane ApaNane khabara paNa na paDe tema tenI sahAya ApaNane AvI maLe che. tenA pratinI kRtajJatAnA bhAvathI maLelI siddhi sthira thAya che ane cittamAM prasannatA pravarte che. 24 dhyAnavicAra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. jainadhyAna jaina dharme dhyAnanI ghaNe aMze pUrNa kahI zakAya tevI vidhi vikasAvI che. sAdhaka jo te apanAve ane anusare to tene zAnti ane svasthatA to maLe ja paNa sAthe sAthe tene AdhyAtmika UdhvarohaNano mArga paNa maLI jAya. jaina dhyAna pUrNatayA AdhyAtmika che chatAMya aihika upalabdhio paNa tenI aMtargata rahelI che. atyAranAM ghaNAM badhAM dhyAno kevaLa tanAvamukitane ja potAnuM lakSya banAve che. e dhyAnothI tanAvamukita thAya che kharI, paNa dhyAna chUTyA pachI vaLI pAcho tanAva ekatrita thato jAya che ane mANasa hato tyAM ne tyAM ja pAcho AvIne Ubho rahe che. jainadhyAnano moTAmAM moTo phAyado e che ke tanAvanA mULa kAraNa kaSAyone - rAga-dveSane ja te potAnuM nizAna banAve che jethI tanAvanuM nirmANa ja na thAya ane thAya to te alpa thAya. A to dhyAnanI aihika upalabdhinI vAta karI paNa jaina dhyAnanuM lakSya to sakaLa karmono kSayanuM ja che. jainadharme saMsAranI badhI Apattio ane vipattionuM mULa karmamAM joyuM ane tene lakSamAM rAkhIne ja dhyAnanI vidhi vikasAvI che. Ama jainadhyAna sAMgopAMga AdhyAtmika ane mokSalakSI che. - sAmAnya rIte dhyAna eTale ekAgratA ane tenA dvArA thato zaktino ArvibhAva. ekAgratAthI zakita utpanna thAya tenI nA nahIM paNa te zakti sArA mATe vaparAya ane khoTA mATe paNa vaparAya, tethI jainadharma mAtra dhyAnane ja sAruM mAnato nathI. tethI jainadharme dhyAnanuM sArA-upakAraka dhyAna ane khoTA - apakAraka dhyAna vacce bheda karI jANyo che. je dhyAna kalyANakArI che tene dharmadhyAna kahe che ane je dhyAna AtmAnuM hita karanArAM nathI tene durbAna kahe che. kevaLa jainadharme ja dhyAnanI bAbata Avo bheda karI jANyo che. vAta eTalI ja nathI paNa jainadharme e vAtano Agraha rAkhyo che ke je dhyAno AtmA mATe upakAraka nathI tenAthI mukta thayA vinA ke tene nabaLAM pADyA vinA, dharmadhyAnamAM AgaLa vadhI zakAya nahIM. dhyAnavicAra , Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArtadhyAna dharmadhyAnamAM praveza karatAM pahelAM je be dudhdhanothI mukta thavAnuM che tene ArtadhyAna ane raudradhyAna kahe che. Arta eTale pIDA-vadhAre to mAnasika pIDA ane te dUra karavA mATe je vicAraNA thAya tene ArtadhyAna kahe che. mANasane pIDA be prakAranI thAya che. zarIranI ane mananI. ArtadhyAnamAM mAnasika duHkhanI vAta vadhAre che. mANasa cAra rIte AvI mAnasika pIDA bhogave che. (1) aniSTa- na gamatA viSayonA saMyogathI, (2) iSTa - gamatA viSayonA viyogathI (3) roga ke mAMdagIne kAraNe ane (4) tIvra rAgane kAraNe ke tIvra dveSane kAraNe. jyAM sudhI A cAreya prakAranAM dhyAna ApaNAmAM vidyamAna hoya tyAM sudhI ApaNo dharmadhyAnamAM vAstavika praveza thaI zakato nathI. mANasane amuka viSayo, vastuo ane vyakitao sAtheno saMyoga gamato hoya che. tenA vinA manane cena paDatuM nathI ane jo te viSayonI prApti na. thAya to tene meLavavA, teno saMyoga sAdhavA te aharniza ciMtavana karyA kare che. tene iSTa viyoga nAmanuM ArtadhyAna kahe che. * jIvanamAM sukha-suvidhA meLavavA mATe gamatA viSayonI prApti karavA mATe puNyakarma joIe ane jo te na hoya to te badhAM sukha-suvidhA na maLe chatAMya mANasa tenuM ja ciMtavana karyA kare che. ' enAthI viparIta vAta paNa bane che. mANasane jIvanamAM na gamatApratikULa viSayo, vastuo ane vyakitao ke saMjogono satata saMyoga rahe che. tenAthI mANase parezAna thaI jAya che ane chUTavA mATe satata vicAro karyA kare che. tene aniSTa saMyoga nAmanuM ArtadhyAna kahe che. pApakarmano udaya hoya to na gamatA viSayono saMyoga thAya che. te vinA pApakarma bhogavAya kevI rIte? pApakarmano udaya pravartato hoya to game teTalo puruSArtha karo ke buddhi laDAvo paNa aniTa arthAt na gamatA viSayono saMyoga thavAno ja. te vize saMkaleza karyA karavAthI paristhiti badalAtI nathI. ArtadhyAnanI trIjo prakAra rogA dhyAna che. jIva mAtrane roga gamato nathI. pIDA kone game? kaMI paNa thAya eTale tenAthI chUTavA mANasa keTalAya dhyAnavicAra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAyo ciMtave che. jene kAraNe A dhyAna thAya che. rogothI mukata thavA mATe upAya karavAnI nA nathI paNa te mATe satata ciMtavana karyA karavAno kaMI artha nathI. roga thAya ane na maTe, ke tene maTatAM vAra lAge tyAre AtmAnuM sattva phoravIne tene vedI levAmAM ja zANapaNa che. ArtadhyAnano cotho prakAra che bhogAta dhyAna ane dveSAta dhyAna. jaina dharma sivAya anya koI dharme AvA dhyAnano vicAra karyo nathI. mANasa badhI rIte dharma karato hoya paNa tenA manamAM koI viSayanI - vyakitanI ke vastunI gADha Asakita rahI jatI hoya to te manomana evo bhAva kare che ke bhale A janmamAM mane A na maLyuM paNa mArA A janmanA karelA dharmanuM - puNyanuM kaMI phaLa hoya to te viSaya mane Avate janme to prApta thAya. tenA pratipakSe ema paNa bane ke mANasanA manamAM koI prati gADha dveSa hoya ke veranI lAgaNI hoya. A janmamAM te tene kaMI karI zakato na hoya to te manomana saMkalpa kare ke mArA A janmanA puNyanA baLe - dharmanA jore, AvatA janme huM tene mAranAro thAuM. viSaya pratinA tIvra rAga ke tIvra vaiSane kAraNe A prakAranuM dhyAna thAya che jene mATeno pAribhASika zabda che - niyANa. " dharmadhyAnanA arthIe A cAreya prakAranA ArtadhyAnathI bacavAnuM hoya che te vinA tene dharmadhyAna nahIM maLe. Arta dhyAnanA mULamAM Asakita-moha ane dveSa hoya che. rAga-dveSanA A tIvra bhAvonuM nivAraNa karyA sivAya dharmadhyAna thaI zakatuM nathI. tenI kriyA thaI zake paNa tAtvika rIte te thAya nahIM ane tenI phaLaprApti na thAya A nivAraNa mATe deva-guru-dharmanI sahAya Avazyaka banI jAya che. - ane karmano siddhAMtanuM jJAna hoya to te vAta jarA AsAna banI rahe che. mANasane je kaMI maLe che ke nathI maLatuM tene mATe tenAM karma ja javAbadAra hoya che. karmanA udaya samaye je samatA rAkhI zake che te ja A durgAnathI bacI zake che. dhyAnavicAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raudradhyAna durgAnamAM bIjuM raudradhyAna che - jenAthI sAdhake sadaMtara bacavAnuM che. A raudradhyAnamAM rAcatA rahIne dharmadhyAna karavAnI vAta karavI te taddana nAsamajI ' che. raudradhyAna krUra pariNAmI che. AvA mANasonA manamAM koIne mAravAnA, chetaravAnA, koInuM paDAvI levAnA ane potAne maLeluM koI laI jAya nahIM tenI goThavaNa karavAnA vicAro satata cAlatA hoya che. A vicAro karatI veLAe mANasanA mananA bhAvo ati krUra, ghAtakI ane nihadathI hoya che . eTaluM ja nahIM paNa temAM tene AnaMda Avato hoya che. AvA loko sahejamAM koInI hiMsA karatAM pAchA paDatA nathI. emAM pApa jevuM temane kaMI lAgatuM nathI. svabhAve teo uddhata ane dayA vagaranA hoya che. vAte vAte gusse thanArA hoya che. temano ahaM ghaNo vakarelo hoya che. temane dhanano, kuLano, baLano ane sattAno mada hoya che. tenI ADe temane potAnA svArtha vinA bIjuM kaMI dekhAtuM hotuM nathI. raudradhyAnanA hetune lakSamAM rAkhIne teno cAra prakAre vicAra thAya che. hiMsAnubaMdhI, asatyAnubaMdhI, cauryAnubaMdhI ane saMrakSaNAnubaMdhI. hiMsAnubaMdhI dhyAnamAM anya jIvone mAravA ke marAvavAnA vicAromAM rAcavAnI vAta che. temAM raudratA, bhayaMkaratA, krUratA, kaThoratA, duSTatA vagere bhAvonI prabaLatA hoya che. AvA lokomAM dayA jevuM kaMI hotuM nathI, svArtha sivAya temanI koI nIti hotI nathI. jIvone ribAvavAmAM - kacaDavAmAM temane AnaMda Ave che. AvA lokonI maraNottara gati narakanI hoya che. asatyAnubaMdhI dhyAnamAM rahenArA mANasone anya lokone ThagavAmAM, chetaravAmAM, phasAvavAmAM AnaMda Avato hoya che. teo te mATe kevI kevI tarakIbo karatA hoya che. emanI jALamAM phasAyelA lokone taraphaDatA joIne temane AnaMda Avato hoya che. te vakhate teo potAnI cAlAkI upara mustAka banIne rAcatA rahe che. A dhyAnamAM kapaTanI prabaLatA hoya che. cauryAnubaMdhI nAmanuM trIjuM raudradhyAna che. A dhyAnamAM rAcatA lokonA manamAM haMmezAM corI karavAnA - lUMTaphATa karavAnA, koInI dhanasaMpatti paDAvI levAnA, koInI strIne vaza karavAnA vicAro cAlatA hoya che. temanI 28 dhyAnavicAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlAkIno bhoga banelA lokone duHkhI thatA joIne temane AnaMda Avato hoya che. saMrakSaNAnubaMdhI dhyAna e raudradhyAnano cotho prakAra che. temAM potAnA saMrakSaNanI ane potAnI pAse je dhana-dolata, vADI-vajIphA-vepAra-dhaMdho vagere je hoya tene koI paNa bhoge sAcavavAnA vicAro satata cAlatA hoya che. temAM anyanI hiMsAnI ke corInI vAta pramukha nathI paNa pote je kaMI meLavyuM hoya te temanI pAsethI koI jhUMTavI na jAya, paDAvI na jAya tenI vyavasthA vize teo satata ciMtA karatA hoya che. A loko potAnI saMpattinA ane sattAnA rakSaNa mATe kaMI paNa karatAM acakAtA nathI. A dhyAnamAM mohanI mAtrA pracura hoya che. bAkI anya raudradhyAno karatAM A haLavo prakAra che. A cAreya prakAranAM raudradhyAnomAM eka mahattvanI vAta e che ke AvA jIvo potAno svArtha siddha karavA game teTalI nIcI kakSAe jaI zake che. te mATe teo koIno ghAta karatAM, khoTuM bolatAM ke koIno bhoga letAM acakAtA nathI hotA. Ama joIe to pUrva karmanA yoge ke kharAba nimitto maLavAthI jIvamAM ArtadhyAna ane raudradhyAnanAM pariNAmo jAge che. temAM eka sarakhI tIvratA hotI nathI, paNa samaya ane saMjogo pramANe taratamatA pravartatI hoya che. A dhyAno mATe pUrvakarmano doSa kADhIne besI rahevAnuM nathI. tene badale udayamAM AvelAM karmone AtmAnA puruSArthathI deva-guru ane dharmanI sahAyathI pAchAM haThAvIne A dhyAnothI bacavAnuM che. A karmono pUrNa parAbhava na thaI zake to temane nabaLAM to pADI zakAya ane tene samatApUrvaka vedIne tenI asara ochI karI zakAya. paNa eka vAta nizcita che ke jyAM sudhI ArtadhyAna ane raudradhyAna * beThAM hoya tyAM sudhI dharmadhyAnano pAyo nAkhI zakAya nahIM. tema chatAMya jo koI nAkhe to tenA upara UbhI karelI imArata jhAjhuM Take nahIM. durdhyAno dUra karyA vinA anya dhyAna karatA hoIe to tenau thoDoka lAbha kadAca vartAya, jarA zAMti lAge ke tANa ochI rahe paNa te sthiti lAMbo samaya Take nahIM. dhyAnavicAra 29 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhUmikA jaina dhyAna mokSalakSI che ane jaina dharmamAM sakala karmono kSaya thayA vinA mokSa thAya nahIM. tethI karmakSayanI vAta najaramAM rAkhIne dharmadhyAnanuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. emAM sau pahelAM ArtadhyAna ane raudradhyAna jevAM durgAnone dUra karavAnI vAta karI. tyAra pachInA bIjA caraNamAM dharmadhyAna mATe pUrvabhUmikA bAMdhavAnI vAta Ave che. jenA upara dhyAnanI mAMDaNI thaI zake. jaina dharma pramANe cittazuddhi thayA vinA kharA arthamAM dhyAna lAge che' nahIM ane lAge to Take nahIM. cittazuddhi mATe anityAdi bAra bhAvanAonuM ciMtavana karatA rahevAthI dhyAna mATe yogya bhUmikA racAya che. emAM jJAna, darzana, cAritra ane vairAgya bhAvanAo paNa umerI zakAya. prakArAntare temAM maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyathya bhAvanAono paNa vicAra karI zakAya. ATalI pUrvabhUmikA raA vinA jo sIdhA ja dharma dhyAna karavA mAMDIe to temAM jhAjhI saphaLatA maLe nahIM. thoDoka uparacoTiyo lAbha vartAya - manane zAMti lAge, tanAva ocho thAya, thoDIka svasthatA rahe paNa A badhuM mokSa sudhI pahoMcADI na zake - je dharmadhyAnanuM dhyeya che. jaina dhyAna paddhati e rAjayoga gaNAya che kAraNa ke temAM amuka Asana, prANAyAma ityAdino Agraha nathI, paNa temAM saMyamanI vAta che. bAra vrato ke aNuvratonuM pAlana sAdhaka karato hoya to te ghaNuM upakArI banI zake. TUMkamAM dhyAnamAM praveza karatAM pahelAM viSayono virAga, kaSAyono tyAga, guNono anurAga ane samyapha kriyAmAM apramAda thoDe vatte aMze paNa sadhAyelo hovo joIe. te vinA dhyAna bhoMyamAM mULa ja nahIM nAkhe. jaina dharmamAM bhAvanAo vize pracura sAhitya sulabha che. je jaina dhyAnanA athae joI levuM joIe ane prItipUrvaka bhAvanAo bhAvI lIdhA pachI ja AgaLa vadhavuM joIe. . dhyAnavicAra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadhyAna dharmadhyAna zabda jaina paraMparAno zabda che. vAstavikatAmAM jainadharma prarUpita dhyAnanI zarUAta ja ahIM thAya che. dharmadhyAnanA be bheda batAvavAmAM AvyA che. tenA prathama bhedamAM (1) AjJAvicaya, (2) apAyaricaya, (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaryanI vAta Ave che. A cAreya prakAramAM vicAranA nirodhanI vAta nathI ke ekAgratAnI vAta nathI, paNa vicAranuM avalaMbana laIne ja A dhyAna sAdhavAnAM che. dharmadhyAnanI zarUAta AjJAvicayathI thAya che. vicaya eTale vicAraNA. emAM bhagavAnanI AjJA vize vicAraNA karavAnI hoya che. bhagavAne mokSanI prApti mATe je tattva bhAkhyuM che - tenA upara vizada rIte vicAraNA karavAnI hoya che. mokSanI prApti mATe bhagavAne je Adeza, upadeza vagere ApyAM hoya tenA upara ciMtana karavAnuM hoya che. jaina dhyAnamAM to A vicAraNA pramukhatayA karmanA saMvara ane nirjarAne anulakSIne ja vadhAre thavAnI, kAraNa ke jaina dharme sakala karmanA kSayane ja mokSa kahyo che. eno artha e thayo ke A vicAraNAmAM vizeSataH karmabaMdha, saMvara, nirjarI, karmakSaya vagerenI ja vAto Ave. A mATe jainadharmanA karmasiddhAMtanuM thoDuMka jJAna hovuM jarUrI thaI paDe che. jo sAdhaka ajaina hoya ane tene jaina dharmanA karmasiddhAMtanI jANakArI na hoya ane teNe A dhyAna karavuM hoya to te potAnA dharmanA bhagavAnanI AjJA ane Adeza-upadeza upara vicAraNA karI zake; paNa A vicAraNA saMsAranA sukha mATenI na hovI joIe ane te mokSalakSI ja hovI joIe. dharmadhyAnano bIjo prakAra che apAyaricaya dhyAna apAya eTale kaSTa-duHkha. jIvanamAM AvI paDatAM duHkho-kaSTo-niSphaLatAo vagere upara A dhyAnamAM vicAraNA karavAnI hoya che. A saMsAramAM kaMI paNa Akasmika banatuM nathI. mANasa duHkhI hoya che to tenA duHkhanuM kAraNa hoya che. te vinA tene duHkha paDatuM nathI. A duHkhanuM kAraNa tenA A janmanAM ke AgaLanA bhavonAM karmamAM hoya che. A karma kevI rIte baMdhAyAM haze, have te vize zuM thaI zake ityAdi upara vicAraNA karavAnI hoya che. A dhyAnamAM kevaLa ApaNAM ja karmano vicAra na karatAM anya jIvonAM dhyAnavicAra, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmo ane tene kAraNe temane bhogavavAM paDatAM kaSTono paNa vicAra karI zakAya. Ama dharmano AdhAra laIne vidha vidha rIte kaSTa vize - duHkha vize vicAraNA karatAM mANasanA aMtaranA bhAvo komaLa thatA jAya che. mANasanA vANI-vartanamAM phera paDato jAya che ane te dharmamAM Avato jAya che. | dharmadhyAnano trIjo prakAra vipAkavicaya che. A dhyAnamAM karmanA vipAka vize vicAraNA thAya che. bAMdheluM karma kayAre pAke ane tenI asaro batAve, tene pAkatAM keTalo samaya lAge, keTalA vegathI ke tIvratAthI te sukhaduHkha Ape. AtmA upara keTalo samaya raheze pachI te kayAre kharI jaze vagere vAto upara A dhyAnamAM vicAraNA karavAmAM Ave che. ahIM karmanA prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha, pradezabaMdha vagerenI paNa vicAraNA karI zakAya. vipAkodaya sAthe karmanA pradezodayano paNa vicAra karI zakAya. karmane lAgatAM ATha kiraNono paNa vicAra thaI zake. Ama karmanA vipAka viSayaka vividha rIte ciMtana karavAne kAraNe jIva laghukarmI thAya che. teno upayoga dharmamAM rahe che. azubha karmanA baMdha thatA nathI ane thAya to alpa thAya che. A dhyAna mATe karmanA siddhAMtanuM sAruM evuM jJAna jarUrI banI rahe che. | dharmadhyAnano cotho prakAra che saMsthAnavicaya. saMsthAna eTale saMracanA. emAM saMsAra kevA AkArano che, traNa loka kyAM AvelA che, teno AkAra vagere kevAM che, temAM vasatA jIvonI zuM sthiti hoya che, teo kevA prakAranAM sukha-duHkha bhogave che, temAMthI chUTIne jIva lokanA agrabhAge jAya che te siddhazilA kevI hoya che, tyAM sthiti karI rahelA siddhAtmAo kevA hoya che ityAdi bAbatono vicAra karI zakAya. sAdhaka A lokano vicAra karatAM karatAM alokano paNa vicAra karI zake. AvuM ciMtana karavA mATe jaina dharmamAM je che dravyonuM nirUpaNa thayela che teno khyAla hovo jarUrI che. A dhyAnano Azaya sadAya caMcaLa rahelA manane thakavI nAkhIne sthira karavAno paNa kadAca hoI zake. AvI vicAraNA karatAM sAdhakane asIma astitvano khyAla Ave che ane temAM niraMtara bhramaNa karatA jIvane temAMthI chUTavA mATeno vicAra Ave che. mokSa kayAM che, kevo che, mokSa eTale zuM, siddhAtmAonuM sAmarthya zuM ityAdi bAbatono vicAra karatAM te dharma tarapha vaLe che ane mokSanA aMtima 32 dhyAnavicAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSyane siddha karavAnuM tene mana thAya che. dharmadhyAnanA A cAreya prakAromAM dhyAna mATe vicAronuM AlaMbana levAmAM Ave che. mANasa mATe vicAra e sahaja pravRtti che. tethI AdhyAna karavuM saraLa lAge che. jo ke A dhyAnano Azaya saMsAramAM zuM choDavA jevuM che, zuM jANavA jevuM che, zuM prApta karavA jevuM che te prati sAdhakane jAgrata karIne dharmamAM lAvavAno ane mokSamArge caDhAvavAno che ane te mATe vicArane ja AlaMbana banAvavAmAM Ave che - te tenI viziSTatA che. A dhyAna karanAra samaya jatAM dharmamAM AvI jAya che ane bhavitavyatA hoya to kAlAMtare mokSanI vATa paNa pakaDI le che. A cAreya prakAranAM dhyAna karavA mATe jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtonuM thoDuMka paNa jJAna Avazyaka che je sAdhake yogya guru pAsethI meLavI levuM joIe. jo te zakya na hoya to A lekhake prasiddha karela karmasAra, jaina dharmanuM hArTa, jaina AcAra mImAMsA pustako jo sulabha hoya to meLavI laIne vAMcI levAM. A pustako dhyAna mATe sahAyaka banI rahe tevAM che. Ama joIe to A dhyAno jaina dhamaone vadhAre anukULa rahe tevAM che paNa anya dharmanA ArAdhako potAnA bhagavAnanI AjJA ane temAMthI philita thatA dharmanuM ciMtana karIne A dhyAna karIne lAbhAnvita thaI zake che. paNa temanI AjJA mokSalakSI hovI joIe ane saMsAra vadhAranArI na hovI joIe. . dharmadhyAna (bheda-2) dharmadhyAnanA prathama bhedamAM vicAranuM AlaMbana laIne dhyAna karavAnuM hatuM to bIjA bhedamAM kalpanAnuM AlaMbana laIne dhyAna karavAnuM che. anya dhyAnadhArAo karatAM A vAta judI paDI jAya che. A bhedamAM cAra prakAre , dhyAna thAya che. piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta. piMDastha piMDa eTale zarIra. zarIra pAMca mahAbhUtoH pRthvI, agni, vAyu, jaLa ane AkAzanuM banela hoya che. AtmA vinAnuM zarIra jaDa hoya che paNa tene vyApIne rahela AtmAne kAraNe te jIvaMta bane che. A dhyAnanI viziSTatA e che ke je pAMca mahAbhUtone AzrayIne zarIra baneluM che tenuM bAnavicAra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna dharatAM piMDamAM vyApIne rahela AtmA sudhI pahoMcavAnuM che. pAMca mahAbhUtonuM dhyAna dhAraNAthI thAya che te tenI viziSTatA che. - sau prathama pRthvI tattvane anulakSIne dhAraNA karavAnI che. tene pRthivI ke pArthivI dhAraNA kahe che. emAM kSIrathI-dUdhathI bharelo eka mahAsAgara ciMtavavAno che. temAM jaMbuddhIpa jeTalA pramANanA suvarNanI kAMtivALA hajAra pAMkhaDIovALA kamaLanI dhAraNA karavAnI che. tevI madhye meruparvata jeTalI karNikA ciMtavI tenA upara sphaTikanA siMhAsana upara beThelA AtmAne ciMtavavAno che. A dhyAnane rocaka banAvavA mATe kalpanAnA raMgo pUrIne nadIo-parvato-vRkSothI AlAdaka cItaravuM. tyArapachI sphaTikanA siMhAsana upara beThelo AtmA have mohanidrAmAMthI jAge che ema ciMtavavuM. janmojanmathI AtmA upara lAgelAM karmone kADhavA mATe AtmA have ughata thAya che. kSIra samudramAMthI dUdha laIne te potAnA upara nAkhato jAya che ane karmanA maLane dhoto jAya che. Ama dhIme dhIme te svaccha thato jAya che. nirmaLa thayelo AtmA haLavAza anubhave che ane prasanna thAya che evo bhAva bhAvatA rahevo. dhyAnanI A dhAraNAthI karmanI nirjarA thAya che ane zubha karmano Asrava thAya che. kalpanA paNa zakitano strota che jo ApaNe teno upayoga karI jANIe to. piMDastha dhyAnanI bIjI dhAraNA AgneyI dhAraNA che. agnitatvane kendramAM rAkhIne A dhAraNA karavAnI hoya che. pArthivI. dhAraNAno abhyAsa daDha thayA pachI A dhAraNA levAnI hoya che. emAM nAbhinI aMdara soLa pAMkhaDIovALuM suMdara kamaLa ciMtavavAnuM tenAM pAMdaDAMo UMcAM ane UbhAM hoya te upara hRdaya tarapha khUlelAM hoya. bArAkhaDImAM soLa svara hoya che. kamaLanI pratyeka pAMkhaDI upara ekeka svara ciMtavavo. Ama ga, mA, rU, , 3, , , zna, , , , , gau, gaM, jha: dareka svarane kamaLanI soLeya pAMkhaDIo upara goThavIne ciMtavatA rahevA. svara surekha, spaSTa ane cakamakato hovo joIe. tyAra pachI soLa pAMkhaDIovALA kamaLanI vaccenI karNikAnA bhAgamAM dedIpyamAna mahAmaMtra garva nI sthApanA karIne tene ciMtavatA rahevo. thoDIvAra pachI marda nI uparanA rephamAMthI dhumADAnI sera nIkaLatI hoya tevI kalpanA karavI. thoDIka vAra dhumADAnI sera nIkaLyA pachI 34 dhyAnavicAra Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAMthI taNakhA nIkaLI rahyA che ema kalpanA karavI; pachI to temAMthI agninI jvALAo nIkaLe che ema dhAraNA karavI. daramiyAna hRdayane sthAne ATha pAMkhaDIvALA kamaLanI kalpanA karavI ane tenI pratyeka pAMkhaDI upara karmanI ATha prakRtio sthApavI. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, aMtarAya, mohanIya, nAma, gotra ane AyuSya. Ama kamaLanI ATha pAMkhaDIo upara ATha prakAranAM karma ciMtavatA rahevAM. tyArapachI A hRdayakamaLa khUlelI pAMkhaDIo sahita adhomukhe nAbhinA kamaLa upara jhUmI raheluM ciMtavavuM. thoDIka vAramAM nAbhikamaLanI karNikA uparanA marda mAMthI nIkaLatI jvALAothI hRdayakamaLanI ATheya pAMkhaDIo tenA upara sthApita karela ATha prakAranAM karma sAthe saLagI rahI che ema ciMtavavuM. tyArapachI AkhuM hRdayakamaLa tenI sAthenAM karma sahita baLI jatuM kalpavuM ane sAthe sAthe nAbhi uparanuM kamaLa paNa saLagI jAya che ane tenI bAjumAM rAkhano Dhagalo thaI jAya che ema kalpanA karavI. ' tyArapachI sAdhake zAnta citte haLavA thaIne koI jAtanI kalpanA karyA vinA besI rahevuM. thoDIka vAramAM sAdhakane zAntino ane haLavAzano anubhava thavA lAgaze. A prakAranA ciMtanathI sAdhakanAM karmonI nirjaro thAya che. kaSAyo zAnta thAya che ane sAdhaka jJAtA-draSTA bhAvamAM sthira thato jAya che. - dharmadhyAnanA piMDastha dhyAnanI trIjI mAruti dhAraNA che. prathamanI be dhAraNAomAM sArI rIte praveza thayA pachI trIjI dhAraNAno abhyAsa karavo joIe. A dhAraNAne vAyavI dhAraNA paNa kahe che. emAM prathama kalpanA karavAnI ke dhIme dhIme pavana vAvA lAgyo che ane uttarottara te jora pakaDato jAya che. pachI to te jhaMjhAvAtI banI jAya che. tenA prabhAve jANe pahADo DholavA lAgyA che, vRkSo UkhaDI paDe che, sAgaro khaLabhaLavA lAgyA che. AvA jhaMjhAvAtI pavanathI pRthvI upara badhuM veraNacheraNa thaI rahyuM che. AgaLanI AgneyI dhAraNA vakhate nAbhikamaLa ane hRdayakamaLa saLagI javAne kAraNe rAkhano je Dhagalo thayo hato te UDI gayo che. pariNAme vAtAvaraNa saheja dhUMdhaLuM thaI gayuM che. thoDIkavAra A dhAraNA karyA pachI kalpanA karavAnI ke have vaMToLa zamI rahyo che ane badhe vaMToLa pachInI zAnti pravarte che. tenI pachI sAdhake ema anubhava karavo che ke tenuM citta bAnavicAra 35 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa have zAMta thaI gayuM che. have temAM nathI vicAra AvatAM ke nathI kalpanA uDDayana karatI. bahAra ane aMdara badhuM zAnta-sthira ane nistabdha. A . vAyavI dhAraNAthI karmanI nirjarA thAya che. saMkalpa-vikalpa tuM mana zAnta thaI jAya che ane prasannatAno anubhava thavA lAge che. vAyavI dhAraNA sthira thayA pachI vAruNI dhAraNA levAmAM Ave che. A dhAraNAmAM vAdaLothI gherAyelA AkAzanI kalpanA karavI. tyAra pachI AkAzamAM varuNanA bIja maMtra va' nA cihnavALuM ardhacaMdrAkAra varuNamaMDaLa ciMtavavuM. A varuNamaMDaLamAMthI amRtamaya jaLanI varSA thatI hoya tema kalpanA karavI. kalpanA gADha thatAM ciMtavavuM ke A varSathI samasta AkAzataLa jANe bhIMjAI gayuM che ane cAreya bAju zItaLatA prasaravA lAgI che. sAdhake zItaLatAno anubhava karavo. vAyavI dhAraNA vakhate agnikuMDamAMthI UDelI rAkhane lIdhe dhUMdhaLuM banI gayeluM AkAza have to svaccha thaI gayuM che ema kalpavuM. Ama dhAraNA karatAM sAdhake zAnti ane zItaLatAno anubhava karavo. thoDIvAra sudhI sAdhake A sthitimAM zAntithI besI rahevuM. A dhAraNA siddha thatAM sAdhakanA kaSAyo zAnta thaI jAya che. aMtaramAM rahelA saMkalezo dUra thatA jAya che ane mana uddegarahita thaI jAya che. karmamaLathI lepAyelo AtmA have nirmaLa thaI gayo che ema kalpatAM prasannatA anubhavavI. piMDastha dhyAnanI chellI tattvabhU dhAraNA che. A dhAraNA AgaLanI dhAraNAonA paripAkarUpe che. emAM sAdhake ciMtavavuM ke have meM mArAM karmone ukhADIne kSIrasAgaramAM vahAvI dIdhAM che ane karImAMthI pragaTelI agninI jvALAmAM bALI nAkhyAM che. tenI rAkha paNa nabhomaMDaLamAM UDI gaI che ane amRtavarSA thatAM teya ogaLI gaI che. have huM zuddha ane buddha thaI gayo chuM. mArAmAM AtmAnI anaMta saMpadAono AvirbhAva thavA lAgyo che, huM niraMjana chuM, nirAkAra chuM, zuddha svarUpa chuM, nirlepa chuM. Ama satata ciMtana karatA rahevAthI AtmA vibhAvomAMthI pAcho haThaze ane potAnA zuddha svarUpano anubhava karavA lAgaze. A dhAraNAne tattvasvarUpanI dhAraNA kahe che. A bhAva jema ghUMTAto jAya che tema AtmAmAM parivartana thavA lAgaze. A dhAraNAthI AtmAnA guNonI prApti thavA lAge che ane teno saMsAra pratyeno abhigama badalAI jAya che. dhyAnavicAra Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDastha dhyAna paMcamahAbhUtone anulakSIne karavAmAM AvatuM dhyAna che. tenI zarUAta dhAraNAothI thAya che. A pAMceya dhAraNAomAM pramukhatayA kalpanAnuM ja AlaMbana levAmAM Ave che. tene sahAre AtmA, rAga-dveSa rahita thaIne, karmono saMvara ane nirjarA sAdhatAM mokSamArga pakaDI le che. AvA piMDastha dhyAnano je Azraya kare che te kITaka-bhramara nyAye chevaTe potAnA svabhAvamAM Avato jAya che. jainadharmamAM dhAraNAnuM mUlya alpa nathI AMkavAmAM AvatuM. dhAraNA sthira thAya tyAre dhyAna bane che ane te ja AgaLa jatAM samAdhimAM pariName che. samAdhimAM AtmA potAnAmAM ja sthiti karIne rahe che. jainadhyAna, game te rIte thAya paNa tenuM lakSya karmonAM kSayanuM ja rahe che ane te vAta sAdhake satata najara samakSa rAkhavI joIe. padastha dhyAna pada eTale maMtranuM pada ema samajIne A dharmadhyAna karavAnuM che. maMtramAM vividha akSaro ke zabdonuM saMyojana thayeluM hoya che. tenA dareka akSaramAM kSaraNa na thAya tevI zakita hoya che. RSi-munioe temanI aMtarasUjhathI keTalAya vicArone aMte maMtrapadonI racanA karI hoya che. maMtranI racanA dhvanizakitane dhyAnamAM laIne karavAmAM AvelI hoya che. e rIte A vAta vaijJAnika che. maMtranuM raTaNa karavAthI temAM rahelI zakitano ArvibhAva thAya che. maMtranuM dhyAna karavAthI te zakita AtmasAt thavA lAge che. dhyAnamAM maMtranA pado ke akSaro sAthe ekatA sAdhavAnI hoya che. sAdhanA mATe je maMtra sAthe ApaNane prIti hoya ke jemAM zraddhA hoya te maMtranI pasaMdagI karavI joIe jethI tenI zakitano AvirbhAva satvare thaI zake. A dhyAna samajavA mATe ApaNe ahIM siddhacakranA bIja maMtra ? nama: laIne vAta karIe. sthaLa ane kALanI sAnukULatA lakSamAM rAkhIne sAdhake sukhAsane besI sau prathama 3 akSarane cakacakita zveta varNavALo ciMtavavo. tyAra pachI zvAsane rokIne kuMbhaka karatAM maMtrano jApa karatAM tenuM dhyAna zarU karavuM. pachI zvAsa sAthe maMtrane aMdara bahAra thavA devo. te vakhate zarIrane sthira rAkhavuM. anya koI vicAra na karavo ane vacce bIjI koI vAtacIta karavI nahIM. bAnavicAra - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte OM nuM dhyAna thoDoka samaya karyA pachI sarva padanuM e ja rIte raTaNa karatAM dhyAna dharavuM. sarva pada ghaNuM zaktizALI che. tene dhyAnanA kendramAM rAkhavAnuM che tethI tenuM dhyAna vadhAre samaya mATe karavAnuM che. cittamAM cakacakita zveta varNavALo maMtra barobara sthApita thaI jAya. pachI sarva padane zarIranA nAbhi, vakSasthaLa, kaMThamaNi be bhramaranI vacce, nAsikAnA agrasthAne, lalATa upara, ziramAM tALavAnA madhyabhAga upara ane chevaTe ziranI coTI (zikhara) upara uttarottara goThavIne dhyAna karavuM . zarIranAM A marmasthAno che. te sthaLo karmathI ochAM AvRta hoya che eTale tyAMthI cetanAno sparza satvare thaI zake che jethI maMtranI asara tatkALa vartAya che. bane to dareka marmasthAna upara kuMbhaka karIne nuM dhyAna dharavuM. A dhyAnamAM sthiratA thayA pachI sarva maMtrane kalpanA karIne zarIranI bahAra kADhI cAreya dizAo ane vidizAomAM laI jaIne sthApita karIne ciMtavavo. tyAra pachI madhyAkAzamAM ane sthApita karIne tenuM dhyAna karavuM. chevaTe tene lokanA agrabhAge siddhazilA upara kalpIne kuMbhaka karatAM marda nuM dhyAna dharavuM. gaI nuM sthAna badalatI vakhate te dhyAna rAkhavuM ke eka sthAna upara te spaSTa - surekha ane cakacakita dekhAya pachI tene anya kendra upara laI jaIne dhyAna karavuM. bAkI maMtra eka sthAne sthira thayo na hoya to tyAMnuM sthAna badalatA rahevAthI dhyAnano lAbha nahIM thAya. siddhazilA upara gaI maMtrane sthApita karyA pachI ciMtavavuM ke have mAro AtmA nA padane pAmyo che. tenAmAM tenI badhI yogyatAo pragaTa thaI rahI che. te vakhate sAdhake ciMtavavuM ke mArAmAM anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta sukha pragaTa thaI rahyAM che. ahIM sthira thayA pachI ApaNe lIdhelA maMtrapadanA aMtima zabda nama: nuM dhyAna karavuM. agAu akSarane dhyAnamAM jevo zveta varNano ane cakyakita joyo hato, te rIte nama: padane paNa ciMtavavuM. A dhyAna bahu lAMbu karavAnuM nathI. ApaNA dhyAnanuM kendra gaI che - tenA upara ja ApaNe vadhAre samaya sthira rahIne ciMtavana karavAnuM che. paraMtu zabda jainonA pAribhASika zabda che. gaI eTale jeNe sarva yogyatAo prApta karI lIdhI che. e rIte te paramAtmapadano vAcaka zabda che. 38 dhyAnavicAra Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama siddhacakranA maMtra bIjanuM dhyAna sadhAtAM manamAM zAMti lAge che, citta svastha thaI jAya che. sAMsArika muzkelIo ghaNe aMze dUra thAya che ke haLavI thaI jAya che. karmanA udayane samatAthI vedavAnI AtmAmAM zakti AvI jAya che. karmano saMvara ane nirjarA to thAya che ja ane je kaMI navAM karmano Asrava thAya che te puNya karmano ja thAya che. bAkI A dhyAnano Azaya AtmAne paramAtma pada sudhI laI javAno che. ahIM maMtra bAbata e spaSTatA karI levAnI ke sAdhaka potAne je maMtra iSTa hoya, jenA upara tene zraddhA hoya - prIti hoya te maMtrane laIne dhyAna kare to te satvare phalita thaze. vaLI maMtra jaina AmnAyano ja hoya evo Agraha rAkhavAnI jarUra nathI. gAyatrI maMtra, 3 nama: zivAya, zrIkRSNa zavi mama hai namo mAvate vAsudevAya jevA mahAmaMtrane laIne paNa dhyAna karI zakAya. sAdhake e vAta dhyAna rAkhavI ke te je maMtra le te zakitapracura hovo joIe ane tenuM lakSya mokSa hovuM joIe. jainadharmamAM paNa evA keTalAya prabhAvika maMtro che temAMthI jenI sAthe prIti hoya te maMtra levAze to sAdhanAmAM citta sArI rIte lAgaze. bAkI mULa vAta to maMtranI sahAyathI-dhyAnathI ApaNA AtmAmAM paDelI zakitane jAgrata karIne mokSa - sudhI pahoMcavAnI che. te mATe pUrvazarata sakaLa karmono kSayanI che. rUpastha dhyAna dharmadhyAnano trIjo prakAra rUpastha dhyAnano che. rUpastha dhyAnano viSaya bhagavAnanI mUrti, citra, phoTo, paTa vagere hoI zake che. A dhyAna bahujanasamAjane vadhAre anukULa rahe che. emAM vidhi-vidhAno khAsa sAMcavavAnAM nahIM. vaLI sAmAnya rIte loko pota-potAnA dharmanAM devamaMdiromAM jatA hoya che. eTale tyAMnA deva-devIo sAthe temane eka prakArano AtmIya saMbaMdha baMdhAyelo hoya che. temanA prati prIti ane AdaramAna hoya che. A dhyAnamAM ApaNA mAnelA ISTa deva-devInI mUrti-chabI ke citra upara ekAgra thaIne dhyAna karavAnuM hoya che. A dhyAna saraLa che. paNa tenuM phaLa alpa nathI. te sArI rIte sadhAyeluM hoya to AtmAne cheka paramAtmA sudhI pahoMcADavAnI tenAmAM kSamatA rahelI che. dhyAnavicAra vicAra . 39 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpastha dhyAna eTale rUpamAM - AkAramAM avasthita paramAtmAnuM dhyAna. jaino sAmAnya rIte arihaMta paramAtmAnuM dhyAna karatA hoya che paNa moTe bhAge teo tene yogya rIte sAdhatA nathI hotA tethI teno lAbha vartAto nathI. eka to dhyAnamAM sAtatya hovuM joIe ane amuka samaya mATe temAM ekAgra thavuM joIe. jo dhyAna pAchaLa jarUrI samaya na phALavyo hoya to te eka sArI rIte karelA darzana jevuM banI jAya che jenuM phaLa dhyAna jeTaluM na hoya. - rUpastha dhyAna dharatAM arihaMta paramAtmA sAthe tadAkAra thaI javAnuM che. ane arihaMtano vItarAgatAno bhAva bhAvavAno che. AtmaguNanI upalabdhi A dhyAnano hetu che. vItarAganuM dhyAna karatAM vItarAga thaI karmathI mukata thavAnuM che. AtmAno zuddha svabhAva pragaTa karavA mATe A dhyAna sahAyaka banI rahe tevuM che. dhyAnamAM game te bAjuthI AgaLa vadho ane yAtrA karo paNa chevaTe pahoMcavAnuM che to mokSanA zikhara para e vAta bhulAvI na joIe. A zikhara che vItarAgatA-svabhAvamAM ramaNatA. ajaino potAnA iSTadevanuM A rIte dhyAna karIne tenAthI lAbhAnvita thaI zake che jo te dhyAnapatha paramAtmA sudhI laI jato hoya to. jaina dharma paramAtmA banavAno dharma che. e vAte te anya dharmo karatAM ghaNo judo paDI jAya che. jene paramAtmA banavuM che tenA mATeno A dhyAnapatha che. mokSe pahoMcyA pachI ke mokSa thayA pachI koInI sevA na hoya, ke koInAmAM vilIna thaI javAnuM na hoya. jo tema ja thavAnuM hoya to pachI tene mokSa kema kahevAya? arihaMta paramAtmAnuM dhyAna karavA mATe bahArathI temanA svarUpane ciMtavI temanI sAthe animeSa daSTithI joyA karavAnuM hoya che. arihaMta paramAtmAnuM A dhyAna karatI vakhate temane sarva atizayothI yukata, jJAnanA sUrya svarUpa, rAgadveSa rahita thayela, prazAnta manohara svarUpe ciMtavavA. bahArathI daSTi paramAtmAnI mUrti ke citra upara TharelI hoya to te samaye aMtardaSTi arihaMta paramAtmAnA guNo upara sthira thayelI hovI joIe ane tenuM ciMtana hoya. A rIte dhyAna karavAmAM Ave to ja dhyAna lAge, bAkI khAlI mUrtinAM darzana karavAthI dhyAna na lAge. jo A rIta anukULa na lAge to arihaMta paramAtmAnA jIvananA dhyAnavicAra 40 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka prasaMgomAMthI eka ke vadhAre prasaMgonI kalpanA karIne tenA upara dhyAna karI zakAya. sAmAnya rIte jainomAM samovasaraNamAM beThelA atizayothI yukta, ATha prAtihAryothI zobhatA tIrthaMkara paramAtmA dhyAna mATe vadhAre levAya che. jaina graMthomAM tenA vize vistRta lakhANo-varNano thayelAM che ane vyAkhyAnomAM paNa tenuM savistara varNana avAranavAra thatuM ja hoya che. tethI samovasaraNanuM dhyAna levuM derAsara ane upAzraye jatA jaina mATe vadhAre saraLa ane sulabha banI rahe che. vaLI temAM eTalI badhI sAmagrI hoya che ke dhyAnane vidha vidha raMge raMgI zakAya ane lAMbo samaya tenA upara ciMtavana karI zakAya. rUpastha dhyAna, saraLa eTalA mATe che ke temAM mUrti ke citranuM AlaMbana spaSTa ane paricita hoya che. tethI tene pakaDIne kalpanA karavI ke ciMtanamAM UtaravuM ThIka rahe che. A dhyAna karatI vakhate khAsa e lakSa rAkhavAnuM ke te samaye mana anya viSayo upara bhaTakatuM na rahevuM joIe. A dhyAnamAM rUpathI zarU karIne guNa upara javAnuM hoya che te tenI viziSTatA che. A rIte dhyAna karavAthI dhyAnamAM vaividhya rahe che jethI mana temAM pakaDAyeluM rahe che. tIrthaMkara paramAtmAnA guNono vicAra karatAM karatAM jo sAdhaka tenI sAthe tanmaya thaI jAya ane thoDIka vAra mATe paNa jo tene potAnA astitvanI vismRti thaI jAya to te samayamAM anaMta janmonAM karmo khapAvIne mokSanI najIka pahoMcI jAya che. te samaye jo AyuSyakarmano baMdha paDe to te niyamA ucca devalokano ja hoya. bAkI A dhyAna dharatAM satata karmakSaya thato ja rahe che je tene mokSamArge AgaLa vadhavAmAM ghaNo sahAyarUpa nIvaDe che. rUpAtIta dhyAna dharmadhyAnano cotho prakAra rUpAtIta dhyAnano che. A dhyAna ghaNI UMcI bhUmikAnuM che. A dhyAna paramAtmAnA rUpa ke AkAranuM ciMtavana karyA vinA karavAnuM hoya che mATe te agharuM paDe che. A dhyAna ghaNuM duSkara che ane adhyAtmanI UMcI bhUmikA sudhI pahoMcelA yogIo A dhyAna laI zake che. A dhyAna mATe lokAgra upara sthiti karela amUrta siddhAtmAonuM ciMtavana karavAnuM hoya che. siddhAtmAone rUpa ke AkAra nathI hotAM paNa temanuM astitva alaga hoya che. teo sakala karmono kSaya karyA pachI AlokanA agra dhyAnavicAra 41 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAge siddhazilA upara sthiti karIne AtmasvabhAvamAM ramaNa karatA hoya che. AtmAnI A paramAtma avasthA che. astitvanA AnaMdamAM teo sadAya . jhUlatA hoya che. jainadharma sivAya siddhAtmAnA svataMtra astitvano ane temanA sthaLano anya koI dharme vicAra karyo nathI. jaina mata pramANe mokSa AdhyAtmika to che ja paNa mokSa thayA pachI avasthita thavAnuM sthAna bhaugolika paNa che. A dhyAnamAM siddhAtmAonI kamarahita zuddha avasthAno vicAra karIne dhyAna karavAnuM hoya che. astitvanA anaMta AnaMdamAM avasthita thayela AM siddhAtmAo ATheya prakAranAM karmothI rahita thaI gayelA hoya che. tene kAraNe temanAmAM ATha AnuSaMgika guNo pragaTa thayelA hoya che. A ATha guNo che anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha, anaMta cAritra (nirmohanI avasthA) akSaya sthiti, arUpIpaNuM, agurulaghu avasthA, anaMta vIrya, (anaMta utsAha ane zakita) A ATha guNonuM ciMtana karatAM - bhAva bhAvatAM tenI sAthe tAdAtma thatA javuM te A dhyAnanI bhUmikA che. citta jyAre nirvicAra banIne zuddha AtmAnA lakSya tarapha vahe ane temAM lIna thaI jAya tyAre te rUpAtIta dhyAna thayuM kahevAya. jo pAribhASika zabdomAM vAta rajU karIe to AtmAno upayoga, paramAtma svarUpe pariName. AtmA siddhAtmAnA guNo sAthe tanmaya banI jAya ke tadbhAvamAM AvI jAya tyAre A dhyAna siddha thAya. A dhyAna cAle teTalo samaya AtmA jANe paramAtmA banI jAya. te samaye AtmAne potAnA zuddhAtma svarUpanI pratIti hoya ane kevaLa astitvano AnaMda hoya jene hovAno AnaMda kahe che. AtmAnI A apUrva anubhUti hoya che. ahIM AtmAnA astitvanI bujhAI javAnI - zUnya avasthA nathI. nadI chevaTe sAgaramAM maLI jAya tema AtmA paramAtmAmAM bhaLI jAya tevI paNa A sthiti nathI ke pachI baMda sAgara banI gayuM evuM AzvAsana paNa nathI. A avarNanIya dhyAna vize kaMI kahI zakAya tema nathI paNa te tarapha izAro karavo hoya to e rIte kahI zakAya ke AtmA siddhAtmAonuM dhyAna dharatAM temanA jevI paramAtma avasthA alpakALa mATe pAmIne astitvanA AnaMdamAM vilase che. A dhyAna lAMbo samaya TakatuM nathI. tenI jhAMkhI thaI na thaI ane te 42 dhyAnavicAra Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viramI jAya che. paNa je kaMI alpa samaya mATe yogI temAM avasthita thaIne rahe che te daramiyAna te vAstavika rIte paramAtmabhAvamAM hoya che. A dhyAna kevaLajJAna utpanna karanAra aMtima zukala dhyAnanuM kAraNa bane che. sAmAnya sAdhakanuM A dhyAna levAnuM gajuM nathI. adhyAtmanI ghaNI AgaLanI bhUmikAe pahoMcelA yogIo ke apramatta munione A dhyAna hoI zake che. A dhyAnathI ghAtI karmono pUrNa saMvara thAya che ane saMcita karmomAMthI anargaLa karmonI nirjarA thAya che jene kAraNe AtmA ghaNI haLavAza anubhave che. je kaMI alpa karmano te veLAe Asrava hoya to te bahu UMcI kakSAnA puNyakarmano ja hoya che ane dhyAnanI veLAe jo AyuSya karmano baMdha paDe to te niyamA ucca devalokano ja hoya. A dhyAnanI pUrva avasthA ane uttara avasthA - baMne ghaNI mahatvanI hoya che. cittanI zuddhi vinA temAM praveza thaI zakato nathI ane A dhyAna viramyA pachI paNa yogI thoDIka vAra sudhI siddhAtmAonA guNaciMtanamAM vyasta rahe che. tyAra pachI te cittane jJAna, darzana, cAritra ane vairAgyanI bhAvanAomAM ramatuM rAkhe che. ApaNe Ama dharmadhyAnanA be bhedo vize vicAraNA karI. AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicayanI carcA karyA pachI piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta dhyAna upara vicAra karyo. dharmadhyAna sAdhakane adhyAtmanI UMcI bhUmikA sudhI laI jAya che. tyAra pachI sAdhaka saMsAranI je pravRtti kare che te svAbhAvika rIte alpa rAga ane alpa vaiSavALI hoya che. sAdhakanuM citta mokSamAM hoya che. tenuM jIvana vadhAre to Atmastha hoya che. te svabhAve zAMta thaI gayo hoya che ane jIvanamAM 'AvatA upadravothI te vicalita thato nathI hoto. dharmadhyAna prApta thayela yogIne anukrame vizuddhatAvALI tejovezyA, padmalezyA ane zukalezyA hoya che. dharmadhyAnamAM sthira thayela sAdhakane indriyonA viSayone oLaMgI gayela IndriyAtIta sukhano anubhava ahIM ja thato hoya che. dhyAnanI jijJAsue badhAM dharmadhyAna eka sAthe levAnI utAvaLa nA karavI paNa dhIme dhIme AgaLa vadhavuM iSTa raheze. athavA to koI eka - dhyAnamAM sthira thavuM paNa ThIka raheze. dhyAnavicAra Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukala dhyAna zukla dhyAna e caramakoTInuM dhyAna che. zukla eTale zuddha-nirmaLa. A dhyAna sAdhanAra sAmAnya rIte kSapaka zreNI upara caDelo bhavyAtmA ja hoya. zukla dhyAnanI yAtrA AtmAthI paramAtmA sudhInI hoya che paNa te mATeno samaya aMtara muhUrta jeTalo ja hoya che. te vakhate dhyAnano agni eTalo prajvalita hoya che ke anaMta janmonAM karmo temAM baLIne bhasma thaI jAya che. kahevAya che ke zukla dhyAna A kALe hoya nahIM. zula dhyAna cAra bhedathI oLakhavAmAM Ave che. (1) pRthakatva vitarka savicAra (2) ekatva vitarka avicAra, (3) sUkSma kriyA apratipAtI, (4) vyUcchinna kriyA anivRtti. zukala dhyAnanA prathama be bhedamAM zrutajJAnanuM AlaMbana hoya che. pAchaLanA bheda svayaM nirbhara hoya che. zukla dhyAnanA bIjA bhedane aMte dhyAtA sarva ghAtI karmo jJAnAvaraNIya, darzanIya, mohanIya ane aMtarAya karmone khapAvIne kevaLa jJAna prApta kare che. pachI jo AyuSya bAkI hoya to saMsAramAM vicare. zukala dhyAnanA chellA be bhedo to AyuSya pUrNa thavAmAM aMtara muhUrta jeTalo samaya bAkI hoya tyAre kevaLajJAnI sAdhe. te vakhate te bAkI rahetAM aghAtI karmoH vedanIya, AyuSya, gotra ane nAmakarma sarakhAM karIne teno kSaya karIne zarIrano tyAga karIne lokAgra bhAge rahelI siddhazilA upara jaIne virame che. tyAM te zAzvata kALa mATe paramAtma dazAmAM vilase che. pRthakatva vitarka savicAra - zukla dhyAnano A pahelo bheda che. pRthakatva eTale chUTuM karavuM - alaga pADavuM. vitarka eTale zrutajJAnanA AdhAre vicAra karavo. A dhyAnamAM AtmAnA zuddha svarUpano vicAra karavAmAM Ave che. te mATe Atmadravyano tenA paryAyothI alaga karIne vicAra thAya che. dravyano guNathI alaga karIne vicAra thAya che. AtmadravyanuM artha, vyaMjana ane yogathI vivaraNa karIne ciMtana thAya che. AtmA dravya che - te rIte vicAra thAya te arthathI vicAra thayo kahevAya. 'AtmA' zabda je akSarathI lakhAya che oLakhAya che te vyaMjanathI vicAra karyo gaNAya. AtmA dhyAnavicAra 44 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vize mana-vacana ane kAyAnA yogathI je kaMI thAya te yogathI thayela kahevAya. A dhyAnamAM Atmadravyano, dravyabhede, paryAya bhede, guNabhede ema vividha rIte vicAra karavAmAM Ave che. sAdhakanuM citta pravartana - upayoga vividha bhedomAM saMkramaNa karatAM karatAM chevaTe AtmadravyamAM sthira thaI jAya tyAre dhyAnano pahelo pAyo sadhAya. te samaye dhyAtAne AtmabhAvanI anubhUti hoya. A dhyAna AtmalakSI che. A dhyAnamAM vicAra hoya che paNa te eka ja lakSya AtmA prati vaheto rahe che tene kAraNe te dhyAna banI jAya che. jo vicAra vIkharAI jAya to te dhyAna na bane. A dhyAnamAM AtmaciMtana hovAne kAraNe karmano saMvara to sahaja sadhAya che. vaLI temAM zuddha upayoga pravartato hovAne kAraNe te aMnata janmanAM karmonI nirjarAnuM kAraNa bane che. alpa sattvavALA jIvo A dhyAnanA adhikArI nathI. sarvaviratimAM apramata rahIne sAdhanA karatA munio ja A dhyAnanI dhArAe UMce caDhI zake che. A dhyAna sAdhyA pachI dhyAtA zukla dhyAnano bIjo bheda - pAyo sAdhavA AgaLa vadhe che. , ekatva vitarka avicAra : zukla dhyAnano A bIjo bheda che. pahelA bhedamAM ApaNe AtmAne samagra astitvathI alaga karatAM karatAM tenA zuddha svarUpe jANo - jayo je lagabhaga paramAtma svarUpa ja che. A bIjA bhedamAM vAta to A ja siddha karavAnI che paNa bIje cheDethI. pahelA bhedamAM paramAtmAne AtmAmAM jovAno che; bIjA bhedamAM AtmAne paramAtmAmAM jovAno che. arthAt ke samagra astitvanA saMdarbhamAM AtmAne ciMtavavAno che. pahelA bhedamAM ApaNe vizleSaNa karatAM karatAM AgaLa vadhIne AtmAnA zuddha svarUpa sudhI pahoMcyA hatA. A bhedamAM sarvanuM saMzleSaNa karatAM karatAM paramAtmA sudhI pahoMcavAnuM che. samagra astitva paramAtmAnuM ja svarUpa che. bIjI rIte kahIe to astitva e je paramAtmA. (brahma?) AtmA astitvamAM samAviSTa thayela che - te tenAthI bhinna nathI. A dhyAnamAM AtmAnA paramAtma svarUpano vicAra karI tenI anubhUti karavAnI che. - A dhyAnamAM AtmAno eka svataMtra dravya tarIke vicAra na karatAM, che dhyAnavicAra Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyomAM tene samAviSTa karIne sAmAnya dravyano vicAra karavAno che. e rIte AtmAne tenA guNo ane paryAyothI bhinna rIte na vicAratAM te sarvane AtmAthI abhinna gaNIne ciMtana karavAnuM che. AtmAne dravya, vyaMjana ane yogathI alaga karIne na vicAratAM ema vicAravAnuM che ke teo abhinna che. temane eka gaNIne ja ciMtavavA. saMsAramAM aneka AtmAo che ema na vicAratAM, saMsAramAM eka ja Atmatattva-cetana vilase che ema saMzleSaNa karavuM. Ama astitvanA sarva bhedone eka astitvamAM samAviSTa karatAM ciMtavavuM ke huM ja te paramAtma tattva chuM. astitva mArAthI bhinna nathI. A dhyAna sthira pariNAmI che. temAM vicAra karatAM saMvedana-anubhUti vadhAre hoya che. A dhyAna jema siddha thatuM jAya tema AtmA astitva sAthe tadrupa thato jAya. tene paramAtma bhAvanI anubhUti thavA lAge. AtmAnI A paramAtma dazA che. temAM AtmAnuM astitva alaga rahe paNa tenI sabhAnatA na rahe. A paramAtma avasthAmAM AvatAMnI sAthe, AtmA upara rahelAM, rahyAMsahyAM ghAtI karmo kharI jAya che ane tene kevaLajJAna thAya che. te samaye nathI raheto jJAtA ke nathI rahetuM jJeya paNa vilase che kevaLajJAna. te samaye sakaLa astitva tenI samakSa pragaTa hoya che. te tenI aMdara samAviSTa hoya che paNa te tenAthI lepAyela hoto nathI. tenI sthiti jaLakamaLavat banI rahI hoya che. kevaLajJAna thayA pachI jo AyuSya karma bAkI rahyuM hoya to tene pUrNa karavA te saMsAramAM vicare che. jo te AtmAe tIrthaMkara nAmakarmanuM upArjana kareluM hoya to te tIrthanI sthApanA karI jIvone dharma Ape che. kevaLI bhagavaMto saMsAramAM hoya paNa temane saMsAra sparze nahi. AyuSyakarma pUrNa thatAM teo A audArika zarIra choDIne lokAgra bhAge jaIne anaMta AnaMdamAM avasthita thaI jAya che. sUkSmakriyA apratipAtI zukla dhyAnano A trIjo bheda che. kevaLajJAna prApta thayela yogInuM mAnavabhava saMbaMdhI aMtar muhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre te trIjuM zukladhyAna AraMbhe che. te samaye te teramA guNasthAnake hoya che je sayogI kevaLInuM 46 dhyAnavicAra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka che. A dhyAna AlaMbana rahita hoya che. te samaye sUkSma kAyayoga hoya che. trIjA zukla dhyAnanA AraMbhe yogIne lAge ke AyuSyakarma karatAM bAkInAM traNa aghAtI karmonI sthiti adhika che to tene AyuSyakarma jeTalI ja sthitinAM karavA mATe kevaLI samudghAta kare che. A eka viziSTa kriyA che jemAM yogI potAnA Atmapradezone zarIranI bahAra kADhIne cauda rAjalokamAM cAreya dizAo ane vidizAomAM phelAvIne tenI uparanAM karmone taddana rasa vagaranAM karIne kheravI nAkhI AyuSyakarmanI sthiti jeTalAM karI nAkhe che. tethI AyuSya pUruM thatAMnI sAthe bAkInAM traNa aghAtI karma-nAma-gotra ane vedanIya paNa pUrAM thaI jAya che. A kriyAmAMthI pAchA paDavAnuM nathI thatuM tethI tene sUkSmakriyA apratipAtI dhyAna kahe che. A dhyAnane aMte kevaLI manayoga ane vacanayogano nirodha kare che. te vakhate zvAsa-niHzvAsa jeTalo sUkSmakAyayoga rahelo hoya che tethI tene sayogI kevaLInuM teramuM guNasthAnaka kahe che. ahIM parama zukla lezyA vartatI hoya che. bucchinna kriyA anivRtti zukla dhyAnano A cotho bheda che. A pAyAnuM sevana karatAM sayogI kevaLI, ayogI kevaLI thaI chevaTe lokanA agrabhAge pahoMcI jaIne anaMta catuSTayImAM eTale ke anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya (utsAha-jIvaMtatA) ane anaMta AnaMdamAM-cAritramAM kAyama mATe sthiratA karI le che. zukla dhyAnanA cothA pAye mana-vacana ane kAyAnA sthULa ane sUkSma yogono sarvathA rodha karavAmAM Ave che - rokavAmAM Ave che. te samaye AtmAnAM pariNAma (pravartana) nizcala hoya che. yogI prathama sthULa kAyane vize rahI mana-vacananA sthULa yogane roke che. tyAra pachI sUkSma kAyayogamAM sthULa kAyAyogano paNa nirodha karI le che. tyAra pachI sUkSma kAyayoganI sahAyathI mana-vacana ane kAyAnA sUkSma yogone paNa roke che. tyArapachI sUkSma kriyA ane ati sUkSmanahivata zarIrayoga sAthe dhyAna karatAM samucchinna kriyA pragaTa thAya che. A kriyAmAMthI pAchA pharavApaNuM nathI hotuM tethI tene vyacchinna kriyA anivRtti dhyAna kahevAmAM Ave che. sarve kriyAthI nivRttirUpa zukla dhyAnano A cotho ane aMtima bheda che. A bhedamAM AlaMbana nathI hotuM. ahIM lezyA paNa dhyAnavicAra 47 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asthAne che. ahIM dhyAnI zailezI arthAt pahADa jevI aDola avasthAne prApta kare che ane tatkALa vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra ema cAreya aghAtI karmone sarvathA khapAvI daI - nAza karI, ayogI kevaLI banI rahe che. zaileSI avasthAmAM yogI pAMca hasva svaro a, i, u, RR ane lu bolatAM jeTalo samaya lAge teTalA samayanI hoya che. daramiyAna saMsAranA mULa kAraNarUpa kArmaNa zarIra, tenuM sahayogI taijasa zarIra ane aMtima bhavanuM audArika zarIra AtmAthI alaga thaI jAya che. A traNeya zarIrono viyoga thatAM AtmA samazreNie - Urdhva gatie eka samayamAM lokanA agra bhAge Toca upara jaI pahoMce che. A lokamAM dharmAstikAya nAmanuM gatisahAyaka ane sthiti ApanAruM adharmAstikAya dravya che. paNa tenI AgaLanA lokamAM eTale alokamAM A dravyono abhAMva che - nathI hotAM tethI tyAM koI jIvanuM gamanAgamana zakya nathI banatuM. - karmanA bhAra rahita thaI javAne kAraNe svAbhAvika rIte Urdhvagati karI rahelo AtmA AlokanA agrabhAga sudhI pahoMce che paNa gatisahAyaka dravyanA abhAvamAM AgaLa alokamAM gati karI zakato nathI, eTale te lokAgra bhAge aTakI jAya che, ane tyAM ja sthita thaI jAya che. AlokanA agrabhAge - Toca upara eka vizALakAya zilA AvelI che tenAthI eka yojana upara sudhI lokAkAza che. tyAM sudhI karmathI mukta thayela AtmA pahoMce che paNa upacArathI ema kahevAya che ke siddhAtmAo A zilA upara vase che ane te siddhazilA tarIke oLakhAya che. janmanuM kAraNa karma che ane tenAthI sarvathA mukta thayela AtmAone tethI pharIthI janma levo paDato nathI ane saMsAramAM AvavuM paDatuM nathI. teo kAyama mATe bhavacakramAMthI bahAra nIkaLI jAya che. tethI temane mukatAtmAo ke siddhAtmAo kahevAmAM Ave che. A muktAtmAo jyoti svarUpe hoya che eTale teo parasparane vyAbAdha karatA nathI. eka ja jagAmAM anaMta AtmAo koIne vyAbAdha (avarodha) karyA vinA chAyAnI jema rahI zake che. A mukatAtmAo karmanA bhAra vinAnA hoya che eTale teo nIce paDatA nathI ke UtaratA nathI. uparanI bAju gatisahAyaka dravya na hovAne kAraNe upara dhyAnavicAra 48 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI zakatA nathI. mana-vacana ane kAyAno yoga na hovAne kAraNe tirachA (ADe avaLe) jaI zakatA nathI. tethI AlokanI Toce - agrabhAge sthira thaI jAya che. A che jaina dharma prarUpita mukitadhAma. AtmAnI A avasthA nIrasa ke zuSka nathI. te parama AnaMdamaya avasthA che. astitvanA hovAnA) AnaMdanI A sthiti che. te AnaMda indriyAtIta hoya che paNa anaMta jJAna, anaMta darzanathI yukata hoya che. AtmaramaNatAnI A avasthA che. mukatAtmAo potAnA svabhAvamAM ja magna hoya che. AtmAnI A kRtakRtya avasthA che. tenAthI AgaLa AtmAno koI mukAma nathI. AtmAnI te AtyaMtika avasthA che je parama AnaMdamaya hoya che. siddhAtmAo svayaM tRpta ane svayaM sthita hoya che. paramAtma avasthA temanAthI bhinna nathI hotI paraMtu temanuM atisUkSma astitva alaga hoya che. koI paramAtmAmAM bhaLI jaIne temanA astitvano lopa thato nathI hoto ke pachI dIvAnI jema bujhAI jaIne khovAI javAnuM hotuM nathI. Ama AtmA ja paramAtmA banIne vikase che. jaina Agama graMthomAM dhyAna viSayaka je carcA thayelI che tenI ahIM meM rUparekhA ApI che. jaina dhyAna mokSalakSI che. temAM Dagale ne pagale AtmAno AnaMda Avato rahe che. A dhyAna pracalita sarva dhyAno karatAM viziSTa che. emAMya zukla dhyAna to bahu UMcI bhUmikAnuM che je sAdhavuM A kALe duSkara che. paNa dharmadhyAna to sAdhI zakAya tevuM che. te sAdhavA mATe jaina dharmanuM thoDuMka jJAna Avazyaka che. vaLI jaina dharmamAM zraddhA paNa hovI joIe. satvazIla vyakita tene bIjA DhALamAM DhALI zake paNa te kAma kaparuM che ane temAM mArgathI bhaTakI javAnuM thoDuMka jokhama paNa che. ApaNe ahIM dharmadhyAnanI vidha vidha prakAre carcA karI che. temAMthI sAdhaka eka ke be prakAra laIne dhyAna sAdhaze to paNa tene anargaLa Atmika lAbha thaze. dharmadhyAna sudhI paNa na pahoMcIe to jene durgAno kahyAM che - tevAM ArtadhyAna ane raudradhyAnathI dUra rahIe to paNa kayAM? te mATe paNa roja manana ciMtana to karatA rahevuM jarUrI che. ATaluM thaze to paNa jIvanamAM zAMti raheze, jIvana tanAvarahita thaI jaze, parasparanA saMbaMdhomAM mIThAza AvI jaze ane citta prasannatAthI bharAtuM raheze. A paNa ocho lAbha nathI. jIvanamAM thoDIka paNa sAdhanA karI haze to kyAreka mokSanI vATa paNa maLI jAya. dhyAnavicAra 40 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. AnApAnasatI ane vipazyanA atyAranAM pracalita dhyAnomAM kadAca vadhAre vaijJAnika kahI zakAya tevuM dhyAna vipazyanA che. vipazyanA dhyAna mULa to bauddha dhyAnapaddhati che. bhagavAna buddha satyano sAkSAtkAra karavA mATe dhyAnanA je vidhavidha prayogo karyA hatA temAMthI ApaNane Aje A paddhati sulabha che. A dhyAnanI bhUmikA bauddha tattvasiddhAMtane AdhAre racAyelI che. vipazyanAnI zibiro sAmAnya rIte dasa divasanI hoya che. niSThApUrvaka samarpita thaIne A dhyAna karavAthI sAdhakane zAntino ane svasthatAno anubhava thAya che. e vAta niHzaMka che. jo ApaNe vipazyanA dhyAnanAM vidhi-vidhAno pALavA mATe tatpara hoIe to te dhyAna ApaNe svayaM karI zakIe ane tenAthI lAbhAnvita thaI zakIe. ApaNe joIe chIe ane jANIe chIe ke Ajano mANasa satata azAMti ane taNAva vacce jIve che. ApaNI pAse badhAM sAdhana hoya - saMpatti hoya chatAMya ApaNane haMmezAM eka prakAranI becenI lAgyA kare che. Aje ApaNe duHkhI chIe, asvastha chIe, azAMta chIe kAraNa ke ApaNuM mana caMcaLa che. te satata doDatuM ja rahe che. te kayAreka bhUtakALane phaMphoLe che. to kayAreka bhAvimAM bhaTakatuM rahe che. te TharIne kayAreya vartamAnamAM rahetuM ja nathI. je vartamAna ApaNA atItanI Upaja che ane ApaNA bhAvino AdhAra banI zake che te vartamAnamAM ApaNe bhAgye ja jIvIe chIe. je vartamAnane pakaDI jANe che te tenA bhAvine sudhArI zake che. vipazyanA ApaNane vartamAnamAM jIvatAM zikhavADe che. ApaNI azAMti ane asvasthatAnuM bIjuM kAraNa ApaNI aMdara paDelA vikAro che. aMtaramanamAM satata UThatA vikAro ApaNane satata doDAvyA kare che - azAMta karI mUke che. A vikAronI jyAM sudhI ApaNe zuddhi nahIM karIe tyAM sudhI ApaNane zAMti maLavAnI nathI ane ApaNA uparanI tANa 50 dhyAnavicAra Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUra thavAnI nathI. aMtaramanamAM paDelA vikAro svayaM ochA bahAra Ave che, paNa anukULa nimitta maLatAM temanuM uddIpana thAya che ane tenI pUrti karavA jatAM vikAronI navI paraMparA UbhI thaI jAya che. jo ApaNe zAMta ane svastha rahevuM hoya to vikAronuM zamana karavuM paDaze ane tenuM uddIpana kare tevA nimittothI dUra rahevuM paDaze. ApaNe ApaNI azAMti, asvasthatA ane taNAvanAM kAraNone jANyAM. have tenAthI mukta thavA mATe, zAMta ane svastha jIvana jIvavA mATe ApaNe sAdhanA karavAnI che. A sAdhanA koI deva-maMdiramAM jaIne karavAnI nathI, koI bhagavAnane rIjhavIne karavAnI nathI. A sAdhanA karavA mATe ApaNe eka saraLa ane sauthI sulabha evA AlaMbanano Azraya karavAno che. A AlaMbana ApaNo potAno zvAsa che. ApaNe zvAsa vagara kSaNabhara rahI zakatA nathI - te rIte zvAsa jIvana mATe ghaNo mahattvano che. zvAsane ApaNe prANa kahIe chIe. prANa ApaNA jIvananA pAyAmAM che ema vipazyanAnI sAdhanAnA pAyAmAM zvAsa che. vipazyanAnI zibiromAM zarUnA traNa divasa kevaLa zvAsane jovA mATe ApavAmAM Ave che. te ja sAdhanAmAM zvAsanA mUlyano khyAla Ape che. zvAsanA nirIkSaNanI A sAdhanAne bauddha paribhASAmAM AnApAnasatI tarIke oLakhavAmAM Ave che. A sAdhanAnA pAyA upara vipazyanAnI sAdhanA AgaLa vadhe che. A sAdhanA karavA mATe koI moTI taiyArI karavI paDatI nathI. koI sAdhana-sAmagrI ekaThI karavI paDatI nathI. koI yogAcArya pAse prANAyAmanI vidhi jANavAnI paNa jarUra rahetI nathI. A sAdhanA eka rIte ghaNI saraLa che. sAdhaka koI zibiramAM gayA vagara potAnA gharanA eka khUNAmAM besIne ke koI zAMta sthaLamAM rahIne A sAdhanA karI zake che. gharanA mANasonI avarajavara na hoya ane ghoMghATa na thato hoya tevI jagA pasaMda karIne sAdhake sukhAsane besIne sAdhanA karavAnI che. amuka Asane besavuM joIe evo paNa te mATe niyama nathI. divasa ke rAtre koI paNa samaye A sAdhanA thaI zake che paNa sAdhanAmAM satvare praveza karavA mATe vahelI savArano samaya vadhAre anukULa rahe che. tyAre gharamAM ane bahAra zAMti hoya che. rAtrinI nidrA lIdhA pachI zarIramAM tAjagIno saMcAra thato hoya che. teve samaye sAdhanAmAM satvare dhyAnavicAra 51 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza thaI jAya che. rAtre badhuM zAMta hoya - e vAta kharI paNa AkhA divasanA zramathI zarIra thAkeluM hoya che ane divasa daramiyAna banelA . banAvothI citta kSubdha hoya che. tethI te samaye sAmAnya rIte levAmAM Avato nathI. - sAdhanA zarU karatAM pahelAM sAdhake potAnA ISTadevanuM smaraNa karIne traNa namaskAra karIne sAdhanA zarU karavAnuM ThIka raheze. namaskAra karavAthI devanA AzIrvAda uparathI Utaraze ema mAnavAnI jarUra nathI. namaskAra jo bhAvapUrvaka thayo haze to tamAro ahaMkAra mUkayo haze jene kAraNe vAtAvaraNamAM pravartamAna zAMtinA paramANuonuM tamane khabara paNa na paDe tema tamArAmAM saMkramaNa thaze jene kAraNe tamArI sAdhanAne baLa maLaze. dhyAnanI zibiromAM to A sAdhanA vaccenA thoDAka virAma sivAya Akho divasa cAlatI rahe che. jo eTalI badhI anukULatA hoya to sAdhake zibiramAM javAnuM ThIka rahe paNa jyAre sAdhaka aneka pravRttionI vacce rahIne ekalo sAdhanA karato hoya tyAre tenA mATe be ghaDI arthAt ke aDatALIsa miniTano samaya paryApta raheze. A sAdhanAmAM mahattvanI vAta sAtatyanI che - niyamitatAnI che. jIvanamAM ApaNe AhArane - pANIne ke vyAyAmane jevuM sthAna ApIe chIe tevuM ja sthAna A sAdhanAne ApyuM haze to teno ghaNo lAbha thaze. truTaka truTaka sAdhanA karIzuM to teno noMdhapAtra lAbha nahIM maLe kAraNa ke sAdhanA daramiyAna bhegI karelI Urja vIkharAI jaze. zAMti ane svasthatA mATe UrjAsaMcaya Avazyaka rahe che. have prazna thaze ke A badhuM to ThIka paNa sAdhake karavAnuM zuM? basa, kaMI karavAnuM nathI. beThA beThA ApaNA zvAsane joyA karavAno. zvAsa bahAra Ave che - zvAsa aMdara jAya che. vaLI pAcho bahAra Ave che. kevaLa zvAsane jatAM AvatAM joyA karIe e ja sAdhanA che. zvAsa jevo cAlato hoya tevo - tema cAlavA devAno. zvAsane lAMbA-TUMko karavA mATe tamAre kaMI prayAsa karavAno nathI. A sAdhanAmAM kaMI paNa AyAsa varjya che. tamAre eTalI sajagatA rAkhavAnI che ke eka paNa zvAsa tamArA khyAla bahAra levAya nahIM ke mukAyA nahIM. tamAruM badhuM ja dhyAna zvAsane jovAmAM rahevuM joIe. kayAMka dhyAna khasyuM hoya to vaLI pAchuM tene zvAsa sAthe joDI devAnuM che. A vAMcatAM tamane kadAca 52 dhyAnavicAra Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAge ke temAM zuM? paNa emAM ghaNuM che. zvAsane kevaLa jotA rahevAnuM jeTaluM saraLa lAge che - teTaluM saraLa nahIM rahe. zvAsane jovAnuM thoDIka vAra cAlyuM nahIM hoya tyAM tamAruM zarIra pratikAra karavA lAgaze. hAtha halAvavAnuM mana thaze, paga laMbAvavAnuM mana thaze, zarIramAM kayAMka kaLatara vartAze, kamara dukhavA lAgaze. A badhA sAdhanAnA vikSepo che. tene macaka nahIM ApatAM tamAre bane teTalI sthiratA rAkhIne sAdhanA cAlu ja rAkhavAnI che. jo tame zarIranI phariyAdo upara dhyAna ApIne halana-calana karyA karazo to sAdhanA mATe je ekAgratA jarUrI che te nahIM sacavAya ane sAdhanA cUMthAI jaze. be ghaDI Asana upara sthira besI rahevuM athavA to nachUTake alpatama halanacalana karavuM e sAdhanAnuM aMga che. zvAsa nirIkSaNanI sAdhanAnI ADe bIjo eka moTo avarodha Ave che vicArono. mAMDa be-cAra zvAsa joyA na joyA hoya tyAM manamAM tareha tarehanA vicAro UThavA lAgaze. tame zvAsa jovAmAM tallIna ho, tyAM to vicAro jANe ke tamArA upara humalo karavA mAMDe. dhyAnamAM vicAra e moTuM vighna che, paNa vicArane dabAvavAthI vicAra nahIM zame. vicAranuM damana karavAthI te vadhAre UchaLaze. vicArane kADhavAnI be rIta che. eka to kevaLa tene joyA karo ane bIjI che tenuM samAdhAna karIne tenuM zamana karavAnI. jevA tame vicArane jozo, tenA prati sAvadha banazo ke vicAra AgaLa vadhato aTakI jaze. vicArone bAjue rAkhIne tamAre zvAsane jovAnI sAdhanA AgaLa vadhAratA ja rahevAnI che. zarIramAM kayAMka ne kayAMka thatI pIDA ane vicAro e baMne vighno zarUAtamAM vadhAre jora karaze paNa jo tame sAdhanAmAM maMDyA rahezo to temanA uchALA ochA thaI jaze. dhIme dhIme tana ane mana baMne sadhAtAM jaze ane sAdhanAmAM sthiratA AvatI jaze. A sAdhanA Ama to zvAsane jotA rahevAnI che paNa zvAsane jotAM jotAM sAdhakane vividha anubhUtio thavA lAgaze. ghaDImAM zvAsa garama lAgaze to ghaDImAM te ThaMDo lAgaze. kayAreka zvAsa lAMbo thaze to kayAreka te TUMko haze. sAdhake A anubhUtione kevaLa jovAnI che. tenA prati rAga ke dveSa arthAt gamo ke aNagamo karavAno nathI. sAdhanAne vadhAre sUkSma stare laI javA mATe sAdhaka ghaNI vAra jANatAM ke ajANatAM nAkanA agrabhAga upara joto hoya che, dhyAnavicAra 53 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to keTalIka vAra nAkanI nIce Avela trikoNane paNa anAyAse joto rahe che. tyAM tene ghaNIvAra spaMdana thatAM paNa lAgaze. to teNe spaMdanane joyA karavAnAM che. zvAsa nirIkSaNa daramiyAna je kaMI saMvedana thAya tene taTastha bhAve jovAnuM che. sAdhake saMvedana lAvavA vicAra karavAno nathI ke saMvedana lAvavA prayAsa karavAno nathI. zvAsane jotAM kaMI paNa anubhava na thAya to te sthitine paNa taTasthatApUrvaka joI levAnI che. je thAya tene taTasthatAthI joI raho, tenA prati rAga na karo ke dveSa na karo, kevaLa joyA karo - e ja sAdhanA che.' ghaNA sAdhakone thAya che ke zvAsane jotAM jotAM koI maMtrano jApa karatA rahIe ke bhagavAnanuM nAma detA rahIe to sAdhanAno lAbha bevaDAze. vAstavikatAmAM Ama karavA jatAM sAdhanAmAM vikSepa paDaze kAraNa ke pachI AlaMbana badalAI jaze. zvAsane badale maMtra AlaMbana thaI jaze. e je rIte ghaNIvAra sAdhaka zvAsanuM nirIkSaNa karatAM karatAM potAnA ArAdhya koI devanuM dhyAna dharavA prayAsa kare che. tema karavA jatAM sAdhanAno Akho mArga phaMTAI jAya che ane ApaNe jyAM pahoMcavA mATe sAdhanA karI haze tene badale bIje kayAMka pahoMcI jaIzuM. A sAdhanAmAM zvAsa e pramukha AlaMbana che je vastu khUba mahattvanI che. zvAsa eka evI vastu che ke je ApaNI aMdara jAya che ane bahAra Ave che. vaLI zvAsa evuM sahaja AlaMbana che ke jenA upara rAga ke dveSa thavAno saMbhava nathI. vaLI zvAsa vinA ApaNe eka paLa paNa rahI zakatA nathI. tenuM sAtatya hamezAM jaLavAI rahe che. vAstavikatAmAM ApaNe jIvanamAM bhAgye ja rAga-dveSa vagara koI vastu ke viSayane joIe chIe - tene kAraNe ja ApaNe paLe paLe azAnta ane asvastha banI jaIe chIe. jyAre ApaNe zvAsa jovAnI zarUAta karIe chIe tyAre ApaNane khAsa kaMI anubhava thato hoya tema lAgato nathI. paraMtu sAdhanA jema jema AgaLa vadhatI jAya che tema tema zvAsanA sparzanI, ThaMDI-garamInI vagere anubhUti thavA lAge che jenI ApaNane tyAre ja khabara paDe che. - tamane jANIne navAI lAge ke zvAsane ane vAsanAne gADha saMbaMdha che. mAgasamAM jevI vAsanA jAge che, koI Avega UThe che ke tenA zvAsano laya badalAI jAya che, zvAsanI laMbAI badalAI jAya che, kayAreka zvAsa kSaNabhara dhyAnavicAra 54 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rokAI jAya che. vAsanAnI tIvra kSaNomAM zvAsa jora jorathI cAlavA lAge che. A badhuM ApaNane khyAla paNa na hoya tema ghaTita thatuM rahe che. zvAsa sadhAtAM ApaNI vAsanA kSINa thaI jAya che. mananA Avego zAnta thavA lAge che. citta vikArarahita thatuM jAya che. zvAsanirIkSaNathI mANasano svabhAva badalAI jAya che. are, tenA vyakitatvanuM parivartana thaI jAya che ane mANasa vadhAre zAnta, svastha ane svIkArya banI jAya che paNa A mATe lAMbo samaya sAdhanA thatI rahevI joIe. zvAsa jovo ke tenA AvAgamananuM eka citte nirIkSaNa karavuM te sAmAnya sAdhanA nathI. kevaLa zvAsa jovo eTale vartamAnamAM AvI javuM. vartamAnane joyA karavo. mANasa bhAgye ja vartamAnamAM jIve che. kAM to te bhUtakALamAM bhamato hoya che ke bhAvinI kalpanAomAM rAcato hoya che. bhUtakALa cAlyo gayo che je ApaNA hAthamAM nathI. bhaviSya anAgata che je Ave tyAre sAco, jyAre vartamAna vAstavikatA che. je vAstavikatAne pakaDIne jIve che te kyAreya nirAza thato nathI. te satyanI vadhAre najIka hoya che. A sAdhanAmAM sAdhake vartamAnane pakaDavAno che ane te mATe zvAsa jevuM koI sabaLa AlaMbana nathI. vaLI te sahaja che ane sulabha che. svabhAvathI ja rAga-dveSa rahita che. zvAsanuM nirIkSaNa karatAM karatAM sAdhaka dhIme dhIme sthULamAMthI sUkSma tarapha jato jAya che. prathama tene sthULa saMvedanAno anubhava thAya che pachI uttarottara te sUkSma saMvedanone pakaDato thAya che. AgaLanI vipazyanAnI sAdhanAmAM sUkSma saMvedanane pakaDavAnI AvazyakatA hovAne kAraNe to zvAsa nirIkSaNanI AnApAnasatInI sAdhanAne traNa divasa sudhI zibiramAM karAvavAmAM Ave che. jyAre sUkSma saMvedano pakaDAya che tyAre - je ApaNane zarIranI anityatAnI ane mananI caMcaLatAnI pratIti thAya che. - A sAdhanamAM mahattvanI vAta e che ke sAdhake potAnI meLe zvAsa sAthe kaMI joDavAnuM nathI. jIvanabhara ApaNe badhe ApaNuM kaMIka ne kaMIka joDatA ja rahIe chIe tethI ApaNAthI satya vegaLuM ne vegaLuM rahyuM che. A sAdhanA jema AgaLa vadhatI jAya che tema sAdhakane zAntino anubhava thato jAya che, mananI caMcaLatA ghaTatI jAya che. citta sthira thatuM jAya che, smRtio ane kalpanAo sAthenA tenA saMbaMdho tUTatA jAya che. citta dhyAnavicAra papa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmaLa thatuM jAya che. Avego zAnA thaI jAya che. sAdhaka eka prakAranI haLavAzano anubhava kare che. AdhyAtmika lAbhanI vAta bAjue rAkhIe to paNa jIvananA bhautika stare A lAbha ochA nathI. eka vAra ApaNe vipazyanAmAM AgaLa na vadhIe ane kevaLa AnApAnasatI - zvAsa nirIkSaNanI sAdhanA karatA rahIe topaNa ApaNuM jIvana svastha zAnta ane tANarahita thaI jAya che. bAkI AnApAsatI - zvAsanuM nirIkSaNa e to bauddha sAdhanAnuM prathama caraNa che jenuM lakSya kuzaLa karmamAM pravRtti, pApamAMthI nivRtti ane cittanI zuddhi che." A sAdhanAthI satyanA sAkSAtkAranI bhUmikA racAtI jAya che. vAstavikatAmAM samasta vipazyanA dhIme dhIme sAdhakane buddhanA aSTAMga mArga upara laI jAya che. jenuM aMtima lakSya duHkha nivAraNa-nirvANa che. vipazyanA vipazyanAnI zibiromAM prathama traNa divasa AnApAsatI - zvAsa nirIkSaNanI sAdhanA karAvyA pachI vipazyanAnI vAstavika zarUAta karavAmAM Ave che. vipazyanA eTale vizeSa rIte jovuM. eno ema paNa artha karI zakAya ke vizuddha rahIne jovuM. Ama to ApaNe jiMdagIbhara kaMI ne kaMI joyA ja karIe chIe paNa jovAnI sAthe ApaNe haMmezAM ApaNA rAga-dveSane joDIe chIe tethI ApaNuM darzana vizuddha nathI hotuM. vipazyanA taTastha rahIne ApaNA taraphathI kaMI paNa joDyA vinA kevaLa jovAnI sAdhanA che. sAdhanA mATe yogya sthaLa ane kALa pasaMda karavAmAM Avyo haze to sAdhanAnuM pariNAma thoDAka samayamAM vartAvA lAgaze. sAmAnya rIte ghoMghATa vinAnuM sthaLa ane savArano samaya sAdhanA mATe vadhAre anukULa hoya che. rAtrinA ArAma pachI moTA bhAge citta zAnta ane svastha hoya che jethI sAdhanAmAM satvare praveza thaI zake che. sAdhanA karavA mATe besatAM pahelAM evuM kaMI karavuM nahi ke jethI citta vikSubdha thaI jAya. citta vizuddha haze to sAdhanAmAM vicAro AvyA karaze jenAthI sAdhanA cUMthAI jaze. tethI sAdhake sAdhanA letAM pahelAM reDiyo, TI.vI., samAcAra patra vagerethI dUra rahevuM. 56 dhyAnavicAra Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA mATe sukhAsana anukULa rahe che ane mauna Avazyaka che. zibiramAM to sAdhanA AkhA divasanI ane sAta divasa sudhInI rahe che paraMtu ahIM ApaNe be ghaDI arthAt aDatAlIsa miniTanI sAdhanAnuM lakSya rAkhIne sAdhanAnuM nirUpaNa karyuM che. sAdhanAnI zarUAta iSTadevanuM smaraNa karI temane traNa vAra bhAvavaMdana karIne karavI. vipazyanA mATe cittanI sUkSmatA Avazyaka hovAne kAraNe zarUAta AnA pAnasatI zvAsanA nirIkSaNathI karavI. zarUAtanI pAMca-sAta miniTa kevaLa zvAsa joyA karavAmAM ApavI ane pachIthI vipazyanA zarU karavI. zvAsane taTastha rahIne jovAthI citta zAnta thaze ane saMvedanone pakaDavAnI tenI kSamatA vadhI jaze je vipazyanA mATe atyaMta Avazyaka che. vipazyanAmAM zarUAta zarIrane jovAthI karavAmAM Ave che. temAM mAthAthI paga sudhInA dareka aMga-upAMgane aMdara-bahAra kevaLa joyA karavAnuM che. dareka aMga upara sthira thaIne manacakSu dvArA tene jovAnuM che, te aMga upara jo koI saMvedana thatuM lAge to tene jovAnuM che. paNa tenI koI pratikriyA karavAnI nathI. zarUAtamAM sAdhakane kadAca koI anubhava na thAya, kaMI thatuM na lAge to tethI ciMtita thavAnuM nathI. chatAMya sAdhake khaMtathI potAnI sAdhanA karatA rahevAnI che. mAthAthI paga sudhInI yAtrA karatAM sAmAnya rIte aDadho kalAka thAya ke thavo joIe to ja sAcA arthamAM vipazyanA thaze ane saMvedana pakaDAze. jo ke saMvedana lAvavA mATe ApaNe koI prayAsa karavAno nathI. - vipazyanAnI sAdhanAmAM koI paNa prakArano AyAsa-prayatna varjita che. je thAya ke thatuM hoya tene kevaLa joyA karavuM e ja A sAdhanAno siddhAMta che ane te ja sAdhanAnuM lakSya che. zarIrane upara uparathI jotAM jotAM sAdhaka dhIme dhIme zarIranA aMdaranA stare paNa zuM ghaTita thaI rahyuM che tene paNa joyA kare che. sAdhaka tenI anubhUti kare che paNa te potAnA taraphathI svayaM kaMI joDato nathI ke tenI pratikriyA karato nathI. sAdhake badhuM sAkSIbhAvathI joyA karavAnuM che. svAbhAvika rIte prazna thAya ke sAdhaka zuM jue? sAdhaka Rtune kAraNe, paristhitine kAraNe, rogane kAraNe zarIra upara zuM ghaTita thAya che te joyA kare. zarIra garama lAge che, ThaMDI lAge che, tenA upara parasevo thAya che, kayAMka koI jagAe jaDatA ke ghanatA lAge che. bhArepaNuM lAge che, kayAMka halakApaNAno dhyAnavicAra 57 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava thAya che. te badhuM sAdhaka kevaLa joyA kare. sAdhaka saMvedananI anubhUti kare paNa sAkSI bhAve. anubhUtithI te alipta hoya. sAdhaka tene jonAro paNa bhogavanAro nahIM. zarIra upara je ghaTita thatuM hoya tene joyA karavuM e sAmAnya vAta nathI. A sAdhanA ja satya tarapha laI jAya che. zarIrane jotAM jotAM ApaNane lAge che ke jyAM ApaNane bhArepaNuM lAgatuM hatuM, saghanatA lAgatI hatI te tUTavA lAge che. tenA TukaDe-TukaDA thavA lAge che ane pachI tyAM badhuM tarala dekhAya che. basa, taraMgo ja taraMgo. eka kSaNe udbhave ane bIjI kSaNe vilIna thaI jAya. A prakRtino dharma che. atyAra sudhI kadAca A vAta ApaNe buddhinA stare jANatA hatA te vAta have ApaNe anubhUtinA stare jANIe chIe. zarUAtamAM A sAdhanA sthULa stare cAle che, pachI sUkSma stare Utare che. pachI tenAthI sUkSma stare Utare che. sAdhakane lAge che ke kaMI ja sthira, nathI. badhuM pratikSaNe badalAtuM rahe che. ane A badalAva-parivartana kSaNe kSaNe thAya che. paNa tenI gati dhImI hovAthI ApaNane tatkALa khabara paDatI nathI. saMsAramAM badhuM thaI rahyuM che jene tattvajJAnanI bhASAmAM 'bhava" kahe che. bhava eTale thavuM. jemAM satata kaMI thayA kare te bhava. A mahattvanuM satyadarzana che. je ApaNane vipazyanAnI sAdhanA karatAM thAya che. Ama anubhUtionA stare ApaNe prakRtinAM vidhAno ane saMracanAone jANIe ane jIvIe te ja vAstavikatAmAM dharma che. Ama to ApaNuM zarIra jaDa che paNa te jIvaMta bane che cetanAnA sparzathI. janmathI mAMDIne mRtyu sudhI zarIra ane citta saMlagna rahe che. te alaga paDe eTale mRtyu thAya. ApaNe jyAre huM kahIe chIe tyAre zarIra ane citta baMne temAM samAI jAya che. ekalA zarIrane paNa huM na kahI zakAya, ekalA cittane to huM kahevAno koI avakAza raheto nathI. jyAM huM hoya tyAM ja mAruM hoI zake. Ama "huM" nA astitvanA be skaMdha - ghaTako che. zarIrane "rUpa" skaMdha tarIke oLakhavAmAM Ave che ane cittanA ghaTakane "nAma skaMdha kahevAmAM Ave che. buddhonA A pAribhASika zabdo che. 58 dhyAnavicAra Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre ApaNe zarIra skaMdhanI vipazyanA karIe chIe tyAre tenI sAthe cittaskaMdhanI paNa vipazyanA thatI ja jAya che. bauddhoe cittanuM cAra skaMdho - ghaTakomAM vibhAjana karyuM che. indriyo zarIranAM dvAro che. tene viSayono saMsarga thAya eTale ApaNA cittamAM je spaMdana thAya che tene vijJAna" kahe che. vijJAna eTale jANakArI, pachI te viSayanI hoya ke vastunI hoya. viSayanA astitvanI jANakArI te vijJAna. jANakArI pachI ApaNane viSyanI vastunI oLakha thAya jene bauddha paribhASAmAM "saMjJA' kahevAmAM Ave che. viSayanI oLakha thayA pachI tenA sArA-khoTAnuM mUlyAMkana thAya jene "vedanA" kahe che. A vedanA-saMvedana sukhada paNa hoya ane duHkhada paNa hoya jene kAraNe ApaNuM citta rAga-dveSa karIne tenI pratikriyA kare tene 'saMskAra" kahevAmAM Ave che. ' Ama cittanA cAra skaMdho (ghaTako) che. vijJAna, saMjJA, vedanA ane saMskAra. cittanI prathama traNa avasthA sudhI cittamAM tenA saMskAra paDatA nathI paraMtu jyAre ApaNe te pratikriyA karIne vedanA-saMvedana prati rAga ke dveSa karIe chIe tene kAraNe citta upara saMskAra paDe che je karmanuM bIja bane che. eka vAra bIja vavAI gayuM - bhayamAM paDI gayuM pachI temAMthI aMkura, choDa, vRkSa ane phaLanI paraMparA sarjAya che. A rIte karmanuM vaTavRkSa phAle che - le che ane saMsAra cAlato ja rahe che. ATalI carcAno e niSkarSa nIkaLe ke viSayano koI paNa saMparka pachI te AMkhano hoya, nAkano hoya, jIbhano hoya, kAnano hoya ke tvacAno hoya ke pachI mana dvArA udbhavelo hoya to teno prabhAva zarIra upara paDe che ane te veLA zarIraskaMdhane saMlagna je cittaskaMdha hoya che te tenI pratikriyA kare che, teno saMskAra bane che ane A saMskAramAMthI saMsAra Ubho thAya che. jo ApaNane anukULa ke pratikULa saMvedanAne rAga-dveSa vinA jotAM AvaDI jAya to teno saMskAra nahIM bane ane tema thatAM saMsAra parimita thato jaze. vipazyanA upara uparathI jotAM lAge eTalI chIcharI nathI. tenAM UMDANa ghaNAM che. vipazyanA karatAM karatAM sAdhakano draSTA bhAva jeTalo puSTa thato jAya che eTale aMze teno bhAtAbhAva tUTato jAya che ane sAdhakanI prajJAmAM dhyAnavicAra 59 59 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti thatI jAya che. prajJA puSTa thatAM sAdhaka anAsakata banIne jIvana jIve che. sAdhaka jyAre kevaLa draSTAbhAvamAM avasthita thaI jAya che tyAre te jIvanamukta avasthAne sparze che. Ama vipazyanA zvAsathI zarU thAya che ane chevaTe jIvanamukta dazA sudhI laI jAya che. A sAdhanAne alpa kema hevAya? zarIrane jovuM, zarIra upara zuM ghaTita thaI rahyuM che tenuM sUkSmatApUrvaka avalokana karavuM - teno citta upara zuM prabhAva paDe che teno anubhava karavo e vipazyanAnI sAdhanAnuM pramukha aMga che. zarIranI vipazyanA karatAM be vAta phalita thaI ke zarIra jaDa nathI ane tenAM aMga-upAMgo upara sadAya kaMIka saMvedana thatuM rahe che. te saMvedana sUkSma hovAne kAraNe ApaNane tenI khAsa khabara paDatI nathI, paNa jyAre saMvedana sthULa hoya che tyAre te ApaNane vartAya che. A saMvedana anukULa paNa hoya ane pratikULa paNa hoya. bauddha paribhASAmAM saMvedana e ja duHkha ane tenA nivAraNa vinA zAMti na maLe. vipazyanA karatAM bIjI e vAta phalita thaI ke zarIranA sUkSma ghaTako jene bauddha paribhASAmAM kalApo kahe che te tUTatA rahe che. te tUTe che tyAre tarala bane che ane pachI ApaNane tyAM kevaLa taraMgo ja vartAya che. pratyeka kSaNe taraMga UThe che, virame che ane vaLI pAcho UThe che. jANe samasta saMsAra taraMgono ja che. kayAMya kazuM sthira nathI, zAzvata nathI. sarva kSaNikam, basa badhuM ja tarala ane kSaNabhaMgura. jyAM badhuM kSaNika che, kayAMya kazuM kAyama mATe rahenAruM nathI tene ApaNe kAyama mAnIne jIvavA mathIe chIe, tene kAyama karavA mAgIe chIe te ApaNI bhUla che ane duHkhanuM kAraNa che. kadAca buddhinA stare ApaNe A vAto jANatA hoIzuM ke bolatA hoIzuM paNa sAdhanA daramiyAna A vAta pratItinA stare Ave che. - vipazyanAnI sAdhanA jema jema AgaLa vadhatI jAya che tema tema sAdhakanA cittamAM sarvam kSaNikam - badhuM anitya che, te vAta ADha thatI jAya che ane tenA astitvanA ahaMno ane viSaya paratvenA mamatvano bhAva svayaM pAtaLo paDato jAya che. A bhAva pAtaLo paDatAM sAdhakanA mana uparanI tANa ochI thatI jAya che ane tene anAyAse zAMtino ahesAsa thavA lAge che. Ane anAtAbhAva paNa kahe che. 60 dhyAnavicAra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipazyanA karatAM ApaNe svayaM joIe chIe - jANIe chIe ke kayAMya kazuM sthira nathI. pratyeka paLe kaMI ne kaMI banyA ja kare che. je kSaNe kSaNe banyA kare tene bhava kahe che saMsArane bhava paNa kahe che kAraNa ke saMsAramAM pratyeka kSaNe kaMIka ne kaMIka banyA kare che. kaMIka ne kaMIka banatuM rahe che tenuM kAraNa mANasanI tRSNA che. pachI te vastunI hoya, vyakitanI hoya, sthitinI hoya. vaLI tRSNAno svabhAva che ke eka tRSNA tRpta thaI na hoya tyAM to vaLI bIjI tRSNA UbhI thaI gaI hoya che. mANasanA zarIramAM ane manamAM pratyeka paLe kaMIka utpAdana thAya che. bIjI kSaNe vilIna thaI jAya che. paNa te pahelAM te tenA saMskAra choDatuM jAya che. jene kAraNe banavAnI mITavAnI vaNajhAra cAlyA kare che. vipazyanAno sAdhaka je bane che ke mITe che tene kevaLa joyA kare che tethI enA saMskAra banatA nathI ane teno saMsAra sImita thato jAya che. tethI te vadhAre zAMta ane svastha rahe che. - vipazyanAnI sAdhanA karatAM zAMti-taNAva mukti to thAya che ja, paNa sAdhanAno mULa uddeza, bhagavAna buddha je cAra Arya satyonuM pratipAdana karyuM hatuM tenAthI sAdhakane avagata karAvavAno ane duHkha pAtranA nivAraNano che. saMsAramAM duHkha che te prathama Arya satya, duHkhanuM kAraNa che ke bIjuM Arya satya, te kAraNanuM nirasana thaI zake che te trIjuM Arya satya ane buddha pratipAdita aSTAMga yoga e duHkha nivAraNano mArga che. te cothuM Arya satya. - aSTAMga yogamAM zIla-samAdhi bane prajJAnA jAgaraNanI vAta Ave che. A traNeya vAtone vipazyanAmAM vaNI levAmAM AvI che. bhagavAna buddhe cAra Arya satyono sAkSAtkAra karatAM jANyuM ke duHkhanuM . kAraNa tRSNA ane Asakita che. Asakita cAra prakAranI hoya che. tRSNAnI pUrti e prathama Asakita, bIjI Asakita potAnA astitvano ahaMkAra ane te pratinuM mamatva. trIjI Asakita potAnI paraMparAgata mAnyatAonI ane cothI Asakita potAnI sAMpradAyika mAnyatAonI ane tenAM vidhividhAnonI. vastu, viSaya, vyakita, mAnyatA, mamatva pratino rAga ke dveSa AsakitanuM kAraNa che. rAga ane dveSane kAraNe saMskAra bane che tene pariNAme saMsAra vadhato rahe che. vipazyanA jo yathArtha rIte thaI hoya to navA saMskAra dhyAnavicAra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banatA aTakI jAya ane bhavanI paraMparA TUMkAvA lAge. cittamAM navA saMskAra na paDe eTale navI Asaktio UbhI na thAya. cittane navA saMskArano AhAra na maLe eTale aMdara paDelI jUnI Asaktio bahAra AvavA lAge ane sAdhaka jo tene paNa na bhogave to aMdara paDelA saMcita-saMgRhIta saMskAra ghaTavA lAge. citta upara navA saMskAra paDatA rokavAmAM Ave tene saMvara kahe che. saMvara sadhAtAM cittamAM paDela jUnA saMskAro bahAra Ave ane tenA prati paNa sAdhaka udAsIna rahe to te saMskAra paNa kSINa thatA jAya - jene nirjarA kahe che. Ama vipazyanAno sAdhaka sAdhanA daramiyAna bhavabIja samA saMskArano saMvara ane nirjarA karato rahe che. tenAthI teno saMsAra parimita thato jAya che. A sAdhanA carama sImAe pahoMce che tyAre bhavabIjano sadaMtara nAza thaI jAya che ane sAdhaka nirvANane upalabdha kare che. je vipazyanA sAdhanAnuM aMtima lakSya che. have A AkhI vAtane khUba saraLatAthI ane TUMkANamAM kahIe to AsaktinuM mULa kAraNa zarIra ane citta che. vipazyanA karatAM ApaNI samakSa zarIra ane cittanI saccAIo saMvedana rUpe bahAra Ave che. jo ApaNe tenA prati rAga-dveSa karIne tenA saMskAra na banAvIe to tana-mana zAMta thavA lAgaze ane bhava paraMparA kSINa thatI jaze. A badhI carcA uparathI e phalita thAya che ke vipazyanAnuM hArda citta upara paDatA, navA saMskArone rokavAnuM che ane pahelAM paDelA saMskArone nirjaravAnuM che. ApaNI aMdara nAma-rUpanI be dhArAo sAthe ne sAthe vahe che. cittanI dhArAne nAma kahe che, zarIranI dhArAne rUpa kahe che. A baMne dhArAone potAnuM astitva jALavI rAkhavA mATe AhAranI jarUra paDe che. cittanI dhArA saMskAranA siMcana upara nabhe che. zarIranI dhArA mukha dvArA levAtA sthULa AhAra ane zarIranAM anya chidro dvArA levAtA sUkSma AhAra upara nabhe che. vipazyanA A dhArAone sImita rAkhe che. A baMne dhArAo kSINa thatAM mana zAMta ane zarIra svastha thatuM jAya che. kALakrame tene kAraNe saMsAra saMkocAto jAya che. e rIte vipazyanA bhavacakranuM dhIme dhIme dharmacakramAM parivartana karanAra sAdhanA banI jAya che. dhyAnavicAra 6 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipazyanA karatAM karatAM ApaNe jyAre zarIranA nAnAmAM nAnA ghaTaka 'kalApa" sudhI pahoMcIe ane tenuM vighaTana thAya che tyAre ApaNane paMca mahAbhUtomAMthI cAra mahAbhUto pRthvI, jaLa, agni ane vAyunAM tattvonI anubhUti thAya che. halakA-bhArepaNano anubhava pRthvI tattvanA kAraNe thAya che. zarIranA kalAponuM vighaTana jaLanI dravatAne kAraNe thAya che. ThaMDA-garamanI anubhUti agni tattvane lIdhe thAya che ane zarIramAM kalApomAM taraMgonI utpatti ane vilaya e vAyutattvane AbhArI che. A badhAM ApaNA zarIranAM rasAyaNo che. jenuM saMgaThana thatAM zarIranA kalApo-zarIra bane che. mANasa marI jAya che tyAre badhA kalAponuM vighaTana thaIne A bhUto vIkharAI jAya che ane astitvamAM pravartamAna bhUto sAthe bhaLI jAya che. vipazyanA jyAre sUkSma bane che tyAre ApaNe prakRtinA A prapaMcane joIe chIe. te samaye jo tenA prati rAga-dveSanI pratikriyA na thAya ane ApaNe kevaLa sAkSIbhAve jeyA karIe to citta upara navA saMskAra paDatA nathI ane bhavanI dhArA kSINa thatI jAya che. prakRtino A prapaMca pAMca mahAbhUtono che. jemAMthI AkAza to sarvavyApI che ane anya mahAbhUto tene Azrita hoya che. vipazyanA svadarzananI sAdhanA che. emAM ApaNe aMtarmukhI thaIne astitvanAM vividha starone joIe chIe. prakRtinA prapaMcane joIe chIe ane jANIe chIe, ApaNI saMvedanAne joIe chIe - duHkhane joIe chIe paNa te jotAM tenA prati kyAMya rAga-dveSanI pratikriyA thaI jAya to sAdhanA khaMDita thaI jAya ane dhArI siddhi na maLe. A badhuM joyA karIne ApaNe nirAza thavAnuM nathI paNa saMvara sAdhIne, nirjarA phalita karIne duHkhacakramAMthI bahAra nIkaLI javAnuM che. A karavA mATe ApaNe koI moTo vADha uthalAvI kADhavAno nathI paNa rAga-dveSa rahita thaIne je ApaNI aMdara ghaTita thaI rahyuM che - tene ekAgratAthI kevaLa sAkSIbhAve joyA karavAnuM che. e rIte sAdhanAne saraLa paNa kahI zakAya. koI paNa sAdhanA karavA mATe zraddhA-utsAha-jAgarUkatA ane ekAgratA Avazyaka hoya che tema vipazyanA mATe paNa che. sAdhanAmAM vikSepa karanAra paribaLomAM pUrvagraho, rAga-dveSa, ALasa, becenI ane zaMkA che. tenAthI mukta thaIne sAdhanA karI haze to ja te saphaLa thaze. khullA mane sAdhanA zarU karavI dhyAnavicAra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe pachI bhale sAdhanAne aMte tenuM mUlyAMkana ApaNI rIte karI laIe. vipazyanA karatAM karatAM sAdhakamAM chevaTe prajJAnuM jAgaraNa thAya che. tyAra pachI manamAM vikAro UThatA nathI. aMtaranA bhAvo ane anya pratyeno abhigama badalAI jAya che. ApaNI aMdara maitrI ane karuNAnA bhAvo jAge che. jene kAraNe ApaNo Akho vyavahAra badalAI jAya che. anya sAthenuM ApaNuM vartana badalAI jAya che eTaluM ja nahIM paNa ApaNA pratyeno ApaNo abhigama paNa badalAI jAya che. A sAdhanA phaLatAM ApaNAmAM zAMtinuM sahaja avataraNa thAya che ane ApaNe svastha banI rahIe chIe. vaLI A badhuM anAyAse phalita thatuM rahe che ema kahI zakAya. bAkI A sAdhanAnuM tAtvika lakSya to bhavaparaMparAno aMta ane nirvANaprApti che. bhagavAna buddha nirvANaprApti mATe je aSTAMga mArganuM Ayojana karela che tene A sAdhanAnI aMtargata vaNI levAmAM Avyo che. AnApAnasatImAM pramukhatayA zIla ane samAdhi che to vipazyanAmAM prajJAjAgaraNa che. zIlanAM traNa aMga che : samyapha vANI, samyak karma ane samyaka AjIvikA. samAdhinAM traNa aMga che : samyaka vyAyAma arthAt vikAronuM nirasana, samyapha smRti eTale vartamAna kSaNa pratinI jAgarUkatA ane samyaka samAdhi eTale cittanI ekAgratA. prajJAnAM be aMga cheH samyaka saMkalpa ane samyaka daSTi. samyapha saMkalpa eTale rAga-dveSa rahita abhigama. samyaka daSTi eTale ke je vastu je svarUpe che te svarUpe tene jovA-jANavI. jo A vAtane saMkSiptamAM samajIe to saMyama e zIla che, ekAgratA e samAdhi che ane sAkSIbhAve kSaNe kSaNe badalAtA prakRtinA svabhAvane gadveSa rahita thaIne koIpaNa pratikriyA vinA joIe - jANIe te prajJAnuM jAgaraNa che. vipazyanA dhyAnanA pravartaka zrI satyanArAyaNa goyankAjI che. brahmadezanA mahAlekhApAla u. bA. khina pAsethI temane A dhyAnanI prApti thaI hatI. tyAra pachI u. bA. khinanA AzIrvAdathI zrI goyankAjIe A dhyAnane deza-paradezamAM pracalita karI tene pratiSThita karyuM dhyAnavicAra Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. sakyi dhyAna ozo dhyAnane jIvananuM moTAmAM moTuM abhiyAna kahe che. dhyAnanI vAta karatAM teo AtmA-paramAtmAnI vAto nathI karatA paNa temanI carcAnI aMtargata Atmatattva ane paramAtmatattvanI vAta AvI jatI vartAya che. ozoe dhyAnane je mahattva ApyuM tevuM kadAca anya koI tattvavettAe ApyuM nahi hoya ema kahI zakAya. duniyAmAM evo koI saMpradAya ke vicArasaraNI nahi hoya ke jenI dhyAnapaddhati vize teo jANatA na hoya, tema chatAMya temaNe koInuM anukaraNa nathI karyuM. temaNe taddana potAnI kahI zakAya tevI maulika paddhati vikasAvI. temaNe dhyAnane koI cokaThAmAM sImita nathI karyuM. - dhyAnanI vyAkhyA karatAM teo kahe che ke temAM kaMI karavAnuM nathI, paNa mAtra hovAnuM che. dhyAnamAM badhI aMtarakriyAo aTakI jAya paNa tame mAtra rahyA ho. kevaLa svamAM sthiti banI rahe te dhyAna mATe paryApta che. dhyAnamAM aMta kendra upara koI taraMga na hoya, tyAM gheruM mauna pravartatuM hoya. tyAM tame paLa-be paLa rahI zako ane Akho divasa paNa rahI zako. ozoe dhyAnane jIvanathI juduM gayuM nathI. vaLI ozonuM dhyAna mRta nathI, udAsa nathI. - dhyAnamAM hovAno AnaMda hoya. - ozonuM dhyAna karmathI viparIta nathI. teo jIvanathI bhAgavAmAM mAnatA nathI. jIvananI pravRtti karatAM karatAM paNa dhyAnamAM rahI zakAya - jo tamane jotAM AvaDe ane hotAM AvaDe. ozo tene jovAnI guNavattA ane hovAnI guNavattA kahe che. vastune - viSayane tame tenI sAthe tAdAtma sAdhyA vinA aMlipta rahIne joI zako te jovAnI guNavattA. jIvanamAM bhale karmano jhaMjhAvAta hoya paNa tame aMtaramAM niSkapa rahI zako to te hovAnI guNavattA. ozo dhyAna mATe kahe che : dhyAna eka samaja che, eka hoza che. tame kaMI paNa na karo paNa sajAga raho to te dhyAna ja che. dhyAna e gADha - vizrAma che. dhyAna mATe gaMbhIra thazo nahIM, haLavA raho. tamAre kayAMya javAnuM dhyAnavicAra 65 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. tame tamArA gharamAM ja cho. Ama joIe to A avasthAmAM pahoMcavA mATe eka ja caraNa basa che. sadAya bahAra vahetI tamArI cetanAne aMdara tamArI upara lAvIne kevaLa vizrAmapUrNa thaI jAva. bhale tamAruM jIvana gatimAna hoya paNa tame aMdarathI nizcala-niSkapa. A sthiti banatAM tame akathya AnaMdathI bharAI jazo ane vadhAre sarjanAtmaka banI rahezo. dhyAnanuM rahasya e che ke tame kartA nathI banatA paNa kevaLa draSTA banI raho cho - niSkapa ane avicaLa. ozo sAkSIbhAvane dhyAnano AtmA kahe che. tamane sAkSI banatAM AvaDI gayuM to samajI levuM ke tame tamArI maMjilanI najIka AvI gayA. saMsAramAM sAmAnya rIte ApaNe be AyAmomAM jIvIe chIe. eka che saMsAranA viSayo-vastuo-vyaktio arthAt ke dazyo ane bIjo che te badhAne jonAro - dRzya prati vahI janAro. jo tame viSayo tarapha vahI na jAva ane tenAthI alipta rahIne viSayone joyA karo to tame draSTAbhAvamAM AvI jAva cho. draSTAbhAvamAM kartRtvano sUkSma bhAva rahe che. paraMtu jo tame zya ane draSTA baMnene koI trIjA biMduthI jotA thaI jAva to samajavuM ke tame sAkSIbhAvamAM AvI gayA. sAkSIbhAva draSTA ane dRzya baMnethI alipta hoya che, rahe che. tene nathI hotuM tAdAtmya dazya sAthe ke draSTA sAthe. je kaMI bane che teno te nathI kartA ke bhokatA. paNa je kaMI ghaTita thaI rahyuM hoya che te tenI upasthitimAM hoya che. mATe te teno sAkSI che. sAkSIbhAva niSkapa hoya che. te dhyAnanuM zikhara che. sAkSIbhAva darpaNa jevo hoya che. temAM sarvanuM pratibiMba jhilAya paNa darpaNa temAM paDatAM pratibiMbothI alaga ja hoya che ane tenAmAM koI chApa rahI jatI nathI tevo sAkSIbhAva hoya che. sAkSIbhAva zuddha cetanA vinA saMbhave nahi. ahaMnA visarjana vinA te zakaya nathI. ozonA dhyAna vicAramAM draSTA ane sAkSI eka nathI. sAkSImAM draSTA ane dRzya baMnenuM pratibiMba paDe paNa te tenAthI para. ozoe sAkSIne dhyAnano AtmA kahyo che. ozo spaSTa kahe che ke draSTA ane sAkSI ekabIjAnA paryAya nathI. ozo kahe che draSTAne sAdhI zakAya paNa sAkSIne sAdhI na zakAya. sAkSI e sahaja ghaTanA che. ozo mAne che ke jyAre draSTA ane dazya ekabIjAmAM tirohita thaI jAya to tenI samagratAmAM sAkSIno prAdurbhAva thAya. 66 dhyAnavicAra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSIbhAvane spaSTa karavA ozo udAharaNa Ape che ke koyala Tahuko kare che. tenA be AyAma che - eka koyala je dazya che ane zrAvya che, bIjo tene jonAro-sAMbhaLanAro je jJAtA-draSTA che. paNa sAkSI e baMnethI alaga trIjA biMdu upara hoya che. te jJAtA-draSTAne jue che ane koyala-dazyane paNa jue che. A sAkSImAM sthiti e dhyAnano AtmA che - e dhyAnanuM sarvocca zikhara che. - ozonI carcAmAMthI e phalita thAya che ke draSTA ane dazya eka thaI jAya eTale sAkSIno prAdurbhAva thAya. vaLI ozo ema paNa kahe che ke nirvicAra avasthA - satata sAkSIbhAvanuM phaLa che ane e ja sarvocca zikhara che. Ama ozo ApaNane carcAmAM dhyAnanuM sarvocca zikhara dekhADe che ane ozonA dhyAnano Azaya A zikhara sudhI laI javAno haze. A vAta dekhAya che ke vaMcAya che eTalI saraLa nathI. eka rIte ahIM vAta gUMcavAI jatI lAge che. jo sAkSI, draSTA ane dazya baMnene joto hoya to teno artha e thayo ke sAkSI-cetanA e baMnethI alaga che athavA to draSTA ane dRzya e baMne tenA aMzo che. vaLI ozo ema kahe che ke draSTA ane dazya ekabIjAmAM tirohita thaI jAya eTale sAkSI pragaTa thAya. eno tAtvika artha ema nIkaLe ke saMsAra vaitano che ane aMta sadhAtAM saMsAra na rahe. to pachI vAtano marma e nIkaLe je vaitamAMthI advaitamAM laI jAya te dhyAna. ozo nirdezita dhyAna keTale aMze te vAta sAthe susaMgata rahe e ApaNe vicAravuM paDe. - A ja carcAnA saMdarbhamAM ApaNe thoDAka alaga paDIne - rahIne ApaNe vicAra karI zakIe ke jyAM sudhI draSTA ane dazya parasparane prabhAvita karatAM hoya tyAM sudhI bahirAtma dazA che jemAM sadAya saMkaleza pravarte che. jyAre sAdhaka dhyAna karIne ke anya rIte dazyathI alaga banIne tenAthI lepAyA vinA kevaLa jJAtA-draSTA bhAvamAM varte te aMtarAtma dazA che. ahIM pahoMcavA mATe dhyAna ghaNuM sahAyaka banI zake. draSTAbhAva e AtmabhAva che. sAkSIbhAva e paramAtmabhAva che je draSTA ke dazya saune jhIle che paNa koIthI raMgAto nathI. AtmabhAvamAM alaga astitvanA sUkSma ahaMnI chAyA vartAya che. jyAre tenuM visarjana thaI jAya ane AtmA bAnavicAra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (astitvano ghaTaka) taddana zuddha-vizuddha avasthAmAM AvI jAya tyAre te ja paramAtmA banIne paramAtmabhAvamAM vilaze. A rIte laIe to dhyAnanI yAtrAnAM traNa caraNa bane che. bahirAtmadazA, aMtarAtmadazA ane paramAtmadazA. vAcaka A rIte vAtano jarA vicAra karI jue. ozoe sAkSIbhAva pratinI yAtrA karavA mATe jarA judI rIte traNa caraNa gaNAvyAM che je sAdhaka mATe ghaNAM Avazyaka che. prathama caraNa che tamArA zarIra pratinI jAgarUkatA. zarIramAM kaMI paNa thatuM hoya te tamArA dhyAna bahAra hoya nahIM. tenI pratikriyA karavAnI nathI paNa kevaLa draSTA banIne tene joyA karavAnuM che. bIjA caraNamAM ozo tamArA vicAro prati sajAga rahevAnuM kahe che. tame dhAryuM na hoya, ciMtavyuM paNa na hoya evA keTalAya vicAro niraMtara tamane AvyA ja kare che. emAMthI keTalAya dhyAna bahAra jatA paNa rahe che. have tame eTalA sajaga raho ke koI vicAra tamArA dhyAna bahAra rahe nahIM. A bIjuM caraNa sUkSma che. trIjA caraNamAM tamAre tamArI bhAvadazAne - anubhUtione tamAre hozapUrvaka jovAnI che. tamArI aMdara kSaNe-kSaNe bhAvo badalAtA rahe che jenA doryA tame dorAva cho paNa have tame pratyeka bhAvane - tenI anubhUtine joyA karazo. jevA tame tamArA bhAvane jozo ke te turata ja sthira thaI jaze. AgaLanAM be caraNa karatAM A caraNamAM jovAnI vAta vaLI vadhAre sUkSma che. * je sAdhaka hozapUrvaka A traNeya caraNa sAdhI le che tenAmAM tatkALa zAMti UtaravA lAge che. te svastha banato jAya che. A traNeya pariNAmo bhegAM thatAMnI sAthe tamArA vyaktitvanuM rUpAMtara thaI jAya che. A traNeya avalokanomAM tame satata sabhAna raho cho ke tame e traNeyathI judA cho ane temane juo cho. tame zarIra nathI, tame vicAra nathI, tame anubhUti nathI ke bhAva nathI paNa tame te badhAnA sAkSI cho. Ama sAkSI sadhAtAM cetanA tamArA tarapha pAchI vaLe che ane tamArAmAM sthiti kare che tyAre tamane camatkAra jevuM lAge che. dhIme dhIme draSTA ane dazya eka banI jAya che ane tame tenAthI alipta sAkSIbhAvamAM AvI jAva cho. A bahu moTI chalAMga che paNa te zikhara che mATe tenA tarapha izAro karyo che. A parama AnaMdanI avasthA che. jene turIya avasthA kahe che. dhyAnavicAra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ozonA mate dhyAna tamArA svarUpanI tamane pratIti karAvanAra che. dhyAnamAM kaMI nirmANa karavAnuM nathI paNa tame vAstavikatAmAM je cho tenI ja pratIti karAvavAnI che. A mATe judI judI vidhionuM Ayojana thayela che. paNa dhyAna e koI vidhi nathI. dhyAna e kevaLa jAgarUkatA che. svayaM pratino hoza. dhyAnamAM UtaravA mATe vidhi sahAyaka banI zake paNa te anivArya nathI. dhyAna jema jema siddha thatuM jAya che tema tema vidhi chUTatI jAya che ane sAkSIbhAva tamArA mATe sahaja banato jAya che. tyAra pachI tamAre kaMI prApta karavAnuM rahetuM nathI. tame tamArAmAM avasthita thaI jAva cho pachI tamane gADha vizrAmanI anubhUti vartAya che. jyAM koI anubhava bacato nathI tyAM tamArI Urja tamArAmAM sthiti karI le che. tyAM tame tamArA caitanya sAthe ho cho - nitAMta ekalA ane AnaMdamaya. basa, A ja tamArI bhagavattA che. tenAthI vadhAre koI satya nathI. - ozoe dhyAna mATe keTalIka bAbatone anivArya gaNAvI che. emAM eka che vizrAmapUrNa avasthA, bIjI bAbata che sAkSItva ane trIjI che nirvivecanApUrNa dRSTikoNa dhyAnano Akho mArga cAtaryA pachI paNa ozo kahe che satya upara AkramaNa na thaI zake. te to samarpaNathI ja : upalabdha thAya. dhyAna eTale eka gahana maunamAM praveza. tyAM tame kevaLa ho cho. te tamArI maMjila che - maMdira che. te ja satya che, ziva che ane suMdara che. A vAta vicAravA jevI che. - ozo keTalIka vakhata hozane ja dhyAna kahe che. eTale ke jo tame hozamAM ho to dhyAnamAM ja cho. A kathanano zAbdika artha e thAya ke je kaMI ghaTita thaI rahyuM hoya te prati tame jAgarUka ho to te dhyAna ja che. jo vAta ATalI hoya to te barobara lAgatI nathI. ghaTanA prati hoza hoya paNa draSTAnuM tenI sAthe tAdAbhya rahetuM hoya to tene dhyAna kema kahevAya? kevaLa draSTAbhAva vinA dhyAna ghaTita na thAya. vaLI temAMya vyavahAranI daSTithI e sudhAro karavo paDe ke hoza evo hovo joIe kyAMyathI durbhAva tamArAmAM pravezI na jAya. durbhAvone pravezatA tame joI raho ane tene roko nahIM to te dhyAna upadrava karanAruM nIvaDe. A rIte vicAra karatAM ozonA uparokata kathanane zAbdika arthamAM na letAM tAtvika arthamAM levuM joIe evuM mane lAge che. dhyAnavicAra ' Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnavidhi ozo dhyAnamAM praveza karavA mATe keTalAMka prAraMbhika sUcano kare che tene khyAlamAM rAkhIne sAdhake dhyAnamAM besavuM joIe. Ama to dhyAna game te samaye thaI zake che paNa savAra ke rAtrino zAnta prahara dhyAna mATe vadhAre anukULa rahe. dhyAnamAM besatAM pahelAM reDiyo-TI.vI, samAcAra patro jevAM kSubdha karI. mUke tevAM vaLagaNothI mukta thaI javuM joIe. dhyAna mATe prAkRtika sauMdaryavALAM zAnta ane ramya sthaLo vadhAre anukULa rahe che. te sulabha na hoya to gharano koI eka zAnta khUNo pasaMda karIne paNa dhyAna karI zakAya. nita dhyAna karanAre roja eka ja sthaLe dhyAna karavA besavuM joIe. ozo dhyAna mATe Asana ke prANAyAma jevI bAbatonA himAyatI nathI. zarIrane jemAM suvidhA rahe tevuM Asana rAkhavuM ThIka raheze. ozo' mAne che ke amuka prakAranAM Asano ke prANAyAmano Agraha rAkhavAthI dhyAne letAM pahelAM ja tanAva Ubho thAya che. jenA teo virodhI che. temanA mate dhyAna dharatAM pahelAM sAdhake sau pahelAM tanAvarahita thavuM joIe ane haLavA thaI praphullacitte dhyAnamAM besavuM joIe. ozonI daSTimAM zarIranI suvidhA dhyAna mATe anivArya che. dhyAna mATe sthaLa, samaya, Asana vagere bAbatomAM ozo badhAthI alaga paDI jAya che e to kharuM paNa dhyAnanI zarUAta Avego-tanAvonA recana pachI karavAnI bAbate teo taddana maulika che. ozo mahad aMze dhyAnanI zarUAta ja arAjakatAthI karavAnA himAyatI che. ozo mAne che ke mANasa bhale upara uparathI svastha ke zAnta lAgato hoya paNa aMdarathI te tanAvagrasta hoya che ane aMdaranA e Avego-tanAvonuM visarjana karyA vinA dhyAnamAM khAsa saphaLatA maLatI nathI. A mATe temaNe je khAsa vidhinuM nirmANa karyuM tene sakriya dhyAna tarIke temaNe oLakhAvyuM che. tene teo arAjakatAthI zarU karavAmAM mAne che paNa tenuM lakSya zAnti ane svasthatA che. teo kahe che ke arAjakatAavyavasthA, azAnti vagerethI viparIta tamArI aMdara zAnti, svasthatA ane sthiratAnuM eka gahana biMdu che jyAM tamAre dhyAnamAM pahoMcavAnuM che. jevA dhyAnavicAra Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame A biMdune sparzo cho ke tamArI aMdara zAnti UtaravA lAge che. Ama ozonuM dhyAna vikSiptatAne uzkerIne pachI avikSiptatAmAM javA mATenI vidhi che. te rIte teo sauthI alaga paDI jAya che. temanA A dhyAnane dhaMdhAtmaka dhyAna tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. ozo mAne che ke jIvanamAM vikSiptatAthI bhAgavAnuM nathI. paNa tene apanAvIne teno upayoga karIne AgaLa vadhavAnuM che. viparItatA vinA jIvanamAM saMtulana banavuM asaMbhava che. viparItatAno asvIkAra karIne je sAdhanA thAya che te jIvaMta nathI rahetI. te nirasa banI jAya che. viparItatA vinAnuM jIvana mAMdaluM banI rahe che. ozonA dhyAnamAM AyAsa che paNa te aprayAsanI avasthAmAM javA mATe che. ozoe dhyAna upara jeTalA prayogo karyA che teTalA kadAca anya koI dAnike nahi karyA hoya. temanA dhyAnamAM viSayo ane vidhi baMnenuM vaividhya che. temanA viSayomAM kuMDalinI Ave, OM Ave to prakAza ane aMdhakAra paNa Ave. teo dhvaninuM paNa dhyAna karAve. temaNe AkAza ane saMgItane paNa dhyAnanA viSayo banAvyA che. kevaLa zAnta besI rahevAnI vAtane paNa teo dhyAnamAM utArI zake che. A badhAnI carcA karavAno A pustakano Azaya nathI. mAruM prayojana to sujJa vAcaka vargane ozonA dhyAna pAchaLanI tattvajJAnanI bhUmikA ane temanA abhigamathI avagata karAvavAnuM che. ozonA dhyAnanA namUnA tarIke meM ahIM temanA ati carcita sakriya dhyAnanA eka prayoganuM nirUpaNa karyuM che. ozo sakriya dhyAnanA pahelA caraNamAM tejIthI ane UMDANathI zvAsaucchvAsanI kriyA karavA kahe che. pUrNa kSamatAthI ane jhaDapathI Ama zvAsa levAnI ane choDavAnI kriyA sAdhake lagabhaga dasa miniTa karavAnI che. te vakhate zvAsa sivAya badhuM bhUlI javAnuM che. emAM zvAsane layabaddha karavAnI to vAta ja nathI. je vAta che te zvAsanI arAjakatAnI ane tene astavyasta karavAnI. Ama tejIlA zvAsocchvAsanI kriyAthI tamArI aMdara vahetI UrjA vegIlI bane che ane adhika UrjAnuM nirmANa thAya che. sAdhake A dhyAnavicAra . 71 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UrjAno anubhava karavAno che, paNa abhyAsane dhImo paDavA devAno nathI. zvAsano saMbaMdha mANasanA cittanA aMtaHkendra sAthe hoya che. astavyasta zvAsa-prazvAsathI aMdara paDelA AvegomAM Uthala-pAthala thAya che. tenAthI mANasanA atItano DhAMco hacamacI UThe che ane te tUTato jAya che. Ama thatAM dabAvelA Avego ane tanAvonuM visarjana thAya che. te karyA vinA dhyAnamAM vAstavika praveza thaI zakato nathI. vaLI arAjaka zvAsa-prazvAsathI zarIrane ghaNo prANavAyu maLe che jene lIdhe tame vadhAre jIvaMta banI jAo cho. ahIMthI tamArI vikAsa yAtrA zarU thaI jAya che je tamane tana-mananI pAra pahoMcADe che. sakriya dhyAnanA bIjA caraNamAM zvAsa-prazvAsane sahaja karIne tamAre zarIra upara UtaravAnuM che. zarIrane mana phAve tema vartavA chUTuM mUkI devAnuM che. tene DhIluM choDI daIne nAcavA-kUdavAnuM che - cIso pADavAnI che. pahelAMnA saMskArane kAraNe kadAca tame Ama nibaMdha banIne vartatAM saMkocAva to paNa tamAre eka abhinaya tarIke zarIramAM AvI arAjakatA pedA karavAnI che. pachI to tamAruM zarIra abhinaya choDI daIne svabhAvika rIte UchaLa-kUda ane cIso pADavAmAM sAmela thaI jaze. A caraNamAM sAdhake dasa miniTa sudhI zarIra sAthe samagratAthI gatimaya rahevAnuM che. A kriyAthI tamArI aMdara je kaMI Avego rahyA-sahyA haze te paNa bahAra AvI jaze ane tenuM recana thaI jaze. Ama badhA Avego ane tanAvonuM recana thatAM tame eka prakAranI haLavAza anubhavazo. AvegonuM recana thaI jatAM tamArI aMdara navA unmeSone pravezavA mATe - vahana karavA mATe khAlI jagA maLI jaze. trIjA caraNamAM zarIrane ane khAsa to khabhA ane gaLAne DhIlA choDI daIne hAthane upara uThAvavAnA che (koNI upara tanAva na Avavo joIe) ane hU-hUhU maMtrano moTethI uccAra karatAM UchaLavAnuM che. hUhUhUno uccAra cheka nAbhithI nIkaLavo joIe. UMce UchaLIne nIce AvatAM paga jamInane aDake tyAre paNa hUhUhU maMtrano tIvra avAja karatA rahevAno che - bUmo pADatA rahevAnI che. Ama karavAthI maMtranI coTa zarIranA kAma kendra upara thAya che jenA AdhAre ApaNuM moTAbhAganuM jIvana cAlatuM hoya che. kAmakendra kAmanAonuM kendra che. A caraNamAM sAdhaka A maMtrane badale 3 ke 72 dhyAnavicAra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaM - ke pachI evA ekAkSarI ke dvIakSarI maMtrano uccAra karI zake che. dareka - maMtrane tenuM kendra hoya che - jyAM tenI coTa vAgatAM te kendra gatizIla bane che ane tyAMthI UrjA vahevA mAMDe che. tenAthI sAdhakamAM yathA tathA parivartana ghaTita thavA lAge che. A caraNa paNa dasa miniTanuM che. A prakriyAthI maMtranA dhvaninI zakti tamArAmAM pravAhita thavA lAge che. AgaLanAM be caraNo pachI tamArAmAM je avakAza Ubho thayo hoya che tene A dhvaninI zakti bharI de che. dhvaninI UrjAno mANasa upara ghaNo prabhAva hoya che. tenAthI tamArA vyaktitvanuM rUpAMtara thavA lAge che. dhvanithI utpanna thayelI UrjA merudaMDamAM pravAhita thaIne Urdhvagamana kare che, tenAthI tamane apUrva AnaMdanI anubhUti thavA lAge che. jIvaMtatA tamArA AkhA zarIramAM vyApI jAya che. sakriya dhyAnanAM pahelAM traNa caraNa dasa dasa miniTanAM hoya che. te pachI cothuM caraNa levAnuM che. je paMdara miniTanuM che. temAM tame jyAM ho tyAM tamAre rokAI javAnuM che. daramiyAna tamAre zarIrane jarApaNa vyavasthita karavAnuM nathI. te samaye khAMsI chIMka jevA Avego upara saMyama rAkhavAno che. jethI tame traNa caraNamAM arjita karelI UrjA saheja paNa veDaphAI na jAya. te samaye tamAre kevaLa sAkSI banIne je kaMI thatuM hoya te joyA karavAnuM che. ozonA manne sAkSIbhAva dhyAnano AtmA che. eka rIte dhyAnanI AkhI yAtrA vibhAvomAMthI svabhAva taraphanI che ema paNa kahI zakAya. sAkSIbhAva astitvanI atyaMta najIkanI avasthA che. jo dhyAnanAM traNa caraNa barobara sadhAyAM hoya to te daramiyAna utpanna thayelI UrjA - baLavattara thayelI UrjA Urdhvagamana karatI jema jema merudaMDamAM AvelAM sUkSma cakronuM bhedana karIne AgaLa vadhatI jAya che tema tema sAdhakamAM AnaMdanuM avataraNa thavA lAge che. jo te UrjA brahmaraMdhra sudhI pahoMcI jaIne tyAM vartuLAkAre sthira thaI jAya to pachI tame paramAtmabhAvamAM avasthita thaI jAo cho. pachI tamAre koI yAtrA karavAnI rahetI nathI. paNa jUja viralAo ja A avasthA sudhI pahoMcI zake che. te samaye tame astitva sAthe tadrupa thaI jAva cho. tame icchArahita banI jAva cho. sAdhanAnuM A sarvocca zikhara che. dvaitamAMthI zarU thayelI yAtrA advaitamAM virame che. te vakhate dhyAnavicAra 73 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je ghaTita thAya che te zabdAtIta hoya che. tyAra pachI tame saMsAramAM raho to paNa tamane saMsAra sparzI zakato nathI. bhagavAna buddha A mATe kahe che tame pANImAMthI nIkaLo cho paNa tamArA pagane pANI aDakatuM nathI. vAstavikatAmAM A AkhI yAtrAnuM lakSya Atmastha banIne paramAtmabhAvamAM avasthita thavAnuM che. sAmAnya rIte sAdhaka sAkSIbhAvathI AgaLa vadhI zakato nathI ane A bhAva paNa jo te sajaga na rahe, pramAdamAM rahe to jhAjho samaya Takato nathI. ozo sAkSIbhAva upara pahoMcIne dhyAnanI yAtrA aTakAvI detA nathI paNa teo paMdara miniTanuM pAMcamuM caraNa rAkhe che jemAM tamAre sAkSI bhAvamAM sthiti karyA pachI teno utsava manAvavAno hoya che ane pragaTelI jIvaMtatAne mANatA rahevAnI ane daDha karatA rahevAnI hoya che. tyAra pachI sAdhanAnuM samApana thAya che. dhyAna to saMpanna thaI jAya che paNa sAdhaka dhyAna daramiyAna pragaTelI jIvaMtatAne Akho divasa anubhavyA kare che. te saMsAranI badhI pravRttio kare che paNa tenAthI raMgAyA vinA ke kSubdha thayA vinA. : ozo ahaMkArane dhyAnanI moTI bAdhA gaNe che. ahaMkAramAM tame kaMI banavA mAgo cho jyAre dhyAnamAM je bane che tene sAkSIbhAve joyA karavAnuM che. mANasamAM ahaMkAra jeTalo pracura teTalo te dhyAnamAM nahIM UtarI zake. ahaMkAra ogaLI gayA pachI ja astitva sAthe saMvAda banI rahe che. buddha kahetAH tame taNakhalA jevA haLavA banIne astitva sAthe vahevA mAMDo, tame vizrAmamAM AvI jazo. dhyAnamAM astitvathI tUTavAnuM nathI paNa astitva sAthe joDAvAnuM che. cetanA ane astitvanuM milana thaI jAya ekameva thaI jAya te dhyAna ja che. paramAtmA vastu ke viSaya nathI. te samaSTi che. tamAruM kendra vAstavikatAmAM astitvanA kendrathI bhinna nathI. dhyAnamAM teno bodha thAya. dhyAna mananI ghaTanA nathI, mananI pAranI avasthA che. dhyAna svayaMmAM vizrAma che. tamArI cAreya bAju je ghaTita thaI rahyuM che tene jIvaMta samagratA banavA do, te ema ja che teno svIkAra karazo to ja tame vizrAmapUrNa thaI jazo. InkAramAM tame tanAvagrasta banI jAo cho. astitvano svIkAra e vizrAmapUrNa hovAno upAya che. dhyAnamAM AtmanirIkSaNa nathI paNa AtmasmaraNa che Atmasthiti che. 74 dhyAnavicAra - - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. prekSAdhyAna atyAre bharosApAtra kahI zakAya tevAM je dhyAno che temAM prekSAdhyAna Ave che. A dhyAna pAchaLano Azaya lokakalyANa hovAthI tenuM vepArIkaraNa thayuM nathI te tenuM moTuM jamA pAsuM che. A dhyAnanA praNetA terApaMthanA gaNAdhipati tulasI ane AcArya mahAprajJa che. moTe bhAge sAdhuo ane zramaNo tenuM saMcAlana kare che. A dhyAnano Azaya AdhyAtmika to che ja paNa sAthe sAthe svastha jIvanane paNa emAM eTaluM ja mahattva ApavAmAM AvyuM che. Ama to A dhyAnanI zibiro yojAya che paNa ApaNe tene ghare beThAM vyaktigata rIte karIne teno lAbha laI zakIe. jo ApaNe tene dararoja karatA rahIe to ApaNuM jIvana svastha banI rahe ane svabhAva parivartana thaI jAya. - prekSAdhyAnanAM mukhya aMga cheH kAyotsarga, zvAsaprekSA, zarIraprekSA, caitanyakendraprekSA, lezyAdhyAna ane anuprekSA. zibiramAM to Akho divasa dhyAna karavAnuM hovAthI vidha vidha samaye A badhAM dhyAna karAvavAmAM Ave che. paraMtu jo ApaNe jIvananI badhI pravRttio sAthe roja dhyAna karavAnA hoIe to tenA ekAda aMga upara dhyAna karatA rahIe to paNa te paryApta banI rahe. ApaNI AvazyakatA pramANe dhyAnanAM aMga pasaMda karIne dhyAnane badalI paNa zakAya. eka ja kalAkamAM dhyAnanAM badhAM aMgone sparza karavAnuM zakaya nathI ane tema karavA jatAM teno lAbha nahIM vartAya. prekSAdhyAnamAM praveza karavA mATe thoDIka pUrva taiyArIo karavAnuM Avazyaka che. te mATe ekAMta sthaLa ane savArano samaya vadhAre anukULa raheze. dhyAna letAM pahelAM TI.vI., reDiyo ke samAcAra patro vAMcavAthI aLagA rahevuM jarUrI che. jo tema nahIM thAya to dhyAna lAgaze paNa nahIM ane lAgaze to sAruM nahIM lAge. dhyAna karatAM pahelAM citta zAMta haze - DahoLAyeluM nahIM hoya to dhyAnamAM satvare praveza thaI jaze. dhyAna mATe zarIranI sthiratA anivArya che. - dhyAnavicAra 75 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te mATe yogya AsananI pasaMdagI karI karoDarajjune vALyA vinA besavuM - jethI UrjAnA gamanamAM saraLatA rahe. svAthya sAruM na hoya, vadhAre uMmara hoya to sUtAM sUtAM paNa dhyAna karI zakAya. dhyAna daramiyAna zarIramAM utpanna thayela UrjA jamInamAM vahI na jAya te mATe beThakanI nIce kaMtAna ke garama kapaDAnuM Asana rAkhavuM ane paga laTakatA rAkhyA hoya (khurazImAM besIne) to tenI nIce paNa evA kApaDano kaTako rAkhavo. mudrAonI jANakArI hoya to mudrA rAkhIne paNa dhyAna karI zakAya. koI paNa prakAranuM dhyAna karavA mATe A badhI bAbatono khyAla rAkhyo haze to ja te dhyAna sAruM lAgaze. dhyAna karatAM pahelAM potAnA iSTadevanuM smaraNa karIne, temane vaMdana karIne dhyAna karavuM joIe. mAnavI mAtranI zakitao maryAdita che. dhyAna siddha karavA mATe tenA ekalAnA prayAso paryApta nahIM banI rahe. mANasa name che tyAre teno ahaMkAra mUke che. ahaMkAra namatAM ja astitvamAM pravartamAna ajJAta zaktionI sahAyano mArga mokaLo thAya che. ' koI paNa dhyAna letAM pahelAM tenA Azaya vize spaSTa thaI javuM joIe ane te siddha karavA mATe saMkalpa karavo joIe. yAtrAe nIkaLatAM pahelAM mukAma nakkI karI levo joIe. prekSA dhyAnanuM sUtra cheH saMpiphakhae appagamappaNuM. teno artha che AtmA dvArA AtmAne jovo. jema dIpakanA ajavALAmAM ja dIpaka dekhAya che tema AtmAnA ajavALAmAM ja AtmA dekhI zakAya. AtmA indriyagamya nathI tethI tene AtmA dvArA ja joI zakAya. vAtanuM tAtparya che ke AtmAnI anubhUti karavI. jo sAdhakano Azaya anya koI hoya to te vize paNa saMkalpa karI zakAya. jo ke AtmAnA sAkSAtkAramAM sarva samAI jAya che. bAkI prekSAdhyAnamAM mULa vAta che jevAnI. rAga-dveSa rahita thaIne je kaMI thaI rahyuM che tene jovAnI ane jANavAnI. dhyAnasUtrano saMkalpa karyA pachI sAta ke nava vakhata 34 ke garva maMtra bolavAnI vidhi che. A maMtrano dhvani cheka nAbhithI UThavo joIe ane mastakathI Toca sudhI pahoMce tyAM sudhI tenuM guMjana thavuM joIe. tenAthI AkhA zarIramAM prANanAM prakaMpano pharI vaLe che je zarIranI zuddhi kare che. tyArapachI kAyika, vAcika ane mAnasika pravRttiono nirodha karI maunamAM UtaravAnuM hoya che. Ama badhA vyApAro zAna thaI gayA pachI svasUcana 76 dhyAnavicAra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA zarIranA pratyeka snAyu-mAMsapezI ityAdine pagathI mAthA sudhI zithila karatA jaMI aMte anubhUti karavI ke samasta zarIra zithila thaI gayuM che ane kayAMya tanAva raheto nathI. ATalI taiyArIo karyA pachI aMtaryAtrAnuM caraNa Ave che. aMtaryAtrAmAM cittane karoDarajjunA aMtima cheDethI zarU karIne tenA mastakamAM AvelA cheDA sudhI upara-nIce laI javAnuM hoya che. karoDarajjunA nIcenA cheDAmAM zaktikendra che ane mastakanA cheDAmAM jJAnakendra che. A baMne vacce suSummA nADI AvelI che. vAstavikatAmAM cittanI A yAtrA suSuNNA nADImAM karavAnI hoya che. A yAtrAthI mANasanuM nADItaMtra (narvasa sisTama) cetanamaya banI jAya che. A aMtaryAtrA sAthe zvAsane joDavAthI karoDarajjumAM thoDAka samaya pachI spaMdano vartAya che. A spaMdano saceta thayelI prANazaktinAM hoya che. - atyAra sudhI ApaNe je vidhinuM varNana karyuM che. te to prekSAdhyAna mATenI pUrvataiyArIo che je karatAM lagabhaga dasathI paMdara miniTa thAya. A thaI gayA pachI sAdhaka prekSAdhyAnanAM mukhya aMga samA zvAsaprekSA, caitanyakendra prekSA, zarIraprekSA - e traNamAMthI game te ekane laIne lagabhaga trIsapAMtrIsa miniTa dhyAna kare che ane pachI prekSA dhyAnanI samApana vidhi kare che. prekSAdhyAnanA prayojakoe prekSAnI aMtargata dhyAnanAM bIjAM traNa aMga vikasAvyAM che. te che lezyAdhyAna, anuprekSAdhyAna ane kAyotsarga. A traNa aMga AgaLanAM traNa aMga karatAM jarA judAM paDe che paNa te che ghaNAM mahattvanAM. A traNeyane svataMtra dhyAno gaNI zakAya. Ama prekSAdhyAnanAM cha aMga bane che. paNa dareka dhyAna karatAM pahelAMnI vidhi ane samApanavidha to sarakhI ja che. prekSAdhyAnanuM koI paNa aMga sAdhyA pachI dhyAnamAMthI ekadama bahAra nIkaLavuM ThIka nathI. tenI samApana vidhi paNa dhyAnanA aMga jevI ja che. prekSA pUrNa thayA pachI kapALanA madhyabhAga upara (jyotikendra upara) caMdranA nirmaLa zvetaraMganuM dhyAna bethI traNa miniTa sAdhake karavAnuM hoya che. tyAra pachI traNa vAra dIrgha zvAsa laIne dhyAnanuM samApana karavAnuM hoya che. samApana karatI veLAe be sUtro bolavAmAM Ave che. appaNA saccame dhyAnavicAra 77 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sejA; mitim bhUesa kappae. he AtmA svayaM satyane jANa ane saMsAranA sarva jIvo prati maitrIbhAva rAkha. bIjuM sUtra che H AhaMsu vijjA caraNaM pamokSaM : duHkhamuktine mATe vidyA ane AcAranuM parizIlana kara. A baMne sUtro bhAvathI bolIne tenA bhAvane bhAvavAno hoya che. tyArapachI sAdhaka cAra zaraNa sUtro bole che. arhate zaraNaM pavajjAmi, siddhe zaraNaM pavajjAmi, sAhu zaraNaM pavajjAmi, kevalI pannataM dhamma zaraNaM pavajjAmi. A cAreya sUtro pUrNa bhAvathI bolavAnAM che. mAnavI game teTalo zaktizALI hoya paNa chevaTe te asahAya che. jIvana daramiyAna ane jIvanane aMte paNa mAnavIne A cAra zaraNano ja sadhiyAro che bAkI anya koInuM zaraNa tene bacAvI zakatuM nathI. A cAra zaraNa che : arihaMta paramAtmAnuM zaraNa, siddha paramAtmAonuM zaraNa, sAdhuonuM zaraNa ane sarvajJa kathita dharmanuM zaraNa. cAreya zaraNanAM sUtro traNa vAra bhAvathI doharAvyA pachI sAdhaka pacAMga praNipAta karatAM - vaMde sacca ema traNa vAra bole che. huM satyano svIkAra karuM chuM - vaMdana karuM chuM. ATaluM thayA pachI dhyAna pUrNa thAya che. dhyAnamAM AgaLa vadhyA pachI sAdhaka dhyAnanI pUrvavadhi ane samApana vidhine TUMkAvI paNa zake che. prekSA dhyAnamAM prAthamika vidhi ane samApana vidhi jarA lAMbI lAge paNa te ghaNI mahattvanI che. te vidhi daramiyAna ja sAdhakamAM zAntinuM avataraNa thavA lAge che. vidhimAM AvatAM sUtro jo sAdhaka bhAvapUrvaka bole ane te vakhate tenI sAthe cittanuM anusaMdhAna karI le to baMne vidhi maLIne ja eka saMkSipta dhyAna banI jAya che. sAdhaka pAse vadhAre samaya na hoya suvidhA na hoya to te divasamAM be-traNa vAra pUrva vidhi ane uttara vidhi sUtro sahita karato rahe to paNa tene dhyAna jevo ja lAbha maLaze. AjanI doDadhAma bharelI jiMdagImAM mANasa AkhA divasamAMthI phakta eka kalAka dhyAna mATe phALavaze to tene cittanI ghaNI zAnti maLaze, svasthatA raheze ane jIvanamAM prasannatA vadhatI raheze. 78 - dhyAnavicAra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. zvAsapekSA prekSAdhyAnanAM mahattvanAM aMgomAM zvAsapekSA prathama Ave che. AnApAnasatI karatAM A zvAsapekSA judI paDe che. prekSAdhyAnanA puraskartAoe dhyAnanI niSpatti karatI veLAe AtmAne lakSya banAvyuM paNa sAthe sAthe zarIrano paNa vicAra karyo kAraNa ke zarIra dvArA ja ApaNane AtmAnI anubhUti thAya che arthAt ke AtmAnI anubhUti karavA mATenI sAdhanA zarIra dvArA ja thAya che. zarIra prANathI ja dhabake che ane zvAsane dhyAnanuM prathama AlaMbana banAvIne dhyAnanI niSpatti karI. ' vaLI zarIranI svasthatAno vicAra karIne zvAsapekSAnuM vibhAjana karyuM. sahaja zvAsapekSA arthAt ke zvAsa jema cAle che tema tene joyA karavo paraMtu teo ahIM na aTakayA, temaNe bIjA caraNamAM dIrgha zAsapekSA lIdhI eTale ke zvAsane cheka UMDe sudhI lo ane cheka UMDe sudhI pahoMcIne zvAsane khAlI karo. trIjA caraNamAM samavRtti zvAsapekSA Ave. temAM eka nAsikA dvArA zvAsa levAno ane bIjI nAsikA dvArA zvAsa kADhavAno. dareka vakhate zvAsanI avarajavaranI prekSA to karavAnI ja. zvAsane jato jovAno, Avato jovAno ane te samaye je anubhava thAya tene pratikriyA karyA vagara jovAno. zvAsapekSA karatAM javAnuM ke teno sparza kevo che, te vakhate zvAsamArgamAM je kaMI spaMdana thAya tene paNa kevaLa jovAnAM. baMne nAsikAonA saMdhisthAna upara zvAsa letAM-mUkatAM je kaMI thAya tene paNa taTastha rahIne joyA karavAnuM * zvAsane jovAnI sAdhanA muzkela nathI paNa te dekhAya che teTalI saraLa paNa nathI. jIvanamAM ApaNe taTastha rahIne bhAgye ja koI vastune joIe chIe. vastu ke viSayane jotAMnI sAthe ja ApaNA manamAM kaMIka bhAva jAgyA vinA raheto nathI ane e bhAvathI prerAIne ApaNA manamAM te viSe prati gamAnI ke aNagamAnI lAgaNI pedA thAya che ane tyArapachI to ApaNuM citta tenI pAchaLa kayAMnuM kayAM cAlyuM jAya che. kevaLa jovuM e sAdhanA che. vAstavikatAmAM te sAdhanAno pAyo che. kevaLa javAnuM saraLa rahe ane ApaNe taTastha rahI zakIe mATe anya koI viSaya na letAM zvAsane ja sAdhanAno viSaya banAvyo che kAraNa ke zvAsa prANI mAtra mATe sahaja che dhyAnavicAra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI tenA prati rAga ke dveSa thavAno saMbhava nathI raheto. vaLI zvAsa satata cAlato ja rahe che jethI sAdhanAmAM sAtatya jaLavAI rahe che. sAmAnya rIte ApaNe TUMko zvAsa letA hoIe chIe. vaLI tenI gatimAM paNa vakhatovakhata pheraphAra thato hoya che. mANasane koI AghAta lAge che ke te kaMI ucATamAM paDI jAya che tyAre paLavAra teno zvAsa thaMbhI jAya che. mANasa uzkerATamAM Ave che athavA vAsanAgrasta bane che tyAre tenA zvAsa TUMkAI jAya che. prekSAdhyAnanI sAdhanAmAM zvAsanI gati-rItine kevaLa joIne besI rahevAnuM nathI paNa zvAsane dhIme dhIme layabaddha karIne UMDo - dIdhuM karavAno hoya che. tAlamela vinAno zvAsa asvasthatAnI nizAnI che. layabaddha zvAsa svasthatAnI nizAnI che. AnA pAnasatImAM prayAsa varya che. jyAre zvAsapekSAmAM AyAsa AvakAradAyaka che. svastha ane svAsthapUrNa jIvana mATe prANavAyu ati mahattvano che. ApaNe zvAsa dvArA prANavAyu laIe chIe. ApaNAM phephasAMmAM jeTalo prANavAyu vadhAre jAya eTalA ApaNe vadhAre svastha rahI zakIe mATe: prekSAdhyAnanI zvAsapekSAmAM dIrdha zvAsa upara ghaNo bhAra mUkavAmAM Ave che. sAmAnya rIte svastha mANasa miniTamAM bArathI cauda zvAsa leto hoya che. jo te tenAthI vadhAre zvAsa leto hoya to samajavuM ke te koI uttejanAmAM che. sAdhaka miniTamAM AThathI dasa sudhI zvAsa le che. AghAta ke ucATamAM zvAsa aTakI jAya che. te paristhitimAM mANasanA zvAsa chIcharA ane alpa thaI jAya che paNa A sthiti lAMbo samaya rahI zakatI nathI. A dhyAnamAM zvAsapekSA karatAM karatAM dhIme dhIme layabaddha UMDA zvAsa levAnuM vidhAna che. te mATe thoDIka sajAgatA ane AyAsa anivArya banI rahe che. jo phephasAne sArI rIte khAlI karyA haze to ja dIrdha zvAsa laIne tene bharI zakAze. A mATe udarapaTalane aMdara bahAra karavAnuM ane phephasAMnuM saMkocana prasaraNa karavAnuM jarUrI banI rahe che. zvAsapekSAmAM sAdhaka sAmAnya rIte sahaja zvAsapekSA traNacAra miniTa karIne pachI dasa-paMdara miniTa dIrdha zvAsapekSA kare che. tyAra pachI thoDIka vAra mATe te samavRtti zvAsapekSA kare che je anuloma viloma prANAyAma jevI che. eka nAsikA dvArA zvAsa levAno, bIjI nAsikA dvArA kADhavAno. vaLI e 80 * dhyAnavicAra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsikA dvArA zvAsa levAno ane jyAMthI zvAsa pahelAM lIdho hato te nAsikA dvArA kADhavAno. Ama thoDAMka Avarto karatA rahIne tenA sparzanAM je saMvedano thAya tene taTastha rahIne joyA karavAnAM. Ama prekSA dhyAnanI zvAsapekSA traNa bhAgamAM vaheMcAI jAya che. paNa te rIte ja sAdhanA karavAnuM jarUrI nathI. sAdhaka game te eka rIte zvAsapekSA karIne sAdhanAno lAbha laI zake che. game te prakAranI zvAsapekSA karo paNa emAM mULa vAta che taTasthatApUrvaka zvAsanI prekSA karavAnI ane zvAsanA sparzano anubhava karavAnI. te daramiyAna saMvedananI ke anya kaMI je anubhUti thAya te prati sAdhake rAgaleSa ravAno nathI ke tenI pratikriyA karavAnI nathI. A sAdhanAmAM cittanI dhArA ane zvAsanI dhArA sAthe sAthe je vahe che. sAdhanAnI zarUAtamAM jyAM zvAsa tyAM citta rahetuM hatuM paNa sAdhanA AgaLa vadhatAM jyAM citta tyAM zvAsa ema thaI jAya che. A pheraphAra sUkSma che paNa noMdhapAtra che. A sAdhanA karatAM daSTi sUkSma bane che ane alpa saMvedanane pakaDavAnI zakti vikase che. A sAdhanAno moTAmAM moTo lAbha e che ke ApaNe vartamAnane pakaDIne jIvatA zIkhI jaIe chIe. zvAsane jovAmAM bhUtakALa ane bhaviSyakALa baMne bAjue rahI jAya che. jIvanamAM vartamAna ja mahattvano che kAraNa ke bhAvine te ja ghaDe che. dIrdha zvAsanI prekSA karatAM sAdhane prANavAyu vadhAre maLe che jenAthI zarIra svastha rahe che. A sAdhanA karatAM jJAtA draSTA bhAvano vikAsa thAya che te teno moTAmAM moTo lAbha che. tene kAraNe mANasanI prakRti sthira banI rahe che ane jIvanamAM AvatA sArA mAThA prasaMgone kAraNe te eTalo vicalita thato nathI. zvAsane jotAM ekAgratA vadhe che ane jAgarUkatA vikase che. zvAsane jovAno artha che ke samabhAvathI jIvavuM ane A kaMI ocho lAbha nathI. dhyAnavicAra 81 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIraprekSA prekSAdhyAnanuM bIjuM aMga zarIra prekSA che. zarIra prekSA eTale zarIrane jovAnuM. Ama to ApaNe divasamAM keTalIya vAra zarIrane joyA ja karIe chIe paNa te dhyAna banatuM nathI kAraNa ke ApaNe taTastha rahIne te jotA nathI. vaLI ApaNe zarIrane bahArathI ja joIe chIe jyAre zarIra prekSAmAM ApaNe tene aMdarathI jovAnuM che. ApaNA manamAM sahaja prazna thAya ke aMdarathI zarIrane kevI rIte jovAya? ApaNe zarIrane mana dvArA jovAnuM che. prekSAdhyAnanI pUrvataiyArI mATenAM je caraNono AgaLa ullekha karyo che te pUrNa karyA pachI ApaNe zarIrane dhyAnano viSaya banAvIne pagathI mAthA sudhI dhIme dhIme jovAnuM che. A prekSA karatI veLAe ApaNe zarIranA pratyeka aMga-upAMga asthi, snAyu, mAMsapezI ityAdinuM aMdarathI nirIkSaNa karatA rahevAnuM che. pagathI mAthA sudhI ane mAthAthI paga sudhInI A prekSAyAtrA vIsathI trIsa miniTa karatA rahIzuM to ja tyAM ApaNane kaMI jovA maLaze ke anubhUti thaze. evuM paNa bane ke thoDAka divasa ApaNane A prekSAyAtrA daramiyAna kaMI paNa khAsa thatuM jovA na maLe ke anubhava na thAya paNa ekAgratA sadhAtAM ane nirIkSaNa sUkSma banatAM ApaNane jyAM tyAM saMvedananI lAgaNI thaze. eka prakAranA kaMpanano anubhava thaze. raktasaMcAranA dhabakArA vartAze. AvAM prakaMpano na thAya to paNa prekSA karatA rahevI paNa kaMpana pedA karavA prayAsa karavo nahIM. A badhA ApaNI cetanAnA dhabakAra hoya che jenA dvArA zarIra jIvaMta rahetuM hoya che. bAkI zarIra to nirjIva che. prekSA daramiyAna je kaMI saMvedana thAya ke dekhAya te prati ApaNe udAsIna bhAva rAkhavAno hoya che ane tenI kaMI pratikriyA karavAnI nathI hotI. A vAta sacavAze to ja prekSA dhyAna banaze. vAstavikatAmAM zarIraprekSA e AtmadarzananI prakriyA che. AtmAnA zuddha svarUpa pratinI yAtrAnuM paheluM prasthAna zvAsadarzana che to bIjuM caraNa zarIraprekSA che. sAmAnya rIte ApaNuM jIvana bahirmukhI hoya che. zarIra prekSA e aMtarmukhI thavAnI prakriyA che. zarIraprekSAmAM prANanI vidha vidha dhArAonI dhyAnavicAra 82 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhUti thAya che jene kAraNe ApaNe jIvaMta rahIe chIe. A dhyAnanA puraskartAo kahe che ke jo sAdhanA gADha bane to ApaNane A zarIra jene audArika zarIra kahe che - tenA kAraNasamAM tejasa zarIra ane karmazarIrano paNa aNasAra AvI zake. jo ke A vAta ghaNI dUranI thaI. paNa e vAta to kharI ke cetanAnuM bahAra vahevuM e atikramaNa che ane cetanAnuM aMdara tarapha vaLavuM te pratikramaNa che. cetanA bahAranA viSayomAM rame to te bahirAtmadazA gaNAya. cetanA aMdara vaLe te aMtarAtmadazA kahevAya ane jyAre cetanA rAgadveSa rahita thaIne sthira thaI jAya - nirvikalpa cetanA banI jAya tyAre te paramAtmadazAne prApta kare. jo ke A to zikharanI vAta che jenAM atyAre to ApaNe darzana karIne ja saMtoSa mAnavo rahyo. - zarIraprekSA sArI rIte sadhAya to ApaNane e vAtanI pratIti thaI jAya ke pratyeka kSaNe ApaNA zarIranA sUkSma ghaTakomAM taraMgo UThe che ane bIjI paLe te zamI jAya che. ApaNuM samagra astitva kevaLa taraMgomaya ja che ane A taraMgonuM AyuSya kevaLa paLa-bepaLanuM paNa mAMDa hoya che. paNa A taraMgo jemAMthI UThe che te cetana tattva che. tene kAraNe ja taraMgo UThe che ane Athame che. A cetana tattvanAM darzana - tenI anubhUti zarIraprekSAnuM lakSya che. je ApaNane bhAgye ja siddha thAya paNa satyanA darzanano A mArga che. bhale ApaNe zarIraprekSA karatAM parama sudhI na pahoMcI zakIe paNa tenA ApaNane je anya lAbha maLI rahe che te paNa kImatI che. rAga-dveSa rahita thaIne zarIrane jotAM ApaNAmAM taTastha rahIne vastune jovAnI - mUlavavAnI zakita AvI jAya che. sAdhaka dhIme dhIme jJAtA-draSTA bhAvamAM sthita thato jAya che. zarIraprekSA karanAranuM svAthya sAruM rahe che ane tenI ekAgratA vadhe che A zakitaono vikAsa thatAM jIvana tanAvarahita bane che ane viveka jAgrata thAya che. A zarIra prekSA karyA pachI, AgaLa batAvela samApana vidhi karavI Avazyaka che. jo te nahIM karI hoya to zarIra prekSA karatAM je prApta karyuM haze te Atmastha nahIM bane. dhyAnavicAra 83 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitanyakendra prekSA prekSAdhyAnanuM A eka viziSTa aMga che. ApaNA tana-manane prabhAvita karanAra eka aMtaHsrAvI graMthitaMtra (enDokrAima sisTama) che ane bIjuM nADI- taMtra (narvasa sisTama) che. A vaijJAnika tathyane najaramAM rAkhIne A dhyAnanI niSpatti karAI hoya ema lAge che. mANasonI Adato-Tevo ke kuTevo, Avego vagerenI utpatti A graMthitaMtramAM thAya che ane tenI abhivyakti nADItaMtramAM thAya che. jo ApaNe svastha rahevuM hoya to ApaNA graMthitaMtrane svastha rAkhavuM joIe. A vAtane najaramAM rAkhIne caitanyakendra prekSAnA dhyAnanuM Ayojana thayela che. jo graMthitaMtra svastha hoya to strAvonuM yathAyogya niyamana thatuM rahe ane svAsthya jaLavAI rahe. Ama to ApaNI cetanA zarIravyApI che. chatAMya te amuka sthAno upara vizeSa abhivyakta thAya che. A sthAno upara jo saMketo choDavAmAM AvyA hoya to te turata jhilAya che. jo A marmasthAnone ApaNe sAdhI laIe to ApaNA zarIra ane mana upara ApaNe dhAryo prabhAva pADI zakIe ane svastha rahI zakIe. bhAratIya yoga paddhatimAM A marmasthAnone cakra kahelAM che. A cakronAM nAma cheH mUlAdhAra, svAdhiSThAna, maNipura, anAhata, vizuddhi, AjJA ane sahasrAra. jainayogamAM tene caitanyakendro kahelAM che. A kendro cheH zaktikendra, svAsthya kendra, tejasa kendra, AnaMda kendra, vizuddhi kendra, darzana kendra ane jJAna kendra. vAstavikatAmAM A caitanyakendronI najIka ja ApaNA tana-manane prabhAvita karanAra aMtaHsrAvI graMthio patharAyelI che. A graMthio cheH gonADsa, eDrInala, thAimasa, thAyaroIDa, piniyala ane picyuTarI. A graMthitaMtra Ama to svayaM saMcAlita che ane temAMthI nIkaLatA vattA ochA srAvo ApaNA nADItaMtrane prabhAvita karI ApaNA Avego ane zarIranuM niyamana kare che. prekSAdhyAnanA puraskartAoe bIjAM keTalAMka nAnAM caitanya kendro zodhI kADhyAM che jyAMthI cetanAno sparza saraLatAthI thaI zake che ane bhAvataMtranuM niyamana karI zakAya che. A che : brahmakendra, prANakendra, apramAda kendra, cAkSusa kendra, jyoti kendra ane zAMti kendra. emAM jyoti kendra ane zAMti kendra vadhAre mahattvanAM che. 84 dhyAnavicAra Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre graMthio upara vadhAre bojo paDe che tyAre tenI kAryakSamatA jokhamAya che. jo graMthitaMtra barobara kAma na karatuM rahe to ApaNuM svAthya kathaLe ane mane paNa mAMdaluM banI jAya che. A graMthitaMtrane svastha rAkhavA mATe caitanya kendranA prekSAdhyAnanuM Ayojana karavAmAM Avela che. caitanya kendro graMthitaMtrane saMvAdI hoya che eTale jo temanuM dhyAna karIe to ApaNuM svAthya sAruM rahe ane mana paNa svastha rahe. A baMne vAto saphaLa jIvana mATe ghaNI jarUrI che. Ama A dhyAnanI racanA vaijJAnika bhUmikA upara karAyelI che te rIte te viziSTa che. dhyAna karavAnI saraLatA rahe ane te mATe mArgadarzana maLI rahe te mATe ahIM nIce kendronAM nAma, sthAna ane tenI sAthe kaI graMthino saMbaMdha thAya che te darzAvavAmAM Avela che. kendra sthAna graMthi 1. zaktikendra | karoDarajjunA cheDA upara | gonA(kAmacaMthi) 2. svAzyakendra | nAbhithI cAra AMgaLa nIce gonA 3. taijasakendra - nAbhi eDrinala 4. AnaMdakendra | hRdayanI pAse vacce thAyamasa 5. vizuddhikendra | kaMThanA madhyabhAgamAM thAIroIDa perA thAiroiDa 6. darzanakendra | bhUkaTionI vacce | piTarI 7. jyotikendra kapALanI vacce | hAyapothelmasa [8. zAMtikendra | mastikano agrabhAga | pAiniyala 9. jJAna kendra | mAthAnI uparano bhAga korTeksa zikhara bRhat mastika A uparAMta je anya nAnAM kendro - marma sthAnono je ullekha thayela che te A pramANe che. brahmakendra jIbha rasanendriya prANakendra dhrANendriya cAkSusakendra AMkhonI aMdara cakSurindriya apramAdakendra kAnanI aMdara zrotrendriya dhyAnavicAra nAsAgra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitanya kendra prekSAno AraMbha zaktikendrathI zarU karIne kramazaH svAsthya kendra, tejasa kendra, AMnada kendra, vizuddhi kendra, brahma kendra, prANa kendra, cAkSusa kendra, apramAda kendra, darzana kendra, jyoti kendra, zAMti kendra ane aMtamAM jJAna kendra sudhI javAnuM hoya che. dareka kendra upara bethI miniTa traNa rokAIne prekSA karatA rahevAnI hoya che. mahattvanAM kendro upara vadhAre dhyAna karI zakAya ane ochAM mahattvanAM kendro upara ochuM rokAI zakAya. A dhyAna karatI vakhate e khyAlamAM rAkhavAnuM che ke AnaMda kendranI nIcenAM kendro kAmanAonAM kendro vizeSataH che ane tenI uparanAM kendro vivekanAM kendro che. badhAM ja kendronuM dhyAna na karavuM hoya to AnaMda kendra, vizuddhi kendra, darzana kendra, jyoti kendra, zAMti kendra ane jJAna kendranuM dhyAna karyuM haze to paNa ghaNo lAbha thaze. tenAthI viveka cetanAnuM jAgaraNa thaze - jJAnano ughADa thaze, zAMtinuM avataraNa thaze, darzanazaktino vikAsa thaze. caitanya kendranuM dhyAna karavAnI rIta paNa samajavA jevI che. je kendra upara dhyAna karavuM hoya tenA upara dhyAna kendrita karIne AgaLathI pAchaLa suSummA sudhI cittane phelAvavuM. tyAM thatAM prakaMpanono anubhava karavo paNa te mATe koI pratikriyA karavI nahIM. te vakhate anAyAse ja kuMbhaka thaI jAya che. je je caitanya kendronI prekSA thAya che tyAM prANadhArA vegIlI bane che. prANadhArAnA sparzathI - saMsargathI kendronI nirmaLatA thAya che. A dhyAnathI graMthitaMtra sajaga thaI jatAM graMthionI kSamatAmAM vadhAro thAya che. tene kAraNe tana-mananI jarUriyAto pramANe graMthiomAMthI srAvonI vadha-ghaTa thatI rahe che. pariNAme zarIranuM svAsthya ane cittanI svasthatA sArI rahe che. dhyAnane lIdhe graMthitaMtra sakriya bane che ane tenI bahArathI nADItaMtra paNa sakSama bane che. A dhyAna sadhAtAM zaktino AvirbhAva thAya che ane AnaMda kendranuM jAgaraNa thAya che. pariNAme padArtho mATenI pratibaddhatA ochI thatI jAya che. A dhyAnano sauthI moTo lAbha che svasthatA ane cittanI prasannatA. dhyAvicAra Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAdhyAna lezyAdhyAna eka viziSTa prakAranuM dhyAna che. legyA eTale aMtaramAM UThatA bhAvonA raMgo. A vAta AdhyAtmika che to vaijJAnika paNa che. ApaNe jevo bhAva karIe chIe tevI ApaNI chAyA thaI jAya che. A chAyAne raMga hoya che paNa te eTalA badhA sUkSma hoya che ke ApaNe tene narI AMkhe joI zakatA nathI. Agama sAhityamAM jaNAvyA pramANe vezyAnA raMga cha(6) prakAranA hoya che : kRSNa (kALo), nIla (gADho bhUro kALAzavALo), kapota (Acho bhUkharo, kabUtaranA raMga jevo), tejasa (rakata-pIta varNa paNa khUlato), padma (kamaLanI pAMkhaDI jevo Acho pILo), zukala (zveta haMsa jevo). mANasanA bhAva pramANe raMgo badalAtA rahe che. kALo ane nIla e kliSTa raMgo che. je mANasanA vicAro malina hoya, hiMsA, jUTha, kapaTa, corI vagere jevA halakA vicAromAM je rAcatA hoya temanI vezyA (bhAvachAyA)nA raMgo kRSNa ane nIla hoya che. vicAromAM jema malinatA ochI thatI jAya tema tenI kALAza ochI thatI jAya che. je mANasonA manamAM komaLa bhAvo UThatA hoya che temanI bhAvachAyA kapota raMganI bane che. vicAro jema udAtta thatA jAya tema bhAvachAyAnA raMgo nirmaLa thatA jAya. mahattvAkAMkSI-vyavahAralakSI lokonI bhAvachAyA taijasa arthAt camakIlA pILAza paDatA ane AchA raktavarNanI hoya. ucca vicArovALA paropakArI jIvonI bhAvachAyA padma jevA AchA pILA ane zveta raMganI hoya. sAdhupuruSonI bhAvachAyA zveta raMganI dedIpyamAna hoya. bhAvachAyAnuM AkhuM vijJAna che. jo ApaNe mANasanI bhAvachAyAne pakaDI zakIe to tenA aMtarjagatano aMdAja lagAvI zakIe ane tenI sAthe yathA-tathA vyavahAra rAkhI zakIe. bhAva pramANe chAyAnA raMgo badalAya che te tathyane najaramAM rAkhIne lezyA dhyAnanuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. tenA pAyAmAM e siddhAMta rahelo che ke bhAva pramANe raMga badalAya che to raMga pramANe bhAva paNa badalAya che. A dhyAnanuM Ayojana karatI vakhate vezyAnA cha pracalita raMgone badale dhyAnavicAra . . Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanA rojiMdA vyAvahArika jIvanane najaramAM rAkhIne raMgonI pasaMdagI karavAmAM AvI. te mATe arUNa raMga (sUryodaya vakhatano raMga) pILo (sUryamukhInA phUla jevo) lIlo (hariyALI vanaspatino) nIlo (moranI Doka jevo) ane sapheda ke zveta (pUrNimAnA caMdra jevo) raMgonI pasaMdagI karavAmAM AvI. arUNa raMganuM dhyAna karavAthI mANasanI udAsInatA ochI thAya che ane jIvana pratyeno abhigama AzAbharyo rahe che. pILo raMga. svasthatA ane svAzmano che. tenAthI Avego uttejita thatA nathI ane vivekanuM prAdhAnya rahe che. vanaspatino lIlo raMga hRdayane zItaLatA ApanAro raMga che. tenAthI mana prasanna rahe che ane maitrIbhAva jAge che. nIlo raMga mANasane karmaTha banAve che je daDhatAno raMga che. zveta raMga zAMtino raMga che. tenAthI citta nirmaLa thAya che. kyAyo pAtaLA paDe che. jIvana AdhyAtmika banatuM jAya che. AjanA vijJAne e vAtano svIkAra karyo che ke raMgo mANasanA aMtaramanane prabhAvita karatA ja rahe che. tene kAraNe mANasanA jIvana pratyeno abhigama badalAto rahe che ane tenuM pratibiMba mANasanA vANI vartanamAM jhilAya che. A vAtano artha e nathI ke raMgo ja mANasanA samasta jIvanane badalI nAkhe che. paraMtu jo yogya raMgonuM dhyAna karatA rahIe to tenI ApaNA jIvana upara asara paDyA vinA rahetI nathI. tenAthI lAMbe gALe ApaNo jIvana pratino abhigama badalAI jAya che. raMganA mAnavajIvana uparanA prabhAvanI vAta kapolakalpita nathI paNa vaijJAnika che. mANasa pote zuM banavA mAMge che te nakkI karIne te pramANenA raMgonuM dhyAna teNe karavuM joIe. tenAthI cittane zAMti to maLaze ja paNa temAM badalAva Avato thaI jaze. - raMgonA dhyAnane vadhAre asarakAraka banAvavA mATe amuka caitanya kendro upara je-te raMganuM dhyAna karavAnI himAyata karavAmAM Ave che. lIlA raMganuM AnaMda kendra upara, nIlA raMganuM vizuddhi kendra upara, aruNa raMganuM darzana kendra upara, pILA raMganuM taijasa kendra upara ane zveta raMganuM jyotikendra upara dhyAna karavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. paraMtu jo sAdhake potAnI jarUriyAta ane tenA upara vartAtA prabhAvano khyAla karIne yogya raMgonI pasadaMgI karI haze to te tene anukULa raheze. 88 dhyAnavicAra Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI raMgonA dhyAna sAthe je te prakAranI bhAvanA karatA rahevAnI paNa bhalAmaNa thAya che, jema ke darzana kendra upara aruNa raMganuM dhyAna dharatAM e bhAva bhAvavo ke mArI aMtadaSTi khUlI rahI che, AzAno mArAmAM saMcAra thaI rahyo che, mArA utsAhamAM vadhAro thaI rahyo che. ahIM svasUcana dvArA parivartananA siddhAMtano upayoga karavAno che. Ama ahIM ghaNAM badhAM sUcano thAya che paNa sAdhake potAnI prakRti ane anukULatA lakSamAM rAkhIne potAnA dhyAnanuM Ayojana karavuM ThIka raheze. dhyAnavidhi A dhyAna karavA mATe prathama ApaNe eka raMga nakkI karI levo joIe jenA prabhAvanI ApaNane AvazyakatA vartAtI hoya. te raMga pasaMda karyA pachI ApaNe kalpanA karavAnI ke e raMganA paramANuo ApaNA zarIranI cAreya bAju phelAI rahyA che. tyAra pachI e bhAva bhAvavAno ke samagra AbhAmaMDaLa e ja raMganA paramANuothI vyApta banI gayuM che ane have ApaNe zvAsamAM paNa te raMganA paramANuo ja laI rahyA chIe. tyAra pachI evo bhAva bhAvavAno ke ApaNAmAM je liSTa bhAva ke kayAya hoya tenA raMganA : paramANuo ucchavAsa dvArA bahAra nIkaLI rahyA che. tyAra pachI ApaNAmAM anukULa raMgano prabhAva vartAI rahyo che tema ciMtana karatAM te bhAva doharAvyA karavo. jema ke, have mArAmAM AzAno saMcAra thaI rahyo che, mArI nirAzA cAlI gaI che, mAruM badhuM sAruM ja thaI rahyuM che - vagere. je caitanya kendro upara raMganuM dhyAna karavuM hoya to tyAM je te raMganA paramANuo gADhA thaI rahyA che ane aMdaranA kendra upara teno prabhAva paDI rahyo che ema ciMtavatA rahevuM AvuM dhyAna vIseka miniTa karI zakAya paNa roja dhyAna badalatA rahevAthI teno phAyado nahi vartAya. koI paNa prakAranuM dhyAna ochAmAM ochuM traNa divasa mATe to karI jovuM joIe. eTalAmAM tenA pariNAmano aNasAra Ave to ThIka nahi to pachI te dhyAna eka saptAha pUratuM karavuM ThIka raheze. vaLI A dhyAna karatAM pahelAM AgaLa darzAvela tenI pUrvabhUmikA to taiyAra karavI ja joIe ane tenI samApana vidhi paNa sAcavI levI joIe; bhale dhyAnavicAra . .89 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te mATe ApaNe ocho samaya ApIe paNa te baMne vidhi sadaMtara choDI na devI. A vezyA dhyAnano hetu vyaktinA bhAva parivartana mATeno che. tenAthI cittanI zuddhi thAya che, kaSAyo maMda paDe che ane jIvana pratyeno abhigama badalAto rahe che. dhyAna mATe prazasta raMgo ja levA joIe jethI cittamAM paDelA aprazasta ke khoTA bhAvono krame krame vilaya thato jAya. lehyAdhyAna rUpAMtaranuM dhyAna che. aMta cittamAM paDelA malina, asvastha bhAvonuM parivartana karIne tene zuddha ane svastha banAvavA mATe A dhyAna karavAnuM hoya che. anuprekSA mANasa pAse be prabaLa zakitao cheH eka che jovAnI-jANavAnI. teno prekSA karavAmAM upayoga thAya che. jyAre eka viSaya laIne tenI talasparzI prekSA karavAmAM Ave tyAre te prekSAdhyAna kahevAya che. mANasa pAse bIjI zakita che vicAranI, ciMtana-manananI. A zakti saMsAranAM sarva prANIone sulabha nathI. vicAranI zakita dvArA eka ja viSaya upara je manana-ciMtana karavAmAM Ave che tene anuprekSA kahevAmAM Ave che. sAmAnya che mANasa je joyuM hoya ke jANyuM hoya tene kAraNe ja vicAra karato thaI jAya che tethI tene anuprekSA kahevAmAM Ave che. anuprekSAmAM atItanI smRtio paNa Ave, bhAvinI dhAraNAo paNa samAI jAya. mANasa mana dvArA bhUta ane bhAvi baMnemAM ramato hoya che. baMnene joto hoya che. sAmAnya rIte mAnavI mana je viSaya Ape tenA upara vicAra karato thaI jAya che ane mana kSaNekSaNe viSayo badalatuM rahe che tethI vicAranI zakita vikharAI jAya che. jyAre mane eka ja viSaya upara vicAra kare, mananaciMtana kare tyAre te dhyAna banI jAya che. A rIte je dhyAna thAya che tene anuprekSA dhyAna kahevAmAM Ave che. anuprekSA dhyAnano hetu mAnavInuM rUpAMtara karavAno hoya che. ApaNe jyAre eka ja viSaya laIne tenA upara ciMtana-manana karIe chIe tyAre tenI ApaNA aMtacitta upara UMDI chApa paDe che. tene kAraNe 90 dhyAnavicAra Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNAM vANI-vartana-svabhAva vageremAM parivartana AvI jAya che. anapekSA dhyAnano pramukha hetu mAnavInuM rUpAMtara karIne tene sAro-svastha-zAnta banAvavAno che jethI te AlokamAM prasanna rahIne jIvI zake ane teno paraloka paNa sudharI jAya. Ama anuprekSA dhyAna e viziSTa che. tene prekSA dhyAnanuM bIjuM aMga paNa kahI zakAya. anuprekSA karyA vinA prekSAno pUrNa lAbha maLato nathI. dhyAnanA arthaoe vicArathI gabharAvA jevuM nathI. vicAra svAbhAvika che. ApaNane jo teno vivekathI upayoga karatAM AvaDe to te ApaNA mATe upakAraka banI zake. prekSA dhyAnamAM vicAra bAdhaka che jyAre anuprekSA dhyAnamAM vicAra sAdhana che. prekSAmAM ApaNe je joyuM-jANyuM tenA upara anapekSAmAM vicAra karIne ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. prekSA karatAM ApaNe joyuM ke samagra saMsAra prakaMpanono che. jaDa ke cetana - badhAmAM kSaNe kSaNe taraMgo UThe che ane vilIna thaI jAya che. tenA upara anuprekSA karatAM ApaNane e satya maLe che ke taraMgonI pAchaLa sAgara jevuM koI eka dhruva tattva che jemAMthI A taraMgo udbhave che ane virame che. A dhruva tattva e ja Atmatattva. prekSA ApaNane satyanI najIka laI jAya che. anuprekSA karatAM ApaNane pUrNasatya maLI Ave che. jaina dharmanI A tripadI che. 35ne vA, viyane phuvA, yuve vA - utpanna thAya che, naSTa thAya che ane zAzvata rahe che. anuprekSA dhyAnamAM vizeSatayA saMsAranA svarUpa vize ciMtana karavAmAM Ave che. saMsAranuM samagra svarUpa anitya Adi bAra bhAvanAomAM vyakta thAya che. A bhAvanAo che : anitya, azaraNa, ekatva, anyatva, saMsAra, loka, azuci, dharma ane bodhi. tenI sAthe karmalakSI traNa bhAvanAo Asava saMvara ane nirjarA levAmAM Ave che. prakArAntare anuprekSAmAM bhAva parivartana mATe maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyazya bhAvanAo paNa levAya che. A bhAvanAo bhAvatAM-bhAvatAM, tenA upara manana-ciMtana karatAM jIva AtmAbhimukha thato jAya che ane tenAM vANI-vartana tene anurUpa thatAM jAya che. bhAvanAne kAraNe adhyAtma mArgamAM anuprekSA dhyAna ghaNuM mahattvanuM gaNAya che. dhyAnavicAra - 91 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuprekSA dhyAna svastha ane prasanna jIvana mATe paNa ghaNuM upayogI che. mANasa moTebhAge duHkhI hoya che potAnA svabhAvane kAraNe ane potAnI nirbaLatAone kAraNe. anuprekSAthI svabhAva badalI zakAya che ane nirbaLatAone sabaLatAmAM pheravI zakAya che. krodha, mAna, mAyA ane lobhanA kaSAyo mANasane sukhI thavA detA nathI. jo mANasa tenI pratipakSI bhAvanAo kSamA, namratA, saraLatA ane udAratAnI bhAvanA bhAvyA kare to tenA je te kaSAyo maMda paDI jAya che. tenAthI mANasanA svabhAvamAM parivartana AvatuM jAya. che ane te vadhAre svIkArya banato jAya che. anuprekSA karavA mATe prekSA Avazyaka che evuM nathI. mANasa anuprekSA mATeno viSaya bhUtakALamAMthI laI zake che ke bhAvimAMthI paNa laI zake che. vAtanuM tAtparya e che ke mANase jevA thavuM hoya, je guNo prApta karavA hoya tenuM jo satata ciMtana karyA kare che - anuprekSA kare che to tenAmAM te guNonuM avataraNa thavA lAge che. aham nuM ciMtana karatAM ahat thavAnI prakriyA zarU thaI jAya che. kayA viSaya upara ciMtana karavuM, kaI bhAvanA bhAvavI te mANase jAte nakkI karavAnuM hoya che. Aje have vijJAne e vAta sthApita karI dIdhI che ke zarIra ane mana judAM nathI. baMne paraspara joDAyelAM che ane ekanI anya upara asara paDyA vinA rahetI nathI. zarIrane thayelA koI roga mATe mANasa jo evuM ciMtavana karyA kare ke te roga maTI rahyo che - te sAjo thaI rahyo che to mANasanA sAjA thavAnI saMbhAvanA vadhI jAya che. jo mANasa satata ema ja vicAryA kare ke te mAMdo che tene amuka roga thayo che to tenI mAMdA paDavAnI zakayatA vadhI jAya che Ama roga nivAraNa mATe, zarIrane svastha rAkhavA mATe anuprekSA dhyAna ghaNuM sahAyaka thaI paDe che. svasUcana dvArA tana-mananI sAravAra karavAnI je paddhati Aje vikasI che te eka prakAranI anuprekSA ja che. ane prArthanA paNa anuprekSA dhyAnamAM Ave ema kahI zakAya. anuprekSA dhyAna mANasanI vicArazakitane sateja karIne, ekatrita karIne, teno vidha vidha rIte upayoga karIne jIvanane svastha-saMbhara ane 92 dhyAnavicAra Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehabharyuM banAvI zake che. prazna che kevaLa tene yogya viSaya ApavAno ane te tarapha vALavAno. anuprekSA dhyAna karavA mATe savArano samaya vadhAre anukULa rahe che jyAre citta reDiyo-TI.vI. samAcArapatro vagerethI kSubdha thayeluM na hoya. anya prakAranAM dhyAnonI jema A dhyAna mATe paNa Asana, prANAyAma (zvAsapekSA)ane zarIranuM zithilIkaraNa Avazyaka che. dhyAnanI zarUAta karatAM pahelAM te mATe thoDoka samaya phALavavo jarUrI che. te vinA sIdhA ja A dhyAnamAM praveza karyo haze to dhyAna barobara lAgaze nahi. ekavAra dhyAna siddha thaI gayA pachI anuprekSA dhyAna mATe kevaLa ekAMta paNa paryApta banI rahe. sAmAnya rIte dareka dhyAnanI jema be ghaDI (48 miniTa) jeTalo samaya A dhyAnane Apyo haze to bhAvanAnA - vicAranA saMskAra aMtacitta upara sArI rIte aMkita thaI jaze jene kAraNe svabhAva parivartana ane vyakitatvanuM rUpAMtara saraLa banI raheze. prekSAdhyAna samAlocanA prekSAdhyAnano vyApa moTo che. tenI aMtargata cha prakArano dhyAnano samAveza karavAmAM Avyo che. vaLI prekSAdhyAna mATenI pUrvavidhi ane samApanavidhi paNa eka saMkSipta dhyAna jevAM ja che. emAM ApaNe pravezavidhi ane samApanavidhi uparAMta bIjAM pAMca dhyAnanI vicAraNA karI che. kAyotsarga dhyAna Ama to tenI aMtargata Ave che paNa meM tene juduM tAravIne AgaLa alaga lIdhuM che kAraNa ke te thoDuMka asAmAnya che. vaLI meM tenI sAthe logassanuM anusaMdhAna karIne lIdhuM che. sAdhake A badhAMya dhyAna eka sAthe levAnI jarUra nathI. badhAM dhyAna eka sAthe karavA jatAM sAdhaka kaMTALaze ane ekeyano lAbha tene nahi maLe. mArA hisAbe A badhAM dhyAnomAMthI zvAsapekSA, anuprekSA pramukha che ane dhyAna mATe jaNAvela pUrvavidhi ane uttaravidhi mahattvanAM che. prekSAdhyAnanuM lakSya Ama to AtmAne jovAnuM arthAt AtmAnA sAkSAtkAranuM che paNa temAM zarIranA svAthya ane mananI svasthatA upara dhyAnavicAra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTaluM ja lakSa ApavAmAM AvyuM che. prekSAnAM AnuSaMgika dhyAnonI niSpatti karatI vakhate zarIranI saMracanA, nADItaMtra ane graMthitaMtra vagereno paNa vicAra karavAmAM Avyo che. Ama A dhyAno vaijJAnika paNa che vaLI temano abhigama vyavahAru che. prekSAdhyAna vAstavikatAmAM rUpAMtaranuM-badalAvanuM dhyAna che. tenAthI jIvana pratyeno abhigama badalAI jAya che. sAdhaka jJAtA-draSTA bhAvamAM Avato jAya che. tenA kaSAyo maMda paDatA jAya che. prekSAdhyAnano sAdhaka tanAvagrasta ocho rahe che. bAkI AtmasAkSAtkAranI vAta to bahu dUranI che. joke tenAthI cetanAnAM prakaMpanono anubhava sAdhakane thaI zake che. prekSAdhyAnanI niSpatti jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtane AdhAre thayelI che. jenuM lakSya aMtarAtmadazAmAM pravezIne chevaTe paramAtmadazA sudhI pahoMcavAnuM che. - jJAna kendra zAMti kendra - darzana kendra - jayoti kendra -cAkSusa kendra - apramAda kendra - prANa kendra brahma kendra 'vizuddhI kendra -----AnaMda kendra - taijasa kendra -svAthya kendra - zakti kendra dhyAnavicAra Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. vizeSa dhyAna kAyotsarga kAyotsarga e dhyAnano bahu viziSTa prayoga che. kAyotsarga eTale kAyAne choDI devI. svAbhAvika rIte koIne prazna thAya ke kAyAne choDavAnuM to vaLI dhyAna hoI zake? A dhyAnamAM kAyAne choDavAnI vAta che paNa temAM kharekhara kAyA choDavI paDatI nathI. emAM kAyA choDavA mATeno abhyAsa hoya che. vAstavikatAmAM to zarIramAM vyApIne rahela cetanAne saMkocIne koI eka marma sthAna upara lAvI tyAMthI tene bahAra kADhI paramAtmA sAthe anusaMdhAna karavAnI vAta emAM rahelI che. bAkI kAyAne choDIne cetanA tenAthI alaga paDIne, choDelI kAyAne taTastha rahIne joyA kare e avasthA sudhI to bhAgye ja koI sAdhaka pahoMcI zake che. jo tyAM sudhI koI pahoMce to dhyAna siddha thayeluM gaNAya. te avasthAmAM pahoMcyA pachI sAdhakane anubhUti thaI jAya che. ke te A jaDa maravAvALo deha nathI paNa temAM vyApIne rahelo anaMta zaktizALI AtmA che je kyAreya marato nathI ane janmato paNa nathI. zAstromAM tene bhedajJAna kahe che je A dhyAnanuM mULa lakSya che. kAyotsarga dhyAna siddha thatAM sAdhakano samagra jIvana pratyeno abhigama badalAI jAya che. are, dhyAna siddha thayuM na hoya paNa teno abhyAsa thato rahyo hoya to paNa tenAthI sAdhakamAM ghaNuM parivartana AvI jAya che. A dhyAnano abhyAsI zArIrika rIte svastha ane mAnasika rIte saMtulita rahe che. te tanAvagrasta raheto nathI ane koI kAraNasara tenAmAM tanAva utpanna thayo hoya to tenuM visarjana thoDIka vAramAM thaI jAya che. Avo abhyAsI sAdhaka saMsAramAM rahe che paNa tene haiye saMsAra vaLagelo raheto nathI. je roja kAyAne choDavAno abhyAsa karato hoya che tene mRtyu samaye kAyAne choDavAmAM khAsa takalIpha paDatI nathI. tenA mATe te sahaja banI jAya che. te samaye te Atmastha rahIne paramAtmAnuM smaraNa karato dhyAna karato mRtyune zAMtithI dhyAnavicAra - - 95 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAra karI jAya che. jo karmanI vAta sAthe A dhyAnane joDIe to tenAthI sakSama saMvara thAya che ane anargaLa karmonI nirjarA thAya che - jene kAraNe teno mokSamArga TUMkAto jAya che. jaina dharmamAM kAyotsarga mATe kAusagga zabda pracalita che. jaina dharmanI pratyeka kriyAmAM kAusagga hoya che ane tenI sAthe navakAra maMtra ke logassa sUtranuM anusaMdhAna thayeluM ja hoya che. AvazyakamAM A baMneno svataMtra rIte paNa samAveza karavAmAM Avelo che te ja tenI mahattA darzAve che. ApaNe tyAM dharmakriyAomAM vArevAre kAusagna thAya che kharA, paNa te yAMtrika Dhabe, utAvaLamAM thAya che tethI ApaNe tenA anargaLa lAbhathI vaMcita rahIe chIe. vaLI bahu ochAne tenA marmano khyAla hoya che. vartamAnamAM kAusaggane tenA viziSTa svarUpamAM rajU karavAnuM zreya terApaMthanA tatkAlIna AcArya tulasI ane mahAprajJane phALe jAya che. temaNe prekSAdhyAnanI niSpatti karatI vakhate tene kAyotsarga tarIke rajU karIne lagabhaga pratyeka dhyAnamAM samIlita karI lIdho ane eka svataMtra dhyAna tarIke rajU karyo. - kAyotsargane keTalAka zabAsana sAthe sarakhAve che paNa te vAta barobara nathI. zabAsanamAM kAyAne zabavata karavAnI hoya che ane cetanAne suvADI devAnI hoya che. kAyotsargamAM cetanA jAgrata rahIne kAyAne choDIne, tenAthI alaga paDIne kAyAne jue che ane paramAtmA sAthe anusaMdhAna karI le che. benI vacce A mULabhUta taphAvata che je ghaNo agatyano che. kAyotsarganI traNa bhUmikA che : zArIrika, mAnasika ane bhAvAtmaka. A traNeya bhUmikAone sparzIe tyAre ja kAyotsarga saMpUrNa rIte sadhAya. prathama caraNamAM zarIrane tanAva ApIne thoDIka vAra rAkhI, pachI zithila mUkI devAnuM hoya che. bIjA caraNamAM manane zarIra, choDavA mATe taiyAra karavAnuM hoya che ane trIjA caraNamAM cetanAne zarIranI bahAra kADhIne tenuM paramAtmA sAthe anusaMdhAna karavAno bhAva bhAvavAno hoya che. eka rIte joIe to A traNeya caraNamAM mana-vacana ane kAyAnI gupti amuka aMze sadhAI jAya che. - sAdhanAnA prathama caraNamAM be hAtha bhegA karI, AMgaLIo bhiDAvI, pagane nIce tarapha kheMcI AkhA zarIrane tanAvagrasta karI devAnuM hoya che. : dhyAnavicAra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDIkavAra zarIrane tanAvamAM rAkhyA pachI tene zithila mUkI devAnuM hoya che. A kriyA thoDAka thoDAka samayanuM aMtara rAkhIne traNathI pAMca vAra karavI. A kriyA sUtAM sUtAM karavAmAM phAvaTa sArI rahe che bAkI bane tyAM sudhI UbhA UbhA karavI - jethI jAgarUkatA banI rahe che. zarIrane tanAva ApatI vakhate ane zithila karatI vakhate yathA tathA sUcana karatA rahevAthI kriyA sArI thAya che. jema ke zarIrane zithila karavA mATe sUcana karI zakAya: have zarIra pUrNatayA zithila thaI jaze, pachI zarIra zithila thaI rahyuM che. thoDIka vAra pachI ciMtavavAnuM ke zarIra have zithila thaI gayuM che ane mane tenI anubhUti thaI rahI che. zarIra ane mana eka bIjA sAthe saMlagna che eTale zarIra mananuM mAnIne tenA sUcana pramANe karatuM jAya che. A vAta kapoLakalpita nathI, paNa vAstaviktA che. alabatta A mATe thoDoka abhyAsa Avazyaka che. kAyotsarganA bIjA caraNamAM zarIrathI cetanAne alaga karavA mATe manane samajAvavAnuM che. mana, buddhi, ahaMkAra ane citta e cetanAnAM ja judAM judAM staro che - paryAyo che. manane samajAvavAnuM kAma buddhi kare che. mana nahIM mAnyuM hoya to cetanA zarIra choDavA mATe taiyAra nahIM thAya. te teno virodha karaze. manane samajAvavAnI aneka rIto che. sAdhake potAnI prakRtine dhyAnamAM rAkhIne manane samajAvatA rahevAnuM che. dA.ta. A to satyanA sAkSAtkAranI yAtrA che. satyano sAkSAtkAra karIne pAchA ja AvI javAnuM che. ema paNa samajAvI zakAya ke badhAne zarIra chevaTe choDavuM ja paDe che ane ApaNeya choDavuM paDaze. koI kheMcIne laI jAya tenA karatAM ApaNe ja svamAnapUrvaka nIkaLI jaIe to vadhAre sAruM nahIM? bhagavAna mahAvIra, bhagavAna buddha, bhagavAna zrIkRSNa jevAone paNa chevaTe zarIra choDavuM paDyuM hatuM to ApaNe kayAMthI bacavAnA hatA? A to prAkRtika ghaTanA che. vaLI ApaNe to thoDAka samaya mATe A karIne pAchA AvI javAnA chIe jANe pharavA gayA hatA. Ama aneka rIte manane zarIra choDavA mATe taiyAra #ii zakAya. ' trIjA caraNamAM zarIramAM dasa dhArAe vahI rahelI prANadhArAne jovAnI che. badhI prANadhArAomAM paDavAnI jarUra nathI paNa zvAsanI prANadhArA je *pramukha che tene pakaDIne cAlIzuM to ApaNuM kAma thaI jaze. zvAsane jatAM AvatAM kevaLa joyA karavAno. te samaye anya vicArone AvavA devAnA nahIM. dhyAnavicAra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave to tenuM nirasana karI punaH prANadhArAne pakaDI levAnI. thoDoka samaya A sAdhanA thayA pachI sAdhaka AgaLanA caraNa mATe taiyAra thaI jaze. pachI daDha saMkalpa karavo ke have huM AkhA zarIramAM vyApta cetanAne saMkocIne marmasthAna upara lAvI rahyo chuM. zarIramAM mahattvanAM marma sthAno che: nAbhi, hRdaya; be bhRkuTinI vaccenuM kendra ane ziranI Toca uparanuM sthAna. sAdhake sAmAnya rIte zarIranI uparanA bhAgamAM Avela marmasthAnane pasaMda karI tyAM cetanA lAvavI. bhale cetanA tyAM Ave ke na Ave paNa tevo saMkalpa karI Atmika prayAsa karatA rahevo. je tyAM cetanA thoDIka paNa ekatrita thavA mAMDaze to sAdhakane tyAM spaMdana thatAM vartAze. zarUAtamAM to ATaluM thAya to paNa ghaNuM. AmAMnuM kaMI paNa na thAya to paNa e rItano bhAva bhAvatAM prayAsa karatA rahevAno, tenAthI paNa ghaNo lAbha thaze. cetanA marmasthAne AvI jAya ke na AvI jAya paNa sAdhake mAnI levAnuM ke have cetanA tyAM kendrita thaI gaI che ane zarIra cetanahIna ke alpacetanavALuM banI gayuM che. tyAra pachI sAdhake pragADha saMkalpa karavAno ane bhAva bhAvavAno ke have mArI cetanA marmasthAnethI bahAra nIkaLIne paramAtmAmAM lIna thaI rahI che. have mAruM astitva paramAtmAthI juduM rahyuM nathI. prakArAntare ema paNa bhAva bhAvI zakAya ke have meM paramAtma avasthA prApta karI lIdhI che ane huM anaMta catuSTayamAM (anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIrya ane anaMta AnaMda) avasthita thaI gayo chuM. thoDIka vAra Ama paramAtmabhAvamAM rahyAnuM ciMtavyA pachI ema ciMtavavuM ke have mArI cetanA paramAtmAmAMthI nIkaLIne, mArA choDelA zarIranA marmasthAnethI zarIramAM praveza karIne punaH zarIramAM vyApI gaI che. thoDIka vAra A manaHsthitimAM rahyA pachI AMkha kholI traNa vakhata ISTadevanuM smaraNa karIne ke maMtra bolIne dhyAna saMpanna karavuM ane have zarIra punaH cetanavaMtu banI gayuM che tevo anubhava karavo. cetanAnI A yAtrA vAstavikatAmAM bhAvayAtrA ja banI raheze tema chatAMya sAdhakane teno ghaNo lAbha thaze. jaina dharmakriyAomAM kAusagna-kAyotsarga karI cetanAnuM anusaMdhAna logassa sUtra sAthe karavAnuM vidhAna che. kAusagga zvAsa pramANe karavAno hoya 98 dhyAnavicAra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che arthAt ke prANadhArA sAthe joDIne logassa sUtramAM covIsa tIrthaMkara paramAtmAonuM nAmasmaraNa karavAnuM hoya che. kharekhara to A nAmasmaraNa bhAvathI dhyAna sAthe karavAnuM hoya che. A rIte thayelo kAusagga svarUpaprAptimAM sahAyaka banI rahe che. logassa sUtrane aMte AvatI gAthAmAM sAdhaka Arogya (bhAva Arogya) bodhi ane samAdhi maraNanI tIrthaMkara paramAtmAo pAse mAMgaNI kare che ane chevaTe siddhi ApavA mATe prArthanA kare che. arthAt ke te rIte doravA mATe prArthe che. je loko logassathI ochA paricita hoya che ke jemane te sUtra kaMThastha na hoya te kAusagganuM navakAra maMtra sAthe anusaMdhAna karIne sAdhanA kare che. TUMkamAM kAusaggamAM paramAtma tattva sAthenuM anusaMdhAna Avazyaka che. maMtra ke sUtrane sahAre paramAtma zaktinA avataraNano mArga mokaLo banI jAya che. jo ke kAyotsarga dhyAnamAM mULa vAta cetanAne zarIrathI alaga karIne, te baMnenI bhinnatAnI anubhUti karavAnI che. A pratIti thaI gayA pachI cetanA je mArge bahAra nIkaLI hoya te mArge tene pAchI vALIne punaH zarIramAM avasthita karIne dhIme dhIme dhyAna samApta karavAnuM hoya che. cetanA ane zarIra bhinna che. te eka nathI - tenI anubhUtine bhedajJAna kahe che je adhyAtma mArgamAM ghaNuM mahattvanuM gaNAya che. na A dhyAna azakya nathI paNa adhyAtma mArgamAM AgaLa vadhelA yogIo ja A rIte cetanAne zarIrathI alaga karIne caitanya vihAra karI zake che. bhale ApaNAmAM tevI zakti Aje na hoya paNa ApaNe te mATeno abhyAsa karyo hoya to koI kALe te mATe umedavArI karI zakIe. A dhyAna sAdhavuM ghaNuM agharuM che e vAta kharI paNa AtmA mATe te ghaNuM upakAraka che. te siddha na thayuM hoya to paNa te sAdhakanA jIvanamAM AmUla parivartana lAvI de che. Aloka ane paraloka baMnene sudhAravAnI kSamatA dharAvanAra A dhyAnano abhyAsa rAkhanAranuM jIvana ane mRtyu baMne sudharI jAya che. A dhyAnano sAdhaka sukhe jIve che ane sukhe zarIrane choDIne mRtyunI pele pAra UtarI jAya che. kAyotsarga dhyAna samApta thayA pachI dhIme dhIme temAMthI bahAra AvavuM jarUrI che. te mATe thoDIka vAra IzvaranuM smaraNa karIne ke koI prabhAvaka maMtranuM dhyAnavicAra 99 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca vAra smaraNa karIne dhyAna choDavuM. dhyAna daramiyAna AMkho aDadhI macelI ane aDadhI khullI rAkhavAnuM ThIka rahe che. tethI vicAra ochA Ave. che ane cittane bahAra tarapha vahevAno avakAza ocho maLe che. A dhyAna sAmAnya rIte be ghaDI ke eka kalAka parvata to karavuM ja joIe. jo eTalo samaya te mATe nahIM Apyo hoya to tenI asara ja nahIM vartAya. A dhyAna karanArane mRtyuno eTalo saMtApa raheto nathI. sAdhakanI prakRti zAMta ane svastha banI jAya che. A dhyAnano sAdhaka pApa karatAM pAcho paDe che. ane puNyapravRtti karavA mATe tatpara hoya che. A dhyAna karanAranA rAgadveSa ghaNA pAtaLA paDI jAya che. A dhyAnanuM lakSya AtmAne paramAtmA sudhI laI javAnuM ke tene paramAtmA banAvavAnuM che, paNa te karavAthI jIvana paNa svastha ane prasanna banI rahe che. cetanAne kAyAthI alaga karIne paramAtmA sAthe anusaMdhAna karAvatA A dhyAnane 'vizeSa dhyAnamAM sakAraNa ja rAkhyuM che. tenAthI AgaLanI yAtrAno ApaNI pAse nakazo ke cArTa nathI. ajJAtanI A yAtrA kevaLa paramAtmAne sahAre ja thaI zake che. yogasaMyama kAyotsarganI najIkanuM kahI zakAya paNa tenA karatAM ghaNuM saraLa dhyAna manovacanakAyaguptinuM che. ApaNe janmIe chIe tyArathI ApaNe jIvIe tyAM sudhI saMsAra sAthe ApaNane joDI ApanAra mana-vacana ane kAyAnA yogo che. A yogo na hoya to saMsAra na rahe athavA to te ghaNo sImita thaI jAya. A yogono saMyama karavo e dhyAna che. A dhyAna savAra-sAMja niyamita rIte sthaLa ane samayanI anukULatA pramANe sAdhI zakAya. te mATe paMdara-vIsa miniTano samaya paNa paryApta banI rahe che. A dhyAna sAdhavA mATe kaMI khAsa karavAnuM nathI. zarUAtanI be-cAra miniTanI pUrvavidhi karIne dhyAne levA mATe mana-vacana ane kAyAnA yogono bane teTalo saMyama karavAno che. te mATe kAyAnuM halana-calana rokI tene sthira rAkhavAnI che. tyAra pachI vANInuM mauna sAdhavAnuM che. A baMne yogone sthira karavAnuM eTaluM muzkela nathI. paNa pachI manane sthira karavAnuM che te kAma kaparuM 100 dhyAnavicAra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mana svabhAva caMcaLa che eTale te satata UDAUDa karatuM rahe che. manane caMcaLa karanAra kaSAyo che - rAga ane dveSa. rAga-dveSanI saMtatI che krodha, mAna, mAyA ane lobha. A kaSAyonA uchALA jeTalA vadhAre teTaluM mananuM pravartana vadhAre. mananI sthiratA mATe kaSAyonI maMdatA ane alpatA ghaNAM jarUrI che. bhale ApaNe manane sadaMtara gopavI na zakIe paNa tenuM pravartana jeTaluM ochuM haze teTalo saMyama sAro thaze ane dhyAna sAruM lAgaze. emAMya jo koI baDabhAgI paLe manano alpa samaya mATe paNa pUrNatayA saMyama thaI jAya arthAt ke manano laya thaI jAya to te paLa AtmAnI anubhUti arthAt kevaLa astitvanI paLa banI raheze. dhyAnanuM A bahu UMcuM zikhara che jenAM darzana paNa durlabha che. alpakALa mATe A jhAMkhI thaI jAya to paNa kayAM? ApaNAthI jarA aLagA thaIne jo ApaNe ApaNane joIe to lAge ke ApaNe jarUra vagara ApaNAM aMga upAMgone satata halAvatA ja rahIe chIe. vinA kAraNe Amatema AMTApherA karyA ja karIe chIe. e ja rIte ApaNe Akho divasa bola-bola karyA ja karIe chIe. emAM jarUranuM ochuM hoya che ane kAma vagaranuM vadhAre hoya che. bolavAnI ADe ApaNe - sAmAne sAMbhaLavAno viveka paNa rAkhatA nathI. mana to svabhAve ja caMcaLa che. tyAM vaLI ApaNe tene kalpanAnA ghoDe caDhAvIne bhUtakALa phaMphosatA rahIe chIe ane bhAvimAM bhaTakatA rahIe chIe. mana-vacana ane kAyAnA yogonuM pravartana ema ne ema thatuM nathI. tenI pAchaLa ApaNe ekatrita karelI mahAmUlI UrjA kharcAtI ja rahe che. A UrjAne jo ApaNe bacAvI laIe to te dhyAna ja che. dhyAnamAM ApaNane je zAMti lAge che, mananI prasannatA lAge che te A UrjAnI svayamAM sthiti thavAne kAraNe. saMyama UrjAne bacAvIne svayaM tarapha vALe che jene kAraNe ApaNane zAMti ane svasthatAnI anubhUti thAya che. bhale ApaNe pUrNatayA yogono saMyama na karI zakIe paNa jeTalo saMyama karI zakIzuM teTalo teno lAbha avazya maLaze. saMyamayoga eTale ja mana-vacana-kAyAnI gupti. vAstavikatAmAM pUrNa yoga nirodha zakya nathI paNa dhyAnamAM ApaNe teno vadhAremAM vadhAre saMyama karIe chIe. arthAt ke ApaNe dhyAnamAM mana-vacana-kAyAnuM ochAmAM ochuM dhyAnavicAra 101 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArthanA karIe chIe. A dhyAna mATe khAsa koI pUrvataiyArI karavAnI hotI nathI. tethI saMsAranI pravRttionI vacce jyAM ane jyAre samaya maLe tyAre paNa te thoDIvAra mATe karI zakAya tevuM che. koI paNa paristhitimAM hoIe ane jo tyAM thoDoka phAjala samaya maLI jAya to teTalA samaya pUratuM A dhyAna karI zakAya tevuM che. A dhyAnathI citta zAMta ane svastha thaI jAya che. A dhyAnanA sAdhakanA jIvanamAM eka prakAranI sthiratA AvI jAya che. A dhyAnathI tanAvanuM visarjana thatuM rahe che tethI tana-mana haLavAza anubhave che. lAMbe gALe A dhyAnanA sAdhakanA svabhAvamAM parivartana AvatuM jAya che ane teno jIvana pratyeno abhigama badalAI jAya che. alpa prayAse vadhAre svasthatA ApanAra A dhyAna che. A dhyAna hoya ke koIpaNa dhyAna hoya, dhyAnanA arthIe potAnA ISTadevanuM smaraNa karIne dhyAne levuM ane temane vaMdana karIne dhyAnanuM samApana karavuM jarUrI che - pachI bhale te mATe lAMbI vidhi na karIe. darzana dhyAna dhyAna vidha-vidha rIte thaI zake che. temAM A rIte ja dhyAna thAya ane bIjI rIte dhyAna na thAya tevo Agraha asthAne che. je ApaNane anukULa Ave ane jenAthI ApaNA cittane zAMti maLe, mana prasanna rahe te dhyAna sAdhI zakAya. e rIte bahujanasamAjamAM je pracalita che ane je ghaNA loko nita kare che te darzananuM dhyAnamAM rUpAMtara karI zakAya tevuM che. bhagavAnanAM je darzana ApaNe roja karIe chIe te darzananuM jo ApaNe dhyAnamAM pariNamana karI laIe to ApaNane dhyAnathI maLatA ghaNA lAbho sahejamAM maLI jAya tema che. te mATe ApaNe vadhArAno bIjo samaya paNa khAsa phALavavAnI jarUra paDe tema nathI. kriyA to enI e ja rahe paNa te karavAnI rItamAM ane tenA bhAvamAM thoDoka pheraphAra karavo paDe. dharmamAM je lokone AsthA hoya che te loko sAmAnya rIte potAnA saMpradAyanA devamaMdira ke derAsaramAM roja jatA hoya che. keTalAka loko to 102 dhyAnavicAra Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAra-sAMja ema be vakhata jatA hoya che. teo tyAM thoDIka vAra UbhA rahIne bhagavAnanAM darzana karIne UbhA-UbhA ke nIcA paDIne vaMdana karIne nIkaLI jatA hoya che. to keTalAka vadhAre AsthAvALA loko sevApUjA karavA mATe jatA hoya che. teo bhagavAnanI jaLa-caMdana-akSata-naivedya-phaLa ityAdi dravyothI sevA pUjA kare che. pachI paLa-be paLa bhagavAnanI sAme UbhA rahIne ke page lAgIne kaMIka prArthanA ke stuti kare che ane pAche pagale maMdiramAMthI nIkaLI jAya che. A baMne prakAranA lokonAM darzana-vaMdana ke sevA-pUjAmAM dhyAnanI bhUmikA to racAI ja gaI hoya che. teo darzana-pUjana karyA pachI thoDIka vadhAre vAra maMdiramAM rokAI jAya ane koIne aDacaNa na paDe tema eka jagA pasaMda karIne UbhA rahIne ke besIne bhagavAnanI je mUrti hoya ke svarUpa hoya tenA prati vicArarahita thaIne thoDIka vAra mATe ekAgratAthI joyA kare to te paNa eka rIte dhyAna ja che. Ane ApaNe dhyAnanI prAthamika avasthA kahI zakIe. A dhyAnamAM bhagavAnanI mUrti ke svarUpanuM AlaMbana laIne cittanI dhArAne tenA prati askhalita rIte vahetI rAkhavAnI hoya che ane Ama bhagavAna sAthe ekAgratA sAdhavAnI hoya che. ekAgratAnI A vAta dekhAya che ke lAge che teTalI saraLa nathI. citta pArA jevuM che. tene vIkharAtAM vAra nathI lAgatI. tame bhagavAna sAme jotA rahezo tyAM to citta tyAMthI sarakIne bIjA keTalAya viSayo upara javA mAMDaze paNa have tame sajAga hazo eTale cittane vaLI pAchuM tame bhagavAnanI mUrti upara vALI lAvazo ane tyAM rokAzo. Ama ghaDImAM citta tamane doDAvaze to bIjI ghaDIe tame cittane doDAvazo. cittanI doDavAnI prakriyA to rahI ja paNa emAM moTo phera e paDI gayo ke pahelAM tame citta doDAve tema doDatA hatA tene sthAne have tame paNa cittane dhArI dizAmAM doDADavA lAgyA. A taphAvata ghaNo mahattvano che. teno artha e thayo ke citta upara tamAruM niyaMtraNa sthapAvA mAMDyuM. Ane zuddha dhyAna na kahIe to paNa tene dhyAnano saMniSTha prayAsa to kahevo ja paDe ane tenuM phaLa paNa ochuM nathI. bAkI bhagavAnanI pratimA sAme jotAMnI sAthe ja citta sthira jAya tevuM dhyAna to yogIone paNa durlabha hoya che. dhyAnavicAra 103 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame maMdiramAM bhagavAnanI samIpe paMdara-vIsa miniTa Ama UbhA rahIne tenA svarUpanuM dhyAna dharatA rahezo to badho samaya citta tamane sAtha nahi Ape. paNa keTaloka samaya to citta tamArA kahyAmAM rahyuM haze ane teNe tamane sAtha Apyo haze. saphaLatAnuM A prathama sopAna che. Ama tame uttarottara roja A dhyAna dharatA rahezo to citta dhIme dhIme bhagavAnanA svarUpa upara vadhAre sthira thavA lAgaze. zraddhAvALA jIvane to dhyAnanI A vAta jaladIthI jacI jaze paNa koIne evo paNa vicAra Ave ke cittane Ama bhagavAnanA darzanamAM zA mATe sthira karavuM? tenAthI zuM phAyado thavAno? bhagavAna upara citta sthira thavAmAM tamane khabara paNa na hoya tema eka ghaTanA ghaTita thaI jAya che. je citta bhagavAnanA AlaMbana vinA UDA-UDa karIne game tyAM sArI khoTI vastuo upara besatuM hatuM ane rAga-dveSa karIne akAraNa karmabaMdha karatuM hatuM te have bhagavAna upara sthira thaIne alpa karmabaMdha karatuM thaI jAya che. vaLI bhagavAnamAM sthira thayeluM citta karmano je kaMI baMdha kare che te kevaLa puNyakarmano ja hoya che. jo cittane chUTo dora maLI jAya che to te gaMdI-galIca nALIomAM bhaTakI Ave che. tene kAraNe citta upara kharAba saMskAra paDe che. jenI asara uttarottara vadhatI rahe che ane temAMthI pApakarmanI paraMparA sarjAya che. aihika rIte joIe to bhaTakatuM citta e tanAvanuM kAraNa banI jAya che. bhagavAna upara sthira thayeluM citta e zubha ke zuddhanA saMgamAM rame che je AgaLa vadhatAM jIvane zAzvata sukhanI vATe sAtha Apaze. sAmAnya rIte sthira vastu ke viSaya upara cittane lAMbA samaya mATe rokI rAkhavAnuM muzkela banI jAya che. ApaNe jyAre sinemA jovA jaIe chIe ke TI.vI jovA besIe chIe tyAre tenA upara cittane lAMbo samaya sthira rAkhI zakIe chIe kAraNa ke tenA upara dazyo badalAtAM rahe che ane ApaNane philmamAM satata kaMI banI rahyuM hovAno ahesAsa thato rahe che. koI kAraNasara paDadA uparanuM dazya sthira thaI jAya ane te AgaLa na vadhe to ApaNe vicalita thaI jaIe chIe ane jo thiyeTara hoya to loko bUmAbUma karI mUke che. vAtanuM tAtparya e che ke jo dazya badalAtAM rahe to 104 dhyAnavicAra Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittane sthira karavAnuM saraLa banI jAya che. e rIte jo ApaNe kevaLa bhagavAnanI mUrti sAme joyA ja karIzuM to jhAjho samaya te karavuM muzkela banI jaze kAraNa ke mUrti sthira rahe che paNa jo ApaNe darzana vakhate mUrti sAme sthira thayelA cittane bhagavAnanA jIvananA prasaMgo sAthe joDIne tenA upara ciMtana karyA karIzuM to ApaNuM citta bhagavAnanA svarUpa sAthe saraLatAthI vadhAre vAra tanmaya thaIne sthira rahI zakaze. bhale ApaNI dRSTi bhagavAnanI mUrti upara sthira thayelI rahe paNa te vakhate jo ApaNe bhagavAnanA jIvana ane kavana upara vicAra karavA mAMDIzuM to dhyAna lAMbo samaya sAdhI zakIzuM. jo eTale dUranI yAtrA na karIe to cittane chevaTe bhagavAnanI pratimA uparanAM AbhUSaNo - mugaTa ratno ityAdi upara pheravatA rahIzuM to paNa dhyAna TakI raheze. A rIte bhagavAna sAtheno ApaNo saMga vadhAre samaya raheze ane teTalo samaya citta prasanna raheze. bhagavAnanA svarUpanuM ciMtana e paNa UMcA prakAranuM dhyAna che ane te darzana karatAM karatAM sahejamAM sAdhI zakAya tevuM che. svarUpa dhyAnanI AgaLanI kakSA bhagavAnanA guNonA, temanA aizvaryanA ciMtananI che. A dhyAna jarA sUkSma che. je bhagavAnane ApaNe samarpita thaIne pUjIe chIe sevIe chIe temanA guNothI ApaNA cittane bhAvita karavuM. guNonuM ciMtana karavAthI jANatAM-ajANatAM ApaNAmAM e guNonuM saMkramaNa thavA lAge che. jene kAraNe ApaNI paramAtmA prati gati thavA lAge che. tema karatAM jIvAtmA jyAre tenAthIya AgaLanI bhUmikA sAthe che tyAre te bhagavAna sAthe tadrupatA anubhave che te samaye tenAmAM bhagavattA pUrNa svarUpe pragaTa thAya che. dhyAnanuM A aMtima zikhara che. darzana A rIte dhyAnamAM parivartita thaIne AgaLa vadhatuM jAya to chevaTe paramAtmA sudhI pahoMcADI zake. paNa je - Ama bhagavAnanAM darzana jevI sAmAnya lAgatI kriyA eka ucca prakAranA dhyAnamAM pariNamI zake che ane ApaNane lAbhAnvita karI zake che. paNa ApaNe to bhagavAnanAM darzane jaIne, Amatema UMcA-nIcA thaIne ke dIvo-agarabattI karIne gayA hoIe tevA korA ne korA pAchA pharIe chIe e ochI karUNAnI vAta che? teno artha e thayo ke ApaNane darzana karatAM dhyAnavicAra 105 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nathI AvaDatAM. ApaNA darzana bhAvathI bhIMjAyelAM nathI hotAM tethI ApaNe korA ne korA rahI jaIe chIe. bAkI darzanamAM cittane nirmaLa karavAnI ane prasannatA ApavAnI anargaLa tAkAta che. haratAM-pharatAM ahIM ApaNe e vAta karavAnI che ke je loko pAse dhyAna mATe samaya nathI ke anukULatA nathI tevA loko dhyAnano lAbha kevI rIte laI zake. to samAjamAM evA paNa loko che ke jemanI pAse samaya hoya che paNa tene teo veDaphI nAkhatA hoya che. vaLI AjanA jIvanasaMgharSanA yugamAM bahu ochA lokone dhyAna mATe samaya ane sthaLano Agraha rAkhavAnuM poSAya tema che. AvA badhA lokone dhyAna tarapha vALavA hoya to temane dhyAnamAM kevI rIte joDI zakAya e vAta lakSamAM rAkhIne ahIM dhyAnanA keTalAka prayogonI carcA karI che. je sau koIne upayogI banI rahe tevI che. Aje jamAnAnI tAsIra ja evI che ke mANasane ahIM tahIM keTaloya samaya veDaphavo ja paDe che. DaoNkTarane tyAM gayA hoIe, beMkamAM kaMI kAme javuM paDyuM hoya, sarakArI ke binasarakArI kacerIomAM kAma-prasaMge javuM paDyuM hoya tyAM jatAMnI sAthe turata ja ApaNuM kAma thatuM nathI. tyAM keTalIya vAra rAha jotA besI rahevuM paDe che. tevA phAjala samayano upayoga jo ApaNe dhyAnamAM karI letA hoIe to ApaNane ghaNI zAMti maLI rahe ane ApaNI svasthatA banI rahe. bIjI bAju nivRtta thayelA vRddha loko kaMI kAma karI zakatA hotA nathI. eTale teo sAMja paDe bagIcAne bAMkaDe ke maMdiranA oTale besIne gAmagapATA mAratA hoya che. A loko paNa maLelA phAjala samayamAMthI thoDAka samayano upayoga dhyAna karavAmAM gALe to temane ghaNI haiyAdhAraNa rahe. saMpanna loko pAse ghaNo samaya hoya che je teo kalabomAM ke haravApharavAmAM gALe che. temAMthI thoDoka samaya teo dhyAna mATe phALavI zake to paNa kayAM? tenI sAme bekAra loko che jeo kAmanI zodhamAM ahIM tahIM pharatA hoya che. teo paNa vacce thoDoka samaya kADhIne dhyAna karatA thaI jAya to 106 dhyAnavicAra Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanAmAM ghaNo phera paDI jAya. - vAstavikatAmAM dhyAna e AtmAnA upayoganI - citta pravartananI sthiratA che. e karavA mATe samaya ane sthaLa anukULa hoya to sAruM paNa tenA vinAya dhyAna karI zakAya ane tenAthI lAbhAnvita thaI zakAya te bAbatane lakSamAM rAkhIne ahIM dhyAnanA keTalAka prayogonuM nirUpaNa kareluM che. dhyAnano icchuka temAMthI tene je ThIka lAge te prayoga laIne dhyAna karaze to tene svasthatA ane zAMtino anubhava thaze. tenI kAryakSamatAmAM vadhAro thaze. teno svabhAva sAro thaI jaze ane anya loko sAthenA tenA saMbaMdho mIThAzabharyA thavA lAgaze. A dhyAnonA AdhyAtmika lAbha to che ja jenI ApaNe ahIM carcA karatA nathI. dhyAnanA A nAnA ane tvarita prayogo karavA mATe Asana prANAyAmanI jarUra nathI rahetI. tame jyAM beThA ho, je rIte UbhA ho ke beThA ho tyAM zarIrane jarA zithila choDI daIne ApaNI aMdara cAlatI zvAsa-ucchavAsanI kriyAne thoDIka vAra mATe kevaLa joyA karavI. tenI sAthe bhagavAnanuM nAma ke maMtra joDavAnI jarUra nathI. jo tame kaMI joDavA jazo to pachI bIjuM ghaNuM badhuM tenI sAthe joDatA thaI jazo ane tenAthI dhyAna cUMthAI jaze. zvAsa ApaNo kAyamano sAthI che. tene kayAMya zodhavA javo paDato nathI. vaLI tenA prati saga ke dveSa thato nathI kAraNa ke te sahaja che. basa, Ama dasa paMdara miniTa ke je samaya maLyo hoya teTalo vakhata zvAsane joyA karazo tyAM tamAruM mana zAMta ane svastha thaI jaze. AsapAsanI paristhitithI eTalo samaya tame alipta banI rahezo. jyAre tamAro vAro Ave ke UThavAnuM thAya tyAre iSTadevanuM smaraNa karIne dhyAnane saMpanna karIne - tamArA kAme lAgI jazo. ATaluM nAnuM dhyAna paNa tamane tanAvamukata rAkhaze, tamArI sahanazaktimAM vadhAro karI Apaze ane tame loko sAme phariyAda karavAne badale paristhitino sahaja svIkAra karIne kAma patAvIne zAMtithI vidAya thazo. - je loko bhakita saMpradAyamAM vadhAre zraddhAvALA che temanA mATe bIjo eka prayoga saraLa ane susAdhya che. temaNe potAnA ArAdhya bhagavAna zrIkRSNanI lIlAonA prasaMgone yAda karI tene rasapUrvaka mananI samakSa pratyakSa dhyAnavicAra 107 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavI. bhagavAne keTalIya lIlAo karI che temAMthI eka-be manabhAvana lIlAo jotAM jotAM, vacce maLelo phAjala samaya kayAMya pUro thaI jaze ane prasanna thaIne tame tamArA kAmamAM punaH joDAI jazo. paristhitino doSa kADhatA rahIne saMklezamAM rahevA karatAM A mArga sAro nathI? jo koI rAmabhakata hoya to te rAmanA jIvanane yAda karatAM karatAM temanI sAthe vanavAse paNa jaI zake ane tyAM rAmacaMdranA sAMnidhyamAM vasIne temanI bhakita karato rahe. zramaNa saMpradAya sAthe jemane prIti hoya teo bhagavAna mahAvIra ke bhagavAna buddhanA jIvanamAMthI amuka amuka prasaMgo laIne tene pratyakSa karIne ciMtana karatA raheze to te dhyAna ja banI raheze. IzunA anuyAyIo temanA jIvananA prasaMgone tAdaza karIne dhyAna karI zakaze. mULa vAta dhyAnanI che. tame konuM AlaMbana laIne dhyAna karo cho te vAta eTalI mahatvanI nathI. paraMtu eTaluM kharuM ke tame jenA jIvananA prasaMgonuM dhyAna dharo temanAmAM bhagavattA pragaTa thayelI hovI joIe. keTalAka loko maMtranA ArAdhaka vadhAre hoya che. temane maMtramAM zraddhA vadhAre hoya che. teo roja maMtrano jApa karatA ja hoya che. AvA lokoe potAne gamato koI eka maMtra laIne tene mana samakSa pratyakSa karI tenA upara ekAgratA sAdhavI. e maMtranA akSarone jevA, tenA varNane jovA, maMtrane camakatA zveta raMgamAM jotAM tenuM dhyAna karavuM. thoDoka samaya te maMtra sAthe tanmaya thaI javuM. pachI jyAre citta vicalita thavA lAge tyAre maMtrane zarIranAM marma sthAno upara kalpanAthI pheravavo ane pratyeka sthAna upara tene thoDIka vAra mATe sthira karI tenuM dhyAna karavuM. te vakhate maMtrano jApa karatAM ciMtavavuM ke maMtranI zaktino mArAmAM saMcAra thaI rahyo che. Ama pravRttinI vacce maLelA phAjala samayamAM maMtranuM dhyAna karavAthI citta uddegarahita thaI jaze. tamArI dhAraNA zakita vikasaze. tamArI AtmazraddhAmAM vadhAro thaze. dhyAna pUruM karIne tame punaH tamArA kAryamAM joDAI zakazo. dhyAnano eka taddana nAno ane saraLa prayoga maLelA phAjala samayamAM karavA jevo che. emAM tamAre kaMI karavAnuM nathI. koI viSaya upara manane kendrita karavAnuM nathI. kalpanA karIne koI pradezamAM viharavAnuM nathI. tame jyAM 108 dhyAnavicAra Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beThA ho, je paristhitimAM ho, tyAM te ja samaye badhAthI alipta thaI javAnuM che. A mATe zarUAtamAM tamAre kevaLa thoDuMka ciMtavavAnuM che ke ahIM mArI AsapAsa je kaMI che te huM nathI. ahIM je kaMI banI rahyuM che tenI sAthe mAre kaMI nisbata nathI. are, je zarIrane AzrayIne huM rahyo chuM te paNa huM nathI. Ama ciMtavana karatAM karatAM tamAre saunAthI alaga paDI jaIne kevaLa hovAnuM che. tame cho kharA, paNa koI sAthe tame joDAyelA nathI, tame kazAyathI lepAyelA nathI. tame kevaLa cho. A dhyAna bahu UMcA prakAranuM dhyAna che. te sadhAtAM tame atyaMta zAMta ane svastha banI rahezo. eka rIte A dhyAna taddana saraLa che to bIjI rIte te agharuM che. paNa jo abhyAsa rAkhyo haze to dhyAna eTaluM muzkela paNa nathI. thoDoka samaya paNa A dhyAna sadhAyuM haze to apUrva tAjagInI anubhUti thayA karaze. A uparAMta bIjuM eka nAnuM paNa atyaMta asarakAraka dhyAna che. temAM tamAre badhAthI aLagA thavA jeTalo paNa udyama karavAno nathI. temAM tamAre thoDIka vAra mATe phakata tamane ja bhUlI javAnA che. jANe ke tamAruM astitva ja nathI ane AsapAsa je kaMI thaI rahyuM che tenI aMtargata tame nathI ke te badhuM tamArI aMdara nathI. jyAM tame ja nathI rahetA pachI tamAre kayAMya rahevAnA ke hovAno prazna ja nathI raheto. A dhyAna siddha karavuM jarA muzkela che paNa te thayA pachI koI prazna ja nathI raheto. nirvANane maLatuM A dhyAna che. A dhyAnamAM UtaranAra vyakitane mATe saMsAranI koI samasyA bAdhaka nathI rahetI ke tenuM astitva koIne bAdhaka nathI banatuM. A dhyAna sadhAyA pachI vyakitanuM astitva eka chAyA samuM banI jAya che ane pachI te saMsAra rahe tyAM sudhI sukhe vicare che. . * Ama ahIM dhyAnanA je cAra-pAMca nAnA prayogo batAvyA che te alpa samaya mATe sAdhI zakAya tevA che paNa tenuM mahattva ghaNuM vadhAre che. saMsAranI anekavidha pravRttio vacce rahIne paNa alpa samaya mATe karelAM A dhyAnomAM jIvanane svastha, zAMta ane prasanna rAkhavAnI ghaNI tAkAta rahelI che. AvAM dhyAno kaMI eka divasamAM siddha nathI thaI jatAM. tene siddha karavA mATe thoDoka abhyAsa jarUrI che. eka vakhata abhyAsa thaI jAya pachI thoDIka vAramAM ja te lAgI jAya che. dhyAnavicAra 109 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - ghaNA loko e phariyAda kare che ke dhyAna karavA besIe chIe paNa vicAro bahu Ave che. vicAra Ave e svAbhAvika che. vicAra vagaranuM dhyAna nirvicAra avasthA che. te bahu UMcI avasthA che paNa tene dhyAna kahevAya ke nahIM te carcAno viSaya che. vicArone ApaNe viSaya ApIne temAM rokI rAkhIe te dhyAna kahevAya ane evuM dhyAna muzkela nathI. - keTalAka loko mAne che ke dhyAnamAM ApaNuM kAma nahIM. dhyAna to adhyAtma mArgamAM AgaLa vadhelA loko ja karI zake. A vAta barobara nathI. dhyAna karatAM karatAM UMce ja pahoMcAya. paNa dhyAnamArga lAge che eTalo vikaTa nathI ane mAnIe eTalo saraLa nathI. - dhyAnamAM vicAra ke kalpanAno niSedha nathI. vicAra dhArA dhyAna thaI zake ane kalpanAnA sahAre paNa dhyAna thaI zake. tame vicAramAM bhaTakI jAva ane kalpanAmAM khovAI jAya to te dhyAna nathI. - dhyAna karIe to haMmezAM svastha rahIe ane svAthya paNa sAruM rahe e mAnyatA sarvAge sAcI nathI. dhyAna emAM sahAyaka banI zake eTaluM ja. dhyAnane paNa tenI maryAdA che. - dhyAnathI tanAvarahita thaI zakAya paNa tenI asara alpakALa mATe rahe. jo tanAvanAM kAraNone dU kya na hoya to tanAva punaH pedA thavAno ja. - dhyAna karatA rahIe ane ApaNo jIvana pratyeno abhigama badalAya ja nahIM ane ApaNe evA ne evA ja rahIe to samajavuM dhyAna viphala gayuM. kAM to ApaNane dhyAna karatAM ja AvaDyuM nahIM ke pachI dhyAnane nAme koI bhaLatA mArge caDhI gayA. - dhyAna karatA rahIe ane kaSAyo paNa karatA rahIe to te taLiyA vagaranA pAtrane bharavAnI koziza karavA jevuM che. A - je dhyAna mANasane hINA-adhama kRtyo karavA mATe prere ane sahAya kare tene raudradhyAna kahevAya. je dhyAnamAM zarIranI-gharanI-svArthanI satata ciMtA rahyA kare te ArtadhyAna kahevAya. 110 dhyAnavicAra Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArtadhyAna ane raudradhyAna e durgAno che. tenAthI bacavAnuM hoya - tene sAdhavAnAM na hoya. - dhyAna mATe vidhi Avazyaka che e khyAla khoTo che. vidhi dhyAnamAM sahAyaka che. - dhyAnamAM ekAgratA paNa avarodhaka banI zake che. ekAgratAthI tanAva pedA thAya che - e vAta ghaNA cUkI jAya che. - dhyAna e vizrAma che. nahIM vicArano bhAra ke nahIM kalpanAnI uDAna. - dhyAna mATe sthaLa ane samayano Agraha sAro che paNa te anivArya nathI. - dhyAna mATe ekAMta sAruM paNa bhIDamAMya dhyAna thaI zake. jo manamAM bhIDa hoya to pahADomAM paNa dhyAna na lAge. - tame tamArAthI alipta rahIne je kaMI karazo te dhyAna ja banI jaze. - jenAmAM kartAbhAva na rahyo hoya ke bhoktAbhAva na rahyo hoya te haMmezAM dhyAnamAM ja che. - thoDIka zAMti ane tanAva visarjana mATe dhyAna karavuM e to jyAMthI karoDo maLe tema hoya tyAMthI koDIo laIne pAchA pharavA jevuM che. - dhyAna e amRta che. tene jhIlavA mATe suvarNapAtra joIe. pAtratA keLavyA vinA moTI apekSA na rAkho. ' - AtmadazAmAMthI paramAtmadazA sudhI pahoMcavA mATe dhyAna jevo koI utkRSTa mArga nathI. jo ke tenAM caDhANa sIdhAM che. - jIvanamAM ApaNe satata doDatA rahIe chIe kAraNa ke ApaNI . jIvanaUrjA tRpti mATe tenA anya dhruvane jhaMkhatI hoya che. dhyAnamAM te milana ApaNI aMdara sadhAya che jethI doDa samApta thaI jAya che. - dhyAnanI parAkASTAnI paLe jIvana UrjanAM viparIta dhUvonuM milana thaI jatAM sAdhaka svayaM tRpta ane svayaM paryApta banI rahe che. - dhyAnamAM jIvanaUrjAno pUrNatayA AviSkAra thAya che tene kAraNe jIvAtmAne parama AnaMdanI anubhUti thAya che. dhyAnavicAra 111 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhi ane anubhUti "mArI comera AnaMdanI varSA thaI rahI che. kayAMya duHkhano aNasAra vartAto nathI. dilamAM koI saMtApa rahyo nathI. citta zAMta thaI gayuM che. aMdarathI zakitano prAdurbhAva thaI rahyo che. kayAMya dInatA rahI nathI. aMtaradaSTi khUlI gaI che ane ajJAnanA aMdhArAM osarI gayAM che. "have kayAMya duHkha nathI, saMtApa nathI, dInatA nathI, aMdhakAra nathI. krodha, mAna, mAyA ane lobhanuM upazamana thaI gayuM che. sadAya udvigna rahetuM mana zAMta thaI gayuM che, citta saraLatA, mRdutA ane tRptinA bhAvothI bharAI gayuM che. jIvanamAM dharmano udaya thayo che jene kAraNe have citta prasanna thaI gayuM che. comera prasannatA vartAI rahI che." dhyAnavicAra Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dhyAnavicAra' - viziSTa vicAra ' "dhyAnamAM AdhyAtmika rIte AtmAne paramAtmA sudhI pahoMcADavAnI tAkAta che to aihika rIte jIvanane 'zAnta, svastha ane prasanna rAkhavAnI kSamatA che. 'Aloka ane paraloka baMne mATe upakAraka banI rahe tevuM A dhyAna zuM che, te kevI rIte sAdhI zakAya te vAtanuM 'lakSya rAkhIne A pustakamAM pramukha dhyAnadhArAone 'nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. lekhake pratyeka dhyAnadhArA pAchaLanA tattva vicAranI sAthe te dhyAna kevI rIte thaI 'zake tenuM paNa savistAra varNana karyuM che. vaLI na karavA. jevAM ane bacavA jevAM duryAnonI pustakamAM vigate carcA karavAmAM AvI che je mahattvanI che paNa ghaNI 'ochI jagAe jovA maLe che. dhyAnano Icchaka potAnI prakRti ane hetune najaramAM rAkhIne yogya dhyAnanI pasaMdagI karI temAMthI ISTa lAgelI bAbatono samanvaya karIne potAne anukULa rahe tevA dhyAnanuM Ayojana paNa karI zake tevI badhI mAhitIthI pustaka sabhara che. AjanI bhAga-doDanI jiMdagImAM jyAM ane jyAre 'samaya maLe tyAre thoDIka vAra mATe paNa dhyAna karIne svastha thaI zakAya tevA dhyAnanA keTalAka prayogo paNa lekhake batAvyA che. dhyAnakaNikAothI camakatuM pariziSTa dhyAnanA sAra samuM che. Ama ghaNI badhI rIte 'dhyAna vicAra' pustaka viziSTa dhyAna vicAra banI rahyuM che."