Book Title: Prabuddha Jivan 1967 Year 28 Ank 17 to 24 and Year 29 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
૧૮૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧-૬૭ માટે તેમ જ મતદારે તેમના મતાધિકારને ઉપયોગ કરવાનું સંપૂર્ણ સરજાય છે, અનર્ગળ ધન વેરીને ઉઘાડે છોગે લેકોના મતે ખરીદાય સ્વાતંત્ર્ય ભેગવી શકે તે માટે તમામ પક્ષોએ ચૂંટણી અંગેની ફરજો છે અને લોકશાહીને હાંસીપાત્ર બનાવાય છે. ચૂંટણી આવે છે અને બજાવતા અધિકારીઓને સહકાર આપશે.
જાય છે, પણ આ મલીન સંસ્કારો લોકજીવનન લાંબા વખત માટે (૮) ચૂંટણી અંગેના ધારા હેઠળ જે પ્રવૃત્તિઓ ગુનો ગણાય
લુષિત કરે છે. લોકશાહીને આ દુર્દશામાંથી ઉગારવી જોઈએ અને તેવી પ્રવૃત્તિઓથી તમામ પક્ષોએ અળગા જ રહેવું.
એ માટે–પ્રજાજીવનના સ્વાસ્થય માટે આગામી ચૂંટણીપ્રચારમાં આ સભામાં પ્રજા સેશિયાલિસ્ટ પાર્ટીના આગેવાન શ્રી એન.
ઉપર જણાવેલી આચાર–સંહિતાનું શબ્દશ: પાલન અત્યંત જરૂરી છે. જી. ગારે તથા શ્રી મુક ગાવિંદ રેડીએ, જનસંઘના આગેવાન શ્રી.
આપણે આશા રાખીએ જે પક્ષોએ આ પ્રકારના નિયમનને સંમતિ યુ. એમ. ત્રિવેદીએ તથા સ્વાતંત્ર સભ્ય તરીકે શ્રી પ્રકાશવીર શાસ્ત્રીએ
આપી છે તે પક્ષના ઉમેદવાર આ નિયમનને પૂરા વફાદાર રહે ભાગ લીધો હતો અને ઉપર જણાવેલ આચારસંહિતાને અનુમત
અને એ રીતે ચૂંટણીની સમગ્ર પ્રક્રિયાને ઊંચા નૈતિક સ્તર ઉપર કરી હતી. મુસ્લીમ લીગે આ સભા જે કાંઈ નિયમ નક્કી કરે તે
સુપ્રતિષ્ઠિત કરે. સ્વીકારવાની બાંહ્યધરી આપી હતી. સ્વતંત્ર પાર્ટીના પ્રતિનિધિ તરીકે દક્ષિણામૂર્તિ બાળમંદિરના આચાર્ય શ્રી ડાહ્યાભાઈ વલ્લભભાઈ પટેલ ભાગ લેશે એમ તે પક્ષ તરફથી
શ્રી નરેન્દ્ર બધેકાનું અકાળ અવસાન જણાવવામાં આવ્યું હતું, પણ અનિવાર્ય કારણસર તેઓ ઉપસ્થિત
જાન્યુઆરી માસની છઠ્ઠી તારીખે હૃદય રોગના હુમલાના પરિણામે થઈ શક્યા નહોતા. માત્ર જમણેરી તથા ડાબેરી સામ્યવાદી પક્ષ,
ભાઈ નરેન્દ્ર બધેકાનું બહુ નાની ઉંમરે એકાએક અવસાન થયું છે. સંયુકત સોશિયાલિસ્ટ પક્ષ તથા દ્રાવડ મુનેત્ર કઝગમ–આ ચાર પક્ષ
નૂતન બાળશિક્ષણના વિધાતા શ્રી ગિજા ભાઈના તે એકના એક પુત્ર તરફથી પ્રસ્તુત સભાના નિયંત્રણ અંગે કશો જવાબ આપવામાં
થાય. ભાઈ નરેન્દ્ર નજીકના વર્તુળમાં બચુભાઈના નામથી ઓળખાતા. આવ્યો ન હતે. આ સભામાં હાજર રહેલા રાજકારણી આગેવાનને શ્રી ચવ્હાણે
ગીજુભાઈએ શિક્ષણના પ્રદેશમાં પ્રવેશ કર્યો તે પહેલાં તેઓ સુરેન્દ્ર
નગરમાં વકીલાત કરતા હતા. તે સમયથી તેમના નિકટ પરિચયમાં ખાત્રી આપી હતી કે “કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવા માટે જરૂરી પગલાં ભરતાં સરકાર એ બાબતની પૂરી કાળજી રાખશે કે લોકોના
આવવાનું મને સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થયેલું. ભાઈ બચુના જન્મે તેમને
બાલશિક્ષણના પ્રશ્ન અંગે ઊંડાણથી વિચાર કરતા કરેલા. ચાલુ નાગરિક સ્વાતંત્રય ઉપર કોઈ પણ પ્રકારનું અણઘટતું નિયંત્રણ મૂક
શિક્ષણપદ્ધતિ બાળકોને દમદાટીથી ભણાવવાના–કેળવવાના- ખ્યાલ વામાં ન આવે, અને સરકાર એવું કોઈ પગલું નહિ ભરે કે જેથી
ઉપર આધારિત હતી. બાલવિકાસમાં આ ખ્યાલ કેટલા ભૂલભરેલા ભિન્ન ભિન્ન પક્ષને પૂરતો ચૂંટણી પ્રચાર કરવામાં જરા પણ દખલ
અને બાળવિકાસને કુંઠિત કરનારા છે તેનું તેમને મેન્ટેસરી પદ્ધતિમાં ગીરી થવા પામે.” તેમણે સાથે સાથે એ બાબતની પણ ખાત્રી આપી
પુસ્તકો વાંચવાના પરિણામે વધારેને વધારે સચોટ ભાન થવા લાગ્યું હતી કે “પતાના ચૂંટણી–પ્રચારને વેગ આપવા માટે સરકારે પોતાના
અને એ સમયના દક્ષિણામૂર્તિ વિદ્યાર્થીભવનમાં તેમણે મોન્ટેસરી સત્તાસ્થાનનો ઉપયોગ કર્યો હતો એવી ફરિયાદ કરવાને પણ શાસક
પદ્ધતિ અનુસાર શિક્ષણ આપવાના હેતુથી બાળ મંદિરની શરૂઆત કરી. પક્ષ તરફથી કશું પણ કારણ આપવામાં નહિ આવે.”
સમય જતાં આ તેમના વિચારોને કેવો ફેલાવો થયો અને એ પદ્ધઆ ઉપરાંત સરકારી તંત્રની તટસ્થતા વિશે શંકા તથા પ્રચાર
તિમાં રહેલા પાયાના ખ્યાલ આખા દેશમાં આજે કેવા સર્વસ્વીકૃત કાર્યમાં બળજબરી અથવા તે અવિહિત ઉપાયોને ઉપયોગ થવાની
બન્યા છે એ બાળશિક્ષણનો છેલ્લા પચ્ચાસ વર્ષોને ઈતિહાસ જાણશંકા-આ બે શંકાઓના નિવારણ અર્થે મદ્રાસના મુખ્ય પ્રધાને
નાર સૌ કોઈને સુપરિચિત છે. આ એ શિક્ષણપદ્ધતિને સૌથી શાસક કેંગ્રેસ પક્ષ વતી ચૂંટણીમાં ભાગ લેતા તમામ પક્ષોના પ્રતિનિધિઓની પરિષદ બોલાવી હતી અને તેમાં ઠરાવ્યું હતું કે, કોઈએ
પ્રથમ લાભ પામનાર બાળસમુદાયમાં બચુભાઈ એક હતા. તેને
અભ્યાસ આગળ વધતો ગયો, ઉચ્ચ અભ્યાસ તેમણે શાતિનિકેતનમાં ધાર્મિક કે કોમી પ્રચારને આશરે ન લે, એવી લાગણીઓ ઈ છેડાય
કર્યો અને પછી પિતાની સાથે દક્ષિણામૂર્તિ બાલમંદિરમાં એક તેવું કશું બોલવું કે કરવું નહિ, પ્રચારસભા માટે ધાર્મિક સ્થળોને
શિક્ષકકાર્યકર તરીકે તેઓ જોડાઈ ગયા. ગિજુભાઈનું અવસાન થતાં આશ્રય લે નહિ, ટીકાઓ વ્યકિતઓની નહિ પણ પક્ષમત, નીતિઓ
તેઓ એજ બાલમંદિરના આચાર્યસ્થાને આવ્યા અને જીંદગીના અને કાર્યક્રમોની કરવી, ચૂંટણી કાર્યમાં શાસક પક્ષે સરકારી સાધને
ન્ત સુધી એ જ કાર્યમાં તેઓ પ્રવૃત્ત રહ્યા. અને સગવડોને ઉપયોગ કરો. નહિ, સરકારી અમલદારને ચૂંટણી
બચુભાઈ અથવા તે ભાઈ નરેન્દ્રનું લગ્ન જાણીતાં ગાંધીવાદી કાર્યથી અલિપ્ત રહેવાને આદેશ આપવા અને આ સરતોનું ઉલ્લં
શ્રી છગનલાલ જોષીનાં પુત્રી વિમળાબહેન સાથે થયેલાં. એમને અમે ઘન ન થાય એ માટે એક સર્વપક્ષીય સમિતિ મુખ્યપ્રધાનના
વિમુબહેનના નામથી ઓળખીએ છીએ. આ વિમુબહેન પણ ભાઈ પ્રમુખપદે નીમવી. માથે ચૂંટણી આવી રહી છે એ પ્રસંગે આ પ્રકારની આચાર
નરેન્દ્ર સાથે દક્ષિણામૂર્તિ બાલમંદિરમાં વર્ષોથી કામ કરી રહ્યા હતા.
આ યુગલ એક સરખા તાન અને તમન્નાથી પ્રસ્તુત શિક્ષણપ્રવૃત્તિમાં સંહિતાની જાહેરાત અત્યન્ત આવશ્યક છે અને વખતસરની
ઓતપ્રોત હતું, વિધાતાએ આવી વિરલ જોડીને ખંડિત કરી છે. છે. મદ્રાસ રાજયના મુખ્ય પ્રધાને કરેલો આ દિશાને પ્રયત્ન પણ વિમુબહેને જીવનને સાથી ગુમાવેલ છે. એટલો જ આવકારપાત્ર છે. જેમ પરસ્પર પૂરી સભ્યતા દાખવતો ભાઈ નરેન્દ્રનાં માતા જડીબહેન આજે હયાત છે. તેમના માટે સમાજ હોળીના દિવસોમાં સભ્યતા અંગેને બધે વિવેક ભૂલી જાય આ એક મોટી કરુણ ઘટના બની છે. આવા નામી પુત્રની આમ છે અને અપશબ્દોના પ્રવાહને વહેતે કરે છે તેવું જ કાંઈક આપણે નીપજેલી એકાએક વિદાય તેમના માટે અસહ્ય લેખાય. વિમુબહેન, ત્યાં દર પાંચ વર્ષે યોજાતી ચૂંટણીમાં બનતું જોવામાં આવે છે.
જડીબહેન તેમ જ પોતાની પુત્રીને પ્રાપ્ત થયેલા કમનસીબ વૈધવ્યના પિતા માટે–પોતાના પક્ષ માટે–મત મેળવવાના હેતુથી ઉમેદવારે
સાક્ષી બનેલા શ્રી છગનભાઈ જોષી–આ ત્રણે આપણ સર્વની હાર્દિક ફાવે તેવાં મલીન સાધનો અને પ્રતિપક્ષી પ્રત્યે ગાળાગાળી સુધી- સહાનુભૂતિના પાત્ર બને છે. પિતાના વારસાને જીવનના અંત સુધી ની નિંદાને સત્તા પ્રાપ્તિના ઉમેદવારે છૂટથી ઉપયોગ કરે છે અને એક સરખે જેણે દીપાવ્યું છે એવા ભાઈ નરેન્દ્ર પોતાને ધન્ય કરી એ જ આશયથી માનવી મનનાં સંકુચિત વલણને, કોમવાદને, ગયા છે, અનેકને પ્રેરણા આપે તેવી એક ઉજજવળ કારકીર્દિનું તેઓ જ્ઞાતિવાદને અને ધર્મઝનુનને બહેલાવવામાં આવે છે અને
સ્મરણ મૂકી ગયા છે. એ આત્માતને આપણા પ્રણામ હો! આ રીતે ચૂંટણીના દિવસોમાં ભારે ગંદવાડભર્યું વાતાવરણ
પરમાનંદ
