Book Title: Prabuddha Jivan 1967 Year 28 Ank 17 to 24 and Year 29 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
તા. ૧-૭-૧૭
પ્રભુ જીવન
સ્વદેશીની ભાવના (થોડા સમય પહેલાં ઑલ ઈન્ડિયા રેડીઓ ઉપરથી પ્રસારિત
'ચરખા ચલ ચલા કે લેંગે સ્વરાજય તેંગે” કરવામાં આવેલ વાર્તાલાપ તે સંસ્થાની અનુમતિપૂર્વક નીચે પ્રગટ
અને કરવામાં આવે છે. તંત્રી)
બહાર કરોડ રૂપિયા પરદેશ જા રહે હૈ.' ૧૫મી ઑગસ્ટ ૧૯૪૭ને દિને આપણે દેશ સ્વતંત્ર થયો
તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે આ પછી આખું ચક્ર ફર્યું ત્યાં સુધી તે પરદેશી સરકારની ધૂંસરીમાં સપડાયેલો હતો. છે. હવે કાપડની આયાત આપણે કરતા નથી, પણ કાપડની નિકાસ બ્રિટીશ હકુમત આપણી ઉપર રાજય કરતી હતી એ તો ખરું જ, કરીએ છીએ, ને તે દ્વારા સારું એવું વિદેશી હૂંડિયામણ પ્રાપ્ત કરીએ પણ આપણું આર્થિક ભવિષ્ય બ્રિટીશ શાહીવાદી ને સામ્રાજય- છીએ. સ્વદેશીની ભાવના શું ન કરી શકે તે બતાવવા આ પૂરતું નથી ? વાદની નાગચૂડમાં ફસાયેલું હતું. આઝાદી હાંસલ કર્યા પછી આપણે પૂ. ગાંધીજીના સ્વદેશીમાં મોટા ઉદ્યોગો, નાના ઉદ્યોગે ને ગ્રામપરદેશી ધૂંસરી ફગાવી દીધી છે; આપણું આર્થિક ભવિષ્ય ઘડવાને, ધોગોને ખાસ સમાવેશ થતો હતો. સ્વદેશી આંદોલનની પાછળ આર્થિક વિકાસ સાધવાને ને દેશની આબાદીને સમૃદ્ધિને માર્ગે મહાત્માજીએ તેમને પ્રાણ પૂર્યો હતે. ચરખાને તથા ખાદીને તેમણે ધપાવવાને આપણે નિર્ધાર કર્યો છે.
તેમના આર્થિક કાર્યક્રમમાં અને સ્વદેશીના રચનાત્મક કાર્યક્રમમાં શ્રી દાદાભાઈ નવરોજજી, શ્રી. ડીબી, શ્રી રમેશચંદ્ર દત
મધ્યબિંદુમાં રાખ્યા હતા. તેઓ કહેતા કે “ચરખો તે ભારતીય જેવા અર્થશાસ્ત્રીઓએ લખેલા આર્થિક પ્રશ્નોને લગતાં પુસ્તકો
અર્થતંત્રનું ફેફસું છે.” આ બધા પ્રયાસોથી ગામડાની પ્રજાને ફાયદો અથવા સમકાલીન દેશ-નેતાઓનાં લખાણ જોઈએ તે આની
થશે. આજે પૂ. બાપુને નિર્વાણ દિન છે. આજે જ સ્વદેશીની ભાવના પ્રબળ પ્રતીતિ થાય છે. અપાર ગરીબી, ઘર કરી બેઠેલી બેકારી, દુર્લક્ષ
સરકારે તેમ જ પ્રજાએ યાદ કરી, તેને હોંશ અને ખંતથી અમલ થયેલી ખેતી, અવારનવાર પડતા દુકાળને પાંગળે ને નામને ઔદ્યો
કરવા પ્રતિજ્ઞા લેવી જોઈએ. આમાં જ પૂ. ગાંધીજીનું સાચું તર્પણ છે, ગિક વિકાસ, નીચું જીવનધોરણ–એ આર્થિક મહારોગનાં ભયંકર
દેશના નવનિર્માણની સુવર્ણ ચાવી છે, દેશના મૂંઝવતા પ્રશ્નને ચિ હતાં, જે આજે પણ નાબૂદ થયા છે એમ ન કહી શકીએ. અસરકારક ઉકેલ છે. આ માનચેસ્ટર અને લિવરપુલની મિલ ચાલે તે માટે આપણા કારીગરોના જેમ લોકમાન્ય તિલકે ગર્જના કરી હતી કે “સ્વરાજ્ય મારે કાંડા કાપવામાં આવ્યા હતા ને મિલઉદ્યોગનો વિકાસ રૂંધવામાં જન્મસિદ્ધ હક્ક છે,” તેમ તેમણે દેશને વેધક બોધ આપ્યો હતો કે આવ્યો હતો. ઈંગ્લેન્ડની ઉન્નતિ થાય, ને તેને અનુસરીને જ આપણા જ્યારે જયારે તમે સ્વદેશી ચીજવસ્તુઓ ખરીદો છે, ત્યારે ત્યારે દેશની નીતિ ઘડાય એવી એ પરિસ્થિતિ હતી. આપણું રૂ ખેતરમાં તમારા દેશના બાંધવોના ભૂખ્યા માં રોટીને ટુકડો મૂકે છે.” ખરું ઉગે, તે પરદેશી રેલવે મારફતે, પરદેશી પેઢીઓ મારફતે, પરદેશી સ્ટીમ- પૂછો તે નવાઈની વાત તો એ છે કે માતૃપ્રેમ, કુટુંબભાવના, રોમાં ઈંગ્લેન્ડ જાય ને તેમાંથી કાપડ બને. તેવી જ રીતે તે પાછું સ્વદેશ પ્રેમ એ તે કાંઈ સમજાવવાની કે યાદ કરવાની ચીજો છે? આવી જાય તથા ભારતના બજારોમાં ને ગામડાઓમાં ખડકાય. આર્થિક, પિતાના દેશ માટે સ્વદેશાભિમાન હોવું જ જોઈએ, ને પોતાનાં દેશમાં શોષણ કોને કહેવાય એ સમજાવવા આના જે બીજો સાર દાખલ બનતી વસ્તુઓને દરેકે દરેક નાગરિકે ઉપયોગ કરવો જ નહીં મળે. જેમ કાપડની બાબતમાં, તેમ બીજા પાકા માલની જોઈએ. એ કાંઈ શીખવવાની બાબત છે? પૂ. મહાત્માજીએ તેમની બાબતમાં. આને પરિણામે આપણે કાચો માલ રૂ, શણ, શીંગદાણા, લાક્ષણિક ઢબે કહ્યું હતું કે સ્વદેશી તે મારો હક છે, મારી કુદરતી ચામડાં, તમાકુની આપણે નિકાસ કરતા અને પાકો માલ-કાપડ-સુતરાઉ, જવાબદારી છે. બીજા દેશોની ચીજો ગમે તેટલી આકર્ષક હોય, પણ ઉની અને રેશમી-કાચને સામાન, કાગળ, સિમેંટ વિ. અનેક ચીજો
તે જે મારા વિકાસને અવરોધે, કે મારા દેશના હિતેની આડે આવે, આયાત કરતાં, સામ્રાજયવાદનું આ મુખ્ય લક્ષણ. આપણી સાધન
તે મને ન જ ખપે, ન જ ખપે. સંપત્તિનો કાચો માલ નિકાસ થાય ને પાકો માલ–ઉત્પાદિત માલ
- સ્વદેશપ્રેમ અને સ્વદેશીના કેટલાક દાખલાઓ આપણે જોઈએ. આયાત થાય. આપણા દેશના ભેગે પરદેશના ઉદ્યોગોને કામ મળે.
સ્વદેશી ચળવળના જુવાળ વખતે એક નાની બાળકીએ પોતાના મૂડીને સારું વળતર મળે, મજૂરી ને વેતન મળે અને આપણે અવિક
પરદેશી બૂટ ફેંકી દીધા ! એવી રીતે, એક બીજા માંદા બાળકે પરદેશી સિત અને કંગાળ, દશામાં સબડયા કરીએ. કહેવાય છે કે પહેલા વાવટો,
દવાઓ લેવાનું બંધ કર્યું !! લોકોએ ઠેરઠેર વિદેશી કાપડનીને વિદેશી પછી વેપાર, યુનિયન જેક આપણી ભૂમિ પર ફરક તે સાથે ભારત
માલની હોળી સળગાવી એ તો જગજાહેર બાબત છે. દેશના મુકિત
સંગ્રામમાં સ્વદેશીને ફાળે મહામૂલે છે. ઈંગ્લેન્ડના રાજકીય સિવાય આર્થિક સંબંધો દઢ બન્યા ને ભારતની
- ઘણાં વર્ષો પહેલાં ઈંગ્લેન્ડમાં રાજા જયેન્દ્ર રાજય કરતો હતે. આર્થિક ને ઔદ્યોગિક નીતિનું ઘડતર વિષમ રીતે-હાનિકારક રીતે–
તેણે પોતાના ખાનગી મંત્રીને સૂચના આપી કે મારા કાગળ તારે હાઈટ હોલથી થવા લાગ્યું.
ઈંગ્લેન્ડમાં બનેલા ટાઈપરાઈટર પર જ ટાઈપ કરવા, બીજા દેશમાં આ બધી હકીકતની જાણ ને ઊંડી સમજણ દેશનેતાઓને થઈ, ને
બનાવેલા ટાઈપરાઈટર પર નહીં. આ પછીથી ઈંગ્લેન્ડમાં ટાઈપન્યાયમૂર્તિ રાનડે, લેકમાન્ય તિલક, સુરેન્દ્રનાથ બેનરજી, મહર્ષિ ટાગોર,
રાઈટર બનાવવાનો ઉદ્યોગ વિકસ્યો. પૂ. મહાત્મા ગાંધીજીએ આ પરિસ્થિતિ તરફ જનતાનું લક્ષ કેન્દ્રિત બીજી એક વાત. કોઈ એક જાપાની, કામ પ્રસંગે બીજા કર્યું. નૂતન વિચારધારા પ્રગટી. ૧૯૦૫માં બંગભંગ વખતે બ્રિટીશ દેશમાં ગયો. તેણે ત્યાં યજમાન પાસે દીવાસળીની પેટી માગી, ને માલને બહિષ્કાર એમ નિષેધાત્મક વિચાર જન્મે; પૂ. ગાંધીજીએ પિતાના દેશમાં બનેલી પણ મોંઘી દીવાસળીની પેટી માટે જ આગ્રહ તેને નિર્ણયાત્મક અને રચનાત્મક વળાંક આપ્યો. તે બની સ્વદેશી ' રાખ્યું. તેને પૂછવામાં આવતાં તેણે જણાવ્યું કે બીજા દેશને માલ હિલચાલ. ભારતમાં ઉદ્યોગે સ્થાપવા જોઈએ તે માટે અથાગ પ્રયાસે, ગમે તે સારે કે સસ્તા હોય પણ મારે શું કામ ? હું મારા દેશમાં શરૂ થયા. જેમાં એક એક પૈસા ઉઘરાવી ફંડ એકઠું થયું. તેમાંથી બનેલે જાપાનીઝ માલ અવશ્ય પસંદ કરીશ, કારણ કે તેથી જાપાનની તળેગામની પૈસા ફેકટરી બની. લોકજાગૃતિને આ જીવતે જાગત મજૂરીને, મૂડીને, કારખાનાને ને સમગ્ર દેશને ફાયદો થાય છે. દાખલો છે. સ્વદેશીની ઝુંબેશને કારણે આપણા મિલ ઉદ્યોગને પૂરે
સ્વદેશીની ભાવનાના દઢ આગ્રહના આવા તો કેટલાંયે ઉદાફાયદો થયો ને તે ફુલ્યો ને ફાલ્યો.
હરણા આપી શકાય. આથી ઊછું, આપણે ત્યાં એવા કેટલાંયે કમસત્યાગ્રહના દિવસે માં આ ગીત તે ખૂબ લોકપ્રિય બન્યું. નસીબ દાખલાઓ છે, જે તમે જયા ને જાગ્યા હશે, કે આપણા
બનેલ જીન, કારખાના
અપગ્રહના
