Prabuddha Jivan 1967 Year 28 Ank 17 to 24 and Year 29 Ank 01 to 16

Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 234

૧૪૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૧-૬૭
અદ્યતન રાજકીય પરિસ્થિતિ ચેથી સામાન્ય ચૂંટણી પછી દેશમાં રાજકીય અસ્થિરતા શરૂ થઈ, બીજા પક્ષે સાથે મળી Coalition Government રચવા તે આ નવ મહીનાના ગાળામાં વધતી રહી છે. જે રાજ્યમાં બીન- પરવાનગી કયાંથી આપે? બંગાળના ગવર્નર શું કરે? તેણે તે કોંગ્રેસી સરકારની રચના થઈ, તે સંયુકત પક્ષોની સરકારે કાંઈક સારૂં પૂરો બંધારણીય માર્ગ લી. અજોય મુકરજીને કહ્યું કે વહેલી તકે કરી બતાવશે એ આશા નિષ્ફળ ગઈ છે. મદ્રાસ અને ઓરીસાને બાદ ધારાસભા બેલા અને બહુમતિ ધારાસભ્યોને તમને ટેકે છે કે નહિ કરીએ તે, બીજાં રાજ્ય, જ્યાં બીનકોંગ્રેસી સરકારની રચના થઈ છે તેને નિર્ણય કરો. પણ અજોય મુકરજી શેના કરે? તેણે જણાવી દીધું ત્યાં, પક્ષાંતરો, પરસ્પરના વિખવાદ અને સત્તા મેળવવાના કાવા- કે તેની કેબીનેટ અગત્યના કાર્યોમાં રોકાએલ છે અને ૧૮મી ડીસેમ્બર દાવાને કારણે, રાજ્યવહીવટ કરતાં પોતાનાં સત્તાસ્થાને કોઈ પણ સુધી ધારાસભાની બેઠક બોલાવવાની તેને ફરસદ નથી. અજોય ભાગે જાળવી રાખવાના પ્રપંચમાં જ આ સરકારને સમય જાય છે. મુકરજી અને હુમાયુન કબીર બંગલા કોંગ્રેસના અંભે, પણ બંગલા - બંગાળમાં આ પરિસ્થિતિ પરાકાષ્ટાએ પહોંચી છે. ચૌદ પક્ષના કોંગ્રેસમાં પક્ષ પડયા-હુમાયુન કબીર, ડે. પ્રફ લ્લ ઘોષને ટેકો આપવા શંભુમેળાની આ ‘સરકારમાં, ડાબેરી સામ્યવાદીઓનું વર્ચસ્વ જામ્યું છે. અને કોંગ્રેસના સહકારથી નવી સરકાર રચવાના મતના, પણ અજોય શ્રી અજોય મુકરજી અને ડૉ. પ્રફુલ્લ ઘોષ અને તેમના સાથીઓ, મુકરજી હવે પ્રફ_લ ઘોષનું મોઢું કેમ જુવે? બંગલા કોંગ્રેસ, ભારતીય ડાબેરી સામ્યવાદીઓની પકડમાંથી છૂટવા માટે ઉત્સુક થયા અને તેમાં ક્રાંતિદળને એક આગેવાન પક્ષ–તેના તાજેતરના સંમેલનમાં બિહારના કોંગ્રેસને સાથ મેળવવાના પ્રયત્ન ગતિમાન થયા. પણ બંગાળ પ્રદેશ મુખ્યપ્રધાન મહામાયાપ્રસાદે સંભળાવી દીધું કે ભારતીય કાન્તિદળ કોંગ્રેસ સમિતિ ઉપર શ્રી અતુલ્ય ઘોષને કાબુ છે તે દૂર ન થાય ત્યાં કોઈ સંજોગોમાં કોંગ્રેસ સાથે મળીને કયાંય પણ સરકાર રચશે નહિ. સુધી આ પ્રયોગ સફળ ન થાય. તેથી, કોંગ્રેસ વર્કિંગ કમિટીની સંમ- બિચારા હુમાયુન કબીર, ગવર્નર શું કરશે ? મુખ્યપ્રધાનની મરજી તિથી અને શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધીના આશીર્વાદ સાથે, શ્રી ગુલઝારીલાલ વિરૂદ્ધ ધારાસભાની બેઠક બોલાવી શકે? અથવા તેમના આદેશ મુજબ નંદા કલકત્તા ગયા. તેમની વાટાઘાટોના પરિણામે, શ્રી ગુલઝારીલાલ મુખ્યપ્રધાન બેઠક બોલાવતા નથી માટે તેની કેબીનેટને બરતરફ કરી શકે? નંદાએ પિતાની યોજના જાહેર કરી જેમાં પ્રદેશ સમિતિનું વિસર્જન ગવર્નર સલાહ લેવા દિલ્હી ગયા હતા તે પાછા આવી ગયા છે. મધ્યસ્થ કરી, નવી કામચલાઉ સમિતિની રચના કરી. યેજના પ્રમાણે, શ્રી સરકાર શું કરશે? રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાવશે? કોંગ્રેસ વરિષ્ઠ મંડળ–જો અજોય મુકરજી પિતાની કેબીનેટ તુરત રાજીનામું આપે અને પછી આવું કાંઈ રહ્યું હોય તે-શું કરશે? કામરાજ અને ઈન્દિરા ગાંધીના સામ્યવાદીઓને પડતા મૂકી, કોંગ્રેસના ટેકાથી નવી સરકારની રચના મતભેદો કોંગ્રેસને અસરકારક રીતે કાંઈ કરવા દેશે? બંગાળની પ્રજા શું થાય. આ યોજના શ્રી નંદાએ જાહેર કરી અને તેના અમલની ઘડીઓ ઈચ્છે છે? પ્રતિષ્ઠાહીન અતુલ્ય ઘષની કોંગ્રેસ ફરી સત્તાસ્થાને આવે ગણાતી હતી. આ નાટક ત્રણ ચાર દિવસ ચાલ્યું. પણ શ્રી નંદાએ, એવું કેઅોય મુકરજીની સંયુકત મરચાની સરકાર રહે અથવા રાષ્ટ્રપતિનું શ્રી અતુલ્ય ઘોષ અને શ્રી કામરાજની પૂરી ગણના કરી ન હતી. શાસન? રાજદ્વારી પુરૂષ સત્તાનું આ નાટક ખેલી રહ્યા છે ત્યારે પ્રજાની શ્રી ઘોષે સખ્ત વિરોધ કર્યો અને શ્રી કામરાજે મદ્રાસમાંથી વિલંબની હાડમારી, બેહાલી અને દુર્દશાને પાર નથી. કાયદો અને વ્યવસ્થાનું નીતિ આદરી. સમય વીતી ગયો અને શ્રી અજોય મુકરજીએ હવે પોતે નામનિશાન રહ્યું નથી. સંખ્યાબંધ કારખાનાંઓ બંધ પડયા છે અને રાજીનામું નહિ આપે એવું જાહેર કરી, પોતાના અસ્થિર માનસને
લાખે માણસે બેકાર થયા છે. ઊભે પાક ઘર ભેગો કરી શકાશે કે નહિ પરિચય આપ્યો. શ્રી નંદા, શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધી, ડે. પ્રફ લ્લ ઘોષ તેની પ્રજાને ચિન્તા છે. રાજ્ય સરકારમાંથી નીકળવું પડે તે ડાબેરી બધાની બાજી ઊંધી વળી ગઈ. ત્યાર પછી નાટકને બીજો અંક શરૂ સામ્યવાદીઓ મોટા પાયા ઉપરના તોફાનો કરશે એવો ભય છે. દેશના થયો. શ્રી કામરાજે બંગાળ પ્રદેશ સમિતિ કાયમ રાખી પણ પ્રાદેશિક ભાવિ માટે બંગાળ મોટું ભયસ્થાન છે. ચૂંટણી થાય ત્યાં સુધી, કામચલાઉ સમિતિ, ડૉ. પ્રફુલ્લ સેનના પ્રમુખ- હરિયાણામાં પ્રધાનપદની લહાણી થાય છે. કોંગ્રેસને છોડી જે પદે નીમી, જેમાં શ્રી અતુલ્ય ઘોષના સાથીઓને પણ સ્થાન કોઈ ધારાસભ્ય રાવ બિરેન્દ્રસિંહને ટકાવવા તેમની સાથે જોડાય તેને આપ્યું. શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધીને આ પરાજય શ્રી કામરાજે ઈરાદા- પ્રધાનપદ મળે છે. આ નાના રાજ્યમાં ૩૨ પ્રધાને થયા. કેટલાક પૂર્વક કર્યો કે અકસ્માત હતો તે કહેવું મુશ્કેલ છે. પણ એ બે વચ્ચે ધારાસભ્ય દિવસમાં ત્રણ વખત પક્ષાન્તર કરે છે. હરિયાણા કોંગ્રેસ સંઘર્ષ આ બનાવમાં જણાઈ આવ્યું. શ્રી કામરાજનું આ પગલું માત્ર
ફરી સત્તા પર આવવા તલપાપડ થઈ રહી છે. હાથવેંતમાંથી બાજી
સરી જાય છે. દેખાવ પુરતું હતું અને થોડા દિવસ પછી કામચલાઉ સમિતિમાંથી
- ઉત્તરપ્રદેશમાં ચરણસિંહનું શાસન કેટલાક દિવસ ડોલાયમાન ડે. પ્રફ લ્લ સેન અને તેમના સાથીઓએ રાજીનામું આપ્યું અને બંગાળ
રહ્યું. છેવટે તેમણે નમતું મુક્યું અને સત્તા જાળવી રાખી--કયાં સુધી? પ્રદેશ કોંગ્રેસમાં શ્રી અતુલ્ય ઘોષનું ‘ રાજ્ય’ કાયમ રહ્યું. પોતે રાજી
મધ્ય પ્રદેશમાં શ્રી દ્વારકાપ્રસાદ મિત્રો છેવટ કોંગ્રેસનું નેતાપદ નામું નહિ આપવાનાં કારણે અંગે શ્રી અજોય મુકરજીએ પરસ્પર
છોડયું. તેથી, કેટલાક કોંગ્રેસી ધારાસભ્યો, જે શ્રી મિશ્રની જોહુકમીને વિરોધી નિવેદન કર્યા જેને તેમના ડેપ્યુટી શ્રી જ્યોતિ બસુએ બરાબર
કારણે કોંગ્રેસ છોડી ગયા હતા તેઓ પાછા આવવાને વિચાર કરે છે. તે જવાબ આપ્યો. શ્રી અજોય મુકરજીએ જાહેર કર્યું કે તેમની કેબી
કારણે ત્યાંના સંયુકત દળના સરકારની સ્થિતિ અનિશ્ચિત બની છે. નેટમાં એવા પક્ષે છે કે જે ચીનની મદદ લઈ દેશમાં અરાજકતા લાવી
વળી કાવાદાવા અને લાંચરુશ્વત ચાલશે. રહ્યા છે. પણ આવા પક્ષ સાથે ભાગીદારી ચાલુ રાખવામાં શ્રી
- બિહાર અને ઓરીસાની બીન કોંગ્રેસી સરકારોએ, કોંગ્રેસના અજોય મુકરજીને શરમ નથી લાગતી. ત્યાર પછી નાટકને ત્રીજો અંક આગેવાની રહી સહી પ્રતિષ્ઠા નિર્મૂળ કરવા, તપાસપંચે નીમ્યા છે શરૂ થશે. ડૅ. પ્રફ હલ જોષે કેબીનેટમાંથી રાજીનામું આપ્યું અને તેમના અને બન્ને રાજાના ભૂતપૂર્વ મુખ્યપ્રધાન અને અન્ય પ્રધાન બીજા ૧૭ સાથીઓ સાથે સંયુકત મરચામાંથી છૂટા થયા. તુરત જ સામે ગંભીર આક્ષેપોનાં તહોમતનામાં ઘડયાં છે. તેમણે માગણી કરી કે અજોય મુકરજીની સરકારે બહુમતી ગુમાવી છે - કેરળમાં વિવિધ પક્ષના રચાયેલા નાંબુદ્રીપાદ સરકારના આંતઅને તેણે રાજીનામું આપવું જોઈએ અથવા તેને બરતરફ કરવી રિક મતભેદ ઉગ્ર સ્વરૂપ લઈ રહ્યાં છે. કેરળમાં બંગાળ કરતા
સામ્યવાદીઓની બહુમતિ અને વર્ચસ્વ ઘણું વધારે છે. ત્યાં પણ જોઈએ. કોંગ્રેસના ટેકાથી ર્ડો. પ્રફુલ્લ ઘેષ સરકારની રચના કરવા
સામ્યવાદીઓ પોતાની રીતરસમ પૂરી રીતે અજમાવી રહ્યા છે તત્પર થયા, પણ અતુલ્ય ઘેલ, પ્રફુલ્લ ઘોષને ટેકે કેમ આપે?
અને તેમની નીતિ અને કાર્યપદ્ધતિ ન સ્વીકારે તેઓ સામે ધાકકામરાજ, અતુલ્ય ઘોષની સંમતિ વિના, બંગાળ પ્રદેશ કોંગ્રેસને ધમકી અને બીજા ઉપાયો અજમાવે છે. મલયાલમ મનારમાં જેવા
છે
કે