Prabuddha Jivan 1967 Year 28 Ank 17 to 24 and Year 29 Ank 01 to 16

Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 52

૨૨૦
ભુજ જીવન
શ્રી જે. કૃષ્ણમૂર્તિ | (ગતાંકથી ચાલુ)
જેને આ રીતે તેમને વળગી રહ્યા હતા તે વિષે એમ કહી શકાય પણ ત્યારબાદ એટલે ૧૯૨૭થી ૧૯૨૯ એમ બે વર્ષ તેમણે કે, આ સર્વ લોકો ખરી રીતે કૃષ્ણમૂર્તિ શું કહે છે તેથી નહિ પણ ભારે મેટા મંથનકાળમાં પસાર કર્યા; તેમનામાં મોટું પરિવર્તન પેદા તેમના અદ્ભુત શારીરિક સૌન્દર્યથી, અને તેમના વ્યકિતત્વની તેજથયું. જગદગુરુ તરીકે થતી તેમની પૂજા, પ્રતિષ્ઠા અને પ્રભાવના પ્રત્યે સ્વીતાથી પ્રભાવિત બન્યા હતા. કૃષ્ણમૂર્તિની આ વિશિષ્ટતા પણ તેમના દિલમાં એક પ્રકારની નફરત પેદા થઈ અને છેવટે ૧૯ર૯ની ધીમે ધીમે હવે ઓસરી ગઈ છે અને આ સંબંધમાં કેટલાક એમ સાલમાં, હોલાન્ડમાં આવેલા મન ખાતે, ભેળા અંધશ્રદ્ધાળુ કહે છે કે, તેમણે ઑર્ડર નું વિસર્જન કર્યું તેને ઈનકાર કર્યો તેથી હજારે ભકત - લોકોની સામે, કૃષ્ણમૂર્તિએ ‘ઑર્ડર ઑફ ધી સ્ટાર અદષ્ટ મહાત્માઓએ તેમના ઉપરની કૃપા પાછી ખેંચી લીધી છે અને ઈન ધી ઈસ્ટ'ને વીખેરી નાંખ્યો અને એક મોટા મહાલય સાથેની પરિણામે કૃષ્ણમૂર્તિની પહેલાંની તેજસ્વીતા વિલીન ગઈ છે. ૫૦૦૦ રોકથી વધારે મોટી એવી જાગીર ઉપરના પોતાના સર્વ આ જે હોય તે, ત્રીશ વર્ષથી પણ વધારે સમયથી કૃષ્ણમૂર્તિ હકકોને ત્યાગ કર્યો અને એ રીતે પૂર્ણ સત્યનિષ્ઠાને ગુણ જે વાર્તાલાપ કરતાં કરતાં આ દુનિયાની પ્રદક્ષિણા કરી રહ્યા છે અને તેમનામાં ત્યારથી આજ સુધી એકસરખી માત્રામાં પ્રતિ- એમ છતાં તેઓ એમ જણાવે છે કે પિતાને કોઈ ખાસ સંદેશ બિંબિત થઈ રહ્યો છે તેનું તેમણે આ રીતે સૌથી પ્રથમ વાર જગતને આપવાનું નથી ! અલબત્ત, આ તેમનું કહેવું હાસ્યાપદ જેવું આપણને દર્શન કરાવ્યું. આ ઘટના અંગે કેટલાંક વર્ષો બાદ બેલતાં લાગે છે. તેમને સંદેશ એ છે કે આપણે બધા ધર્મસિદ્ધાન્તોને, તેમણે જણાવેલું કે તે ઘડી સુધીનું તેમનું જીવન, જાણે કે પોતે બધા ધર્મગુરુઓને અને બધા આધ્યાત્મિક લેખાતા મહાપુરુષોને સ્વપ્નાવસ્થામાં હોય તે રીતે, તેમણે વ્યતીત કર્યું હતું અને પોતે - ત્યાગ કરવો જોઈએ, અસ્વીકાર કરવો જોઈએ, કારણ કે તે જ એકાએક જાગૃત થયા હતા. જાણે કે, થસોફિસ્ટ ઉપર તેમણે આપણું મન મુક્ત બની શકે. એક વખત કોઈએ તેમને પૂછયું જાદુ કર્યું હોય એમ, હવે જ્યારે કૃષ્ણમૂર્તિએ “ઓર્ડર ઓફ ધી સ્ટાર કે “આમ તમે દુનિયામાં શા માટે ભ્રમણ કરે છે અને વાર્તાલાપ ઈન ધી ઈસ્ટ'-નું વિસર્જન કર્યું હતું ત્યાર પછી પણ તેઓ હજુ જો છો? શું, આ બધું આત્મ - પરિપૂર્તિ માટે છે? અથવા તો એમ સુધી ખરેખર World–Teacher-જગદગુરુ-હતા કે નહિ કરવાથી લોકોને તમે મદદરૂપ થઈ શકો છો એમ તમે માને છે ?” તે જાણવાની સાથી થી ફીસ્ટો અપેક્ષા રાખતા હતા. આ કૃષ્ણમૂર્તિ આવા સવાલોના સીધા જવાબ આપતા નથી, કારણ કે થીઓસ્ટફીસ્ટોના મનનું વર્ષોથી આ જ પ્રકારનું ઘડતર કરવામાં આવ્યું તેઓ સત્તાવાર–અધિકૃત નિવેદન કરવા માગતા નથી. તો પછી હતું અને એક સંપૂર્ણપણે પ્રમાણભૂત પુરુષ તરીકે કૃષ્ણમૂર્તિના ઉપરના સવાલને તેઓ જે કાંઈ જવાબ આપશે તે આ મતલબને. શબ્દને સ્વીકારવાને આ થીઓસોફીસ્ટોને તૈયાર કરવામાં આવ્યા હશે કે કોઈ પુષ્પને પણ એવી જ રીતે પૂછી શકાય છે કે તે સૂર્યહતા. પણ કૃણમૂર્તિ આ સંબંધમાં કશું પણ કહેવા માગતા નથી. તેમણે પ્રકાશમાં કેમ ખીલી ઊઠે છે? “માત્ર જે મને એમ જાણે છે કે પ્રતિનિધિઓને એટલું જ જણાવેલું કે, હું કોણ છું તેનું કોઈ ખાસ મહત્ત્વ પોતે કશું જાણતું નથી, જે પિતાના અજ્ઞાન વિષે સંપૂર્ણ સભાન છે– નથી. પોતે અન્ય કોઈને પ્રમાણભૂત તરીકે માનવામાં–સ્વીકારવામાં માત્ર આવું મન જ ખરી શાન્તિ અનુભવી શકે છે.” માનતા નહતા, અને પોતાની આસપાસ કે પિતાની વિરુદ્ધમાં કોઈ - કૃષ્ણમૂર્તિ કહે છે કે હું બહુ ઓછાં પુસ્તકો વાંચું છું, કારણ કે એક સંપ્રદાય ઊભું થાય એમ તેઓ ઈચ્છતા નહતા. આમ છતાં જો હું બહુ પુસ્તકો વાંચું તે પછી મારે માત્ર second-hand પણ, એમ લાગે છે કે, પોતે જગદગુરુ હોવાની ભ્રમણાને કાંઈક અંશ, thoughts–બીજાના ઉછીના લીધેલા વિચારો—જ આપવાના રહે. તેમનામાં હજુ પણ રહ્યો હોય, કારણ કે તે સત્યના જ્ઞાતા છે પણ તેમનું તત્ત્વદર્શન વૈદાન્ત અને બૌદ્ધદર્શનને બહુ મળતું આવે એ માન્યતા તેમણે કયારેય છે.ડી નથી અને પિતા અંગેની નીચેની છે અને બૌદ્ધદર્શન માફક બહુ કડક છે. તેઓ આમથી તેમ તમને જાહેરાતમાં તેમણે એ જ ભાવ વ્યકત કર્યો છે –
વિચારના ચક્રાવે ચઢાવે છે અને કોઈ પણ બાબત કસ્વા માટે “હું એમ કહેવા માગું છું કે સત્ય એ પથવિનાને પ્રદેશ છે કે કોઈ પણ બાબતને વળગી રહેવા માટે તેઓ કશો અવકાશ અને કોઈ પણ સંપ્રદાય કે પંથને અનુસરવાથી તમે એ સત્યને રહેવા દેતા નથી. એક સત્યલક્ષી જિજ્ઞાસુ અકળાઈને બૂમ પાડી કદિ પણ પ્રાપ્ત કરી શકો એમ છે જ નહિ....કારણ કે હું સમગ્ર ઉઠયો કે “તમે મારું બધું જ ઝુંટવી લ્યો છે, મારી અહંતા, સત્ય છું .. જે મને સમજવા ચાહે છે તે મુકત બને એમ ખ્યાતિ મેળવવાની મારી કામના, કાંઈક કહેવા વિચારવાલાયક હું ઈચ્છું છું, તેઓ મને અનુસરે એમ નહિ. ... હું કે જે ખ્યાલને આગળ ધરવાને માટે આવેગ – આ બધાથી તમે મૂર્તિમાન સત્ય છું તેને અનુસરવાનો દાવો કરનાર દંભી લોકોનું મને વંચિત કરે છે ? આ બધું ન હોય તો પછી મારે કરવું શું?” મને શું પ્રયોજન છે ?”
શું ખરેખર! બૌદ્ધધર્મીઓ માફક તેઓ એમ જણાવે છે કે, : ઉપરથી સ્પષ્ટ માલુમ પડે છે કે વધારે પડતી નમ્રતા એ સર્વ કાંઈ ક્ષણિક છે, પરિવર્તનશીલ છે અને આને પ્રત્યક્ષ અનુભવ કૃણમૂતિની મૂટિએમાંની એક નથી, અને સત્ય શું છે તે તેઓ કરો તે જ પ્રજ્ઞા અથવા તેઓ જેને “સર્જનશીલ મન’ Creative આજ સુધીમાં કદિ પણ સ્પષ્ટ આકારમાં જણાવી શક્યા ન હોય તે mind' કહે છે તે પ્રાપ્ત કરવા બરાબર છે. તેમણે તે માટે કદાચ તેઓ નહિ પણ અાપણે દોષપાત્ર છીએ.
જણાવ્યું છે કે “ખરેખર જેમાં સાતત્ય છે તે કદિ પણ સર્જક કૃષ્ણમૂર્તિએ “ઓર્ડર ઑફ ધી સ્ટાર ઈન ધી ઈસ્ટ’ નું વિસર્જન હોઈ શકતું નથી. માત્ર તે જ મન કે જે ક્ષણ પ્રતિ ક્ષણ કર્યું તે સાથે તેમણે થીએસેફીકલ સોસાયટી સાથે, કેમેસનરી સાથે સર્વ કોઈ પ્રત્યે મૃત્યુનો અનુભવ કરે છે તે જ મન મૃત્યુ શું છે તે અને લીબરલ કેથલિક ચર્ચ સાથે-જે સંસ્થાઓએ નવા જગદ- ખરા અર્થમાં જાણે છે. માણસે મનથી ઉપર ઉઠવું જોઈએ. Reality શું ગુરુના રાગમનમાં રસ દાખવ્યો હતો તે સર્વ સંસ્થાઓ સાથે- છે–સત્ય શું છે–તે શોધવા માટે જે પરંપરામાં માણસ ઉછર્યો હોય છે પિતાને સંબંધ તોડી નાખ્યો. તેના ભાવી અનુયાયીઓમાંના ઘણા તે પરંપરામાંથી પેતાની જાતને સર્વથા મુકત કરવી જોઈએ—અને આ ખરાએ તેમને ત્યાગ કર્યો હો, પણ થેડા લે છે, તે શું કહેવા કાર્ય ખરેખર અસાધારણ મુશ્કેલીભર્યું છે. પણ ત્યારે જ મનન સીમિત માગે છે તે સાંભળવા, સમજવા માટે તેમને વળગી રહ્યા હતા. માપથી ઉપર ઉઠવાનું-ઊંચે જવાનું અને જે અમાપ છે, જે અનુપમેય