Prabuddha Jivan 1967 Year 28 Ank 17 to 24 and Year 29 Ank 01 to 16

Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 103

૧૩.
તા. ૧૯-૫-૧૭.
પ્રબુદ્ધ જીવન અમારે ના છૂટકે આ સમિતિને આટોપી લેવાનો નિર્ણય કરવો પડયો , તેમના નિર્ણય સ્વતંત્ર હોય છે. ઉ - થાં ભાગ્યે જ રાત્રે સાડાછે.” આવા ખુલ્લા એકરાર માટે અને આજની વિષમતર બનતી જતી આઠથી વધુ સમય સુધી પોતાના કાર્યાલયમાં હોય છે. કોઈપણ પરિસ્થિતિ પ્રત્યે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જૈન સમાજનું ધ્યાન ખેંચવા માટે વિષય અંગે એકવાર નિર્ણય લીધા પછી તેઓ તેની ફેરવિચારણા શેઠ સ્તુરભાઈ લાલભાઈને તથા તેમની સમિતિને ધન્યવાદ ઘટે છે. મોટેભાગે કરતા નથી. આ એકરાર આજની નવી પેઢીને પડકાર કરે છે કે જે કાર્ય શેઠ ઉં-થાં સાચા અર્થમાં કૅ પોલીટન’ છે, નાતજાત ધર્મ કે કસ્તુરભાઈ લાલભાઈ જેવા બાહોશ પુરુષ કરી ન શકયા તે કાર્ય રાષ્ટ્રવાદ સાથે જોડાયેલા સાંકડાપણાથી મુકત છે. જયારે તેઓ કિશોર વધારે બળવાન પુરુષાર્થ દાખવીને ધ્યેય સિદ્ધ કરવાની અડગ કટિ- હતાં ત્યારે એકવાર એક બર્મીઝ અને બીજા પરદેશી પહેલબદ્ધતા રજૂ કરીને અને તે માટે ચાહે તેટલું જોખમ ખેડીને નવી વાન સાથેની કુસ્તી જોવાને તેમને પ્રસંગ સાંપડેલે. એ પ્રસંગે પિતાને પેઢી કરી બતાવે, સાધુ સંસ્થાની પાયામાંથી સાફસૂફી કરે, કોઈ પણ દેશવાસી બર્મીઝ પહેલવાન જીતે તે સારૂં એવી ભાવના એમણે ક્ષણદંભ, પાખંડ, કે શિથિલાચારને ન સહી લે કે ન ક્ષણભર ટકવા દે. વાર પણ સેવી ન હતી. આ પ્રકારનું તેમનું માનસિક વલણ,
આ નોંધ પૂરી કરું તે પહેલાં શેઠ કસ્તુરભાઈ પ્રત્યે સહાનુ- કોઈ વારસાગત વલણ નહોતું, પણ જાતે કેળવેલી શિસ્તનું પરિણામ હતું. ભૂતિ દાખવતા બે શબ્દો લખું તો તે અસ્થાને નહિ ગણાય. શેઠ આ રીતે પોતે વિશ્વના એક નાગરિક હોવાથી જ કદાચ તેમના કસ્તુરભાઈ એક એવી પુણ્યશાળી વ્યકિત છે કે જેમના આજ સુધીના અત્યારના હોદ્દા માટે તેઓ વધારેમાં વધારે યોગ્ય વ્યકિત છે. જગતજીવનમાં કોઈ પણ બાબત કે વિષયમાં પીછેહઠ અથવા તે નિષ્ફળતા ની સમગ્ર માનવજાતિ પ્રત્યે તેમની વફાદારી અને નિષ્ઠાને કારણે જ નોંધાણી હોય એમ જાણ્યું કે સાંભળ્યું નથી. આ પાછળ તેમની તેઓ ઝઘડતા દેશો વચ્ચે પણ સમતુલા જાળવી શકે છે, જો કે પુણ્યવત્તા સાથે તેમનું દુરંદેશીપણું તેમ જ પૂરી સમજદારી તથા એમણે પોતે ખેદ સાથે કબૂલ કર્યું છે તે મુજબ મહાસત્તાઓની દઢતાપૂર્વક કામ કરવાની અસાધારણ કુશળતા રહેલી છે. તેમની દાદાગૌરીને લઈને અત્યારે સંયુકત રાષ્ટ્ર સંસ્થા મોટેભાગે બિનકઈ યોજના કે ગણતરી નિષ્ફળ જાય જ નહિ એવી સામાન્ય જન
અસરકારક અને શકિતહીન બની ગઈ છે. વિયેટનામ, શેડેશિયા, તામાં–ખાસ કરીને જૈન શ્વે. મૂ. સમાજમાં–તેમણે શ્રદ્ધા પેદા કરી છે. તે ઊભી કરેલી સંઘ સમિતિના કાર્યમાં મળેલી નિષ્ફળતા.
આફ્રિકા અને પોર્ટુગલના પ્રશ્નમાં રાષ્ટ્રસ્થા કશે અસરકારક કદાચ તેમના જીવનમાં પહેલી જ હોય. આ માટે તેમના વિશે પ્રભાવ પાડી શકી નથી. કેટલાક મોટા સભ્ય રાષ્ટ્રો પાસેથી તે આદર ધરાવતા આપણા સર્વની હાર્દિક સહાનુભૂતિના તેઓ અધિ- પિતાનું લેણું પણ તે વસુલ કરી શકી નથી. સંયુકત રાષ્ટ્ર સંસ્થાના કારી બને છે. માનવીના જીવનના ઘડતરમાં સફળતા તેમ જ નિષ્ફળતા-- ઓછા થતા જતા પ્રભાવને કારણે જ કદાચ છે - થા મહામંત્રીના બને મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે. ઘણી વાર સફળતા કરતાં નિષ્ફળતા હોદ્દાની જવાબદારી બીજીવાર સ્વીકારવા તૈયાર ન હતા. આજની વાસ્તવિકતાના સમ્યક્ દર્શનમાં વધારે મદદરૂપ બને છે.
આમ છતાં પણ દુનિયાના દેશમાં એક “ત્રીજે બ્લોક” ગણી સફળતાની પરંપરાથી પ્રમત્ત બનતા જતા માનવીને નિષ્ફળતા વિનમ્ર
શકાય એવા નવસ્વતંત્રતા પામેલા અને પાંગરતા દેશે માટે તે બનાવે છે, અન્તર્મુખતા તરફ વાળે છે. કસ્તુરભાઈને સાંપડેલી આ
આ જ એકમાત્ર સંસ્થા છે, જેમાં આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રશ્ન વિષે તેઓ નિષ્ફળતા તેમને વિનમ્ર બનાવે, અન્તર્મુખતા તરફ વાળે, વધારે મોટા
પિતાને મત રજૂ કરી શકે છે. તદુપરાંત, તેમને સ્પર્શતા ઘણા ઝધમાનવી બનાવે એવી તેમના વિશે આપણી પ્રાર્થના છે !
ડાઓમાં પણ આ સંસ્થા સમાધાનલક્ષી મહત્ત્વને ભાગ ભજવે પરમાનંદ છે. ૧૯૬૫ ની ભારત-પાકિસ્તાન લડાઈમાં તેમ જ આરબ - ઈઝરાયલી
ઝઘડામાં સંયુકત રાષ્ટ્ર સંસ્થાએ આવે જ ભાગ ભજવ્યો હતો.
આ સંસ્થાના સભ્ય દેશે પૈકી બહુમતી ધરાવનારા આ નાના “હું એક રૂઢિચુસ્ત બદ્ધ કુટુંબમાં ઉછર્યો છું. લાગણીઓની નાના દેશેને ઉં- થાં પ્રત્યે ભારે માન અને વિશ્વાસની લાગણી છે. કેટલેક અંશે સમતુલા જાળવવાની કેળવણી મને મળી છે. સારી છે. પરિણામે ઉ - થાંની પણ આ દેશ પ્રત્યે એવી જ જવાબદારી છે. માનવજાતને એક અને અવિચિછન્ન એકમના રૂપમાં જોવાનું પણ મને આજથી છ વર્ષ અગાઉ જયારે એમણે પ્રથમવાર આ પદ સંભાળ્યું
ત્યારે એમણે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું હતું કે તેઓ પોતે “નિષ્પક્ષ’ જરૂર 3-થાંના પિતાના આ શબ્દો છે, જેમાં એમના ચારિત્રયનું યથાર્થ
રહેશે, પણ એને અર્થ એમ નથી કે તેઓ ‘તટસ્થ’ હશે. તેમની નિરૂપણ છે. ૧૯૬૧ થી તેને સંયુકત રાષ્ટ્રસંઘના મહામંત્રીને હોદો આજસુધીની કામગીરીઓ આ વાત પુરવાર કરી આપી છે. મહાધરાવે છે, જે સાચેસાચ જ જગતમાં સૌથી વધારે કપરો અને
સત્તાઓ તેમ જ નાના દેશે બધાંને તેમની નિષ્પક્ષતામાં-Objectivity મોટા ભાગે અપયશ અપાવનારો છે,
માં–સંપૂર્ણ વિશ્વાસ છે. જુદે જુદે પ્રસંગે તેમણે રશિયાની,
અમેરિકાની, બેલજીયમની તેમ જ એક ચુસ્ત બૌદ્ધની જેમ ઉ - થાં પિતાના ન્યુ ર્કના પરાંના
પ્રમુખ દ’ગેલની ખુલ્લું
ખુલ્લા ટીકા કરી છે. તટસ્થ દેશે પણ તેમના હુમલાથી બચ્યા નથી. નિવાસસ્થાને રોજ સવારે છ વાગે પ્રાર્થનાથી દિવસની શરૂઆત એકવાર તેમણે અજીરિયાના પ્રમુખ બેન બેલાની પણ વધુ પડતા કરે છે, પછી એકાદ કલાક તે ધ્યાનમાં ગાળે છે, હવામાન અનુકૂળ Racist-જાતિભેદના હિમાયતી–થવા માટે ટીકા કરી હતી. હોય તો તરવા જાય છે, અને ત્યાર પછી પિતાનાં પત્ની અને પુત્ર- આ મહાન જવાબદારીભર્યા હોદ્દા પર – કે જ્યાં બીજો કોઈ પુત્રી સાથે કોફી પીએ છે. લગભગ ૧ના વાગતાં તેઓ દિવસના જરા ઊતરતી યોગ્યતાવાળે માણસ કદાચ ભાંગી પડયો હત– એમને વિકટ પ્રશ્નનો મુકાબલો કરવા તૈયાર થઈ ગયાં હોય છે.
ટકાવી રાખે છે એમને આશાવાદ. તેઓ કહે છે. “ઈતિહાસના સામાન્ય રીતે ધર્મ વિશેની તેમના અંતરની શ્રદ્ધા અને ખાસ
મારા અવલોકન પરથી હું એવા નિર્ણય પણ આવ્યો છું કે માણસ
જાત કરીને બૌદ્ધ ધર્મ પરના તેમના વિશ્વાસમાંથી જ એમનાં પૈર્ય, સહિ
એક મહાન સમન્વય તરફ પ્રયાણ કરી રહી છે,
કે કચ્છતા. અને અગાધ માનસિક ક્ષમતાના ગુણે પ્રગટયાં છે. તેમના
જેમાં જુદા જુદા વાદો વચ્ચે ઘર્ષણ નહીં પણ પ્રત્યેક કાર્યમાં તેમની શાંતિ અને સ્વસ્થતા જણાઈ આવે છે.
એકતા સધાશે.” એક આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાના સર્વોચ્ચ અધિકારી
તરીકેના પિતાના સ્થાનને તેઓ આ આવી રહેલા એકીકરણ (અથવા પોતાના સલાહકાર અને સહકાર્યકરો પાસેથી કામ લેવાની એમની આગવી રીત એ રીતે સમજાવી શકાય. ૧૯૬૧ના એક
સમન્વય) ના પ્રતિનિધિ જેવું ગણાવે છે. વિમાની અકસ્માતમાં જેમનું કરુણ અવસાન થયેલું તેવા તેમના
એક બાજ પશ્ચિમના ધનવાન મોટા લોકોથી વસાયલી મહાનપુરોગામી શ્રી દાગ હેમરશિડ ઉ - થાં થી ભિન્ન પ્રકૃતિના માનવી
નગરીએાની અને બીજી બાજુએ ગરીબાઈથી કચડાયેલી ખદહતા. ઘણીવાર તેઓ પોતાના સલાહકારોની તાત્કાલિક સભા બેલા- બદતી રંગીન પ્રજાથી વસાયલાં ગ્રામપ્રદેશો વચ્ચે વહેંચાયેલી આ વતા, જેમાં મેડી રાત સુધી ચર્ચા ચાલ્યા કરતી અને તે પણ તેઓ દુનિયામાં આવા ઉદ્દારા આદર્શવાદ જેટલે વિરલ તેટલું જ જે નિર્ણય કરતાં તે અધકચર અને ઉતાવળે રહેતો. બીજી બાજુ આવશ્યક છે. ઉ – માં વધારે સ્વસ્થતાપૂર્વક કામ કરે છે. શ્રી દાગ હેમરશીલ્ડની મૂળ અંગ્રેજી: .
અનુવાદક: જેમ ઉ- થાં પોતાના સલાહકારોથી દોરવાઈને કોઈ નિર્ણય લેતા નથી. ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયા
સુબેધભાઈ એમ. શાહ
રાષ્ટ્રસંસ્થાના સેક્રેટરી–મહામનાઉ-ગાં
લાગણીઓની
અને અલિપિછાન મળવણી અને
શિખવવામાં