________________
(૩૯)
ઉત્તર–કારણ કે ક્રમે સ્થિતિનું મૂળ કષાય છે અને કર્મ સ્થિતિ સંસારનું મૂળ છે. સંસારીને અવશ્ય કષા હોય છે, તે કહે છે – जह सव्य पायवाणं, भूमीए पईडियाई मूलाई । इय कम्न पायवाणं, संसारपइडिया सूला ॥१७७॥
જેમ સર્વ ઝાડેનાં મૂળ પૃથ્વીમાં રહેલાં છે તે જ પ્રમાણે કર્મ રૂપ વૃક્ષના કષાય રૂપે મૂળ સંસારમાં રહેલાં છે.
શંકા–આ અમે કેવી રીતે માનીએ કે કર્મનું મૂળ કષાય છે.?
ઉત્તર–મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય, ગ, એબંધના હેતુ છે. આગમમાં પણ કહ્યું છે કે –
"जीवे गं भंते !कतिहिं ठाणेहिं णाणावरणिज्जं कम्में बंधइ ? गोयमा, दोहिं ठाणेहि, तंजहा रागेण व दोसेण च । रागेदुविहे-माया लोभेय, दोसे दुविहे कोहे य माणे य, एएहिं चउहिं ठाणेहिं वीरिआ वगूहिएहिं णाणावरणिजं कम्मं बंधह॥
હે ભગવંત, જીવ કેટલાં સ્થાન વડે, જ્ઞાન આવરણીય કર્મ બાંધે છે.
ઉત્તર–હે ગૌતમ. રાગ અને દ્વેષ એ બે સ્થાન વડે બાંધે છે અને એ રાગ, માયા ને લાભ એમ બે ભેદે છે, તથા
