________________
(૫૪)
દ્રવ્ય વર્ગ છે. જઘન્ય વર્ગણને અનંતમ ભાગ વિશેષ છે. ફરીથી પ્રદેશના વધતા કમથી અગ્રહણ વર્ગણ છે. વિશેષમાં અભવ્યને અનંત ગુણ વિગેરે છે. અને તે વગે. શુઓ પ્રદેશના બહુ પણથી અને અતિ સૂક્ષમ પણાથી મને દ્રવ્યને અગ્ય વર્ગણાઓ છે, તથા અલ્પ પ્રદેશપણાથી અને બાદર પણથી કાશ્મણ શરીરને પણ અગ્ય છે, તેના ઉપર એક રૂપ નાંખવાથી જઘન્ય કામેણું શરીરની વર્ગણા છે, વળી એક એક પ્રદેશની વૃદ્ધિ કરતાં ઉત્કૃષ્ટ અનંત સુધી છે.
પ્ર–જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટને શું વિશેષ છે.?
ઉત્તર–જઘન્ય વર્ગણને અનંતમો ભાગ અધિક તે ઉત્કૃષ્ટ વર્ગ છે, અને તે અનંત ભાગ અનંતા અનંત પરમાણુ રૂપ હેવાથી અનંત ભેદથી ભિન્ન કર્મ દ્રવ્યની વર્ગણાઓ છે, અને અહીં તેમનું પ્રયોજન છે. કારણ કે દ્રવ્ય કર્મના વ્યાખ્યાનની અહીં વાત ચાલે છે, અને હવે પછીની વર્ગણુઓ કામે આવેલી છે, તે શિષ્યના ઉપર ઉપકારની બુદ્ધિથી કહેવાય છે.
વલી ઉત્કૃષ્ટ કર્મ વગણા ઉપર એક રૂપ નાંખવાથી જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ ભેદથી ભિન્ન પ્રવ વગણા છે, તે જઘન્યથી ઉત્કૃષ્ટી સર્વ જીવેથી અનંત ગુણી છે, તેના ઉપર એક જ નાંખવાથી કમવડે અનતી જ જન્ય ઉત્કૃષ્ટ લેવાલી અબુલ
