________________
૧૨
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે મા ગીતે, અત્યાર સુધી માના દૂધ કરતાં પણ તારા દૂધે જ મારા હૃદય તથા બુદ્ધિનું પોષણ કર્યું છે અને હવે આગળ પણ મને તારો જ સહારો છે.' છતાંય પોતાની સાથે માની એક સાડી અને માની આરાધ્ય મૂર્તિ લઈ જાય છે, જે સાડી હંમેશાં માથા નીચે ઓશીકા રૂપે રહી અને પાછળથી પેલી કવિતાઓની સાથે એક જીવતી જાગતી કવિતા બનીને ગંગાનદીમાં સમર્પિત થઈ. પેલી મૂર્તિ આશ્રમના કાશીબાના પૂજાઘરમાં ભળી ગઈ.
એક બાજુ શાળાકીય અભ્યાસ તો ચાલુ હતો, પણ બીજી બાજુ આંતયાત્રાની ગતિ પણ જોરદાર વેગ પકડી રહી હતી. વિનાયકની સૂક્ષ્મ જ્ઞાનદષ્ટિમાં જગત, તેનું પ્રયોજન અને જગન્નિયંતા સાથેનો અનુબંધ પાકો બેસી રહ્યો હતો. ઈન્ટરની પરીક્ષાના દિવસો નજીક આવતા હતા. નાપાસ થવાનો તો કોઈ પ્રશ્ન જ નહોતો, પરંતુ સવાલ હતો જીવન-પરીક્ષાનો!
મા રસોઈ કરતી હતી ત્યાં સામે ચૂલા પાસે વિન્યો આવીને બેઠો. એના હાથમાં કાંઈક કાગળિયાં હતાં. થોડી વારમાં તો ગોળ ગોળ વાળી એ કાગળિયાં ચૂલામાં ફેંકવા લાગ્યો. ““શું બાળે છે, બેટા?''
“એ તો મેટ્રિક વગેરે પરીક્ષાઓનાં સર્ટિફિકેટ!” - “કેમ રે?'' માં ચોંકી ઊઠી. “મારે હવે એની જરૂર નથી. મારે ક્યાં નોકરી કરવી છે?''
પણ આજે જરૂર નથી, તો કાલે જરૂર પડશે. ભલે ને પડ્યાં રહ્યાં.' માએ દલીલ કરી.
““ના, દોરડું કાપવું તે કાપવું, પાછા ફરવાનો કોઈ પ્રશ્ન જ નથી!''... નિશ્ચય અડગ હતો.
