________________
શાંતિ-જાતિના સંગમ તીર્થે ૧૯ પાવાની સખત મહેનત કરે છે આ ૯૮ રતલનો દૂબળો-પાતળો છોકરો સામસામે બેસી ઘંટી પર દળવા બેસે છે, ચોખા વીણે છે, સંડાસ સાફ કરે છે અને સાથોસાથ ચાલે છે અધ્યયન, મનન, ચર્ચા અને પછી અમલ. આ બધી ચર્ચા દરમ્યાન હીર ઝળક્યા સિવાય કેવી રીતે રહી શકે? બાપુના ધ્યાનમાં આવી જાય છે કે આ માટી કાંઈક નોખી છે. એક દિવસ પૂછે છે, “આવે શરીરે આવડી મહેનત કેવી રીતે કરી શકો છો?' ‘‘સંકલ્પ બળથી!'' - ટૂંકો ને ટચ જવાબ, પણ એમાં હિમાલય જેટલું વજન હતું.
જે કાંઈ અંતરંગ પરિચય થયો, તેનાથી સમજાયું કે આ માણસ તો મહારાષ્ટ્રની સંતપરંપરાનો વારસદાર હોય તેવું કૌવત ધરાવે છે, અને મહારાષ્ટ્રમાં જ્ઞાનોબા, તુકોબા તેમ આશ્રમમાં વિનાયકને બાપુ તરફથી વિનોબા'નું નવું લાડકું નામ મળે છે; અને જોતજોતામાં તો મૂળ નામ વિસરાતું ચાલ્યું. બાપુને એ પણ ખબર પડે છે કે વિનોબા ઘર છોડીને કાશી ગયેલા, અને હજી ઘરના લોકોને એની ભાળ મળી નથી એટલે એ નરહરિ ભાવેને પત્ર લખે છે, ““આપનો ચિરંજીવી વિનોબા મારી સાથે છે. આટલી નાની ઉંમરમાં તમારા દીકરાએ જે તેજસ્વિતા અને વૈરાગ્યભાવના ખીલવી છે, તે ખીલવતાં મારે વર્ષો સુધી ધીરજપૂર્વક મહેનત કરવી પડી છે.'' બાપુએ એક વાર પોતાના સાથી એન્ડ્રૂઝને કહેલું, ‘‘વિનોબા આશ્રમનાં દુર્લભ રત્નોમાંના એક છે. તેઓ આશ્રમને પોતાના પુણ્યથી સીંચવા આવ્યા છે. પામવા નથી આવ્યા, આપવા આવ્યા છે.''
મહાત્મા ગાંધીનું આશ્રમી જીવન એટલે ભારે પરિશ્રમી
