________________
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે હિતવિરોધ સ્થપાઈ ગયો, અમાનવીય સમાજરચનાનું એક વિકૃત સ્વરૂપ! વિનોબાએ આ બંને ભૂમિપુત્રો વચ્ચે હિતસામ્ય
સ્થાપી હૃદય જોડવાનો પ્રયત્ન કર્યો. એ કહેતા પણ ખરા કે, ‘‘હું જમીનનો ટુકડો માગવા નથી આવ્યો, હું તો દિલોને જોડવા માટે આવ્યો છું.'' .
ચંબલ ઘાટીનું સંતનું બહારવટું પણ આ જ તથ્ય પર મહોર મારે છે. સમાજમાં અન્યાયનો શિકાર થયેલા વિદ્રોહી બાગીઓને લાખો રૂપિયા ખર્ચવા છતાં જે સરકાર પકડી શકતી નહોતી તેમનામાંથી એકવીસ બહારવટિયાઓએ વિનોબા સમક્ષ સ્વેચ્છાપૂર્વક શસ્ત્ર -સમર્પણ કર્યું. વિનોબાએ ડાકુક્ષેત્રમાં પ્રવેશતાં જ કહ્યું, “તમે બાગી છો તો હું પણ બાગી છે. વર્તમાન સમાજનાં ગલત મૂલ્યો સામે મારું આ બંડ છે. તમે પણ તમારા અપરાધ સ્વીકારી મૂલ્ય-પરિવર્તનના આ કામમાં સાથ આપો. જે ખોટાં કાર્યો થયાં તેની માફી ન માગતાં જે કાંઈ સજા થાય તે ભોગવી લો.' વિનોબાની પ્રેમયાત્રાનું આ પતિતપાવન તીર્થધામ સમું પ્રકરણ છે. આમ પહેલેથી છેવટ સુધી વિનોબા દ્વારા જે કાંઈ કામો થયાં તેમાં ધ્રુવપદ રહ્યું - 'દિલ જોડો'. એટલા જ ખાતર એ હંમેશાં કહેતા રહ્યા કે પુરાણા જમાનાનાં આ રાજકારણ અને સંપ્રદાય તો હવે સાવ પુરાણાં પડી ગયાં છે કારણ કે રાજનીતિ હંમેશાં તોડવાનું કામ કરે છે. એટલે આપણે જો ખરેખર કાંઈ કરવા માગતા હોઈએ તો આવી તોડનારી રાજનીતિ અને સંપ્રદાયને સ્થાને જોડનારી લોકનીતિ અને ધર્મની સ્થાપના કરવી પડશે.... તેઓ એમ પણ કહેતા કે સૌથી શ્રેષ્ઠ ગુણ છે - મૈત્રી. એટલે બીજા ત્રીજા ભેદોને ઓછા આંકી
