________________
૪૧
પરંધામનો પરમહંસ એવી વસ્તુઓ છે જે બીજા કોઈમાં નથી. કોઈ નિશ્ચય કર્યો, કોઈ સિદ્ધાંત ગ્રહણ કર્યો તો તે જ ક્ષણથી તેનો અમલ કરવો એ એમનો પ્રથમ પંક્તિનો ગુણ છે. એમનો બીજો ગુણ નિરંતર વિકાસશીલતા છે. આપણામાં ભાગ્યે જ કોઈ એવો હશે કે જે કહી શકે કે હું પ્રતિક્ષણ વિકાસ કરી રહ્યો છું. ગાંધીજી સિવાય બીજા કોઈમાં મેં એ ગુણ જોયો હોય તો તે વિનોબામાં જોયો છે. આ ગુણને લીધે ૪૬ વરસની ઉંમરે તેમણે અરબી જેવી અઘરી ભાષાનો અભ્યાસ કર્યો, કુરાનેશરીફ પઢવા માંડ્યું અને તેના લગભગ હાફેજ થઈ ગયા. “વો: કર્મસુ રાસ' એ અર્થમાં વિનોબા સાચા યોગી છે. એમનાં વિચાર, વાણી અને આચારમાં જેવો એકરાગ છે, એવો એકરાગ બહુ થોડા કાર્યકર્તાઓમાં હશે. “રંવાર જો સાત મેં રાન્તિ તોમાર છંદ્ર' કવિવર ટાગોરની આ પ્રાર્થના વિનોબા કદાચ પૂર્વજન્મે કરીને આવ્યા હશે, તેથી એમનું જીવન એક મધુર સંગીતમય છે. આવા અનુયાયીથી ગાંધીજી અને એમના સત્યાગ્રહની શોભા છે.'
અને આ વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહમાં ૨૯મી ઑકટોબરે વિનોબા પકડાયા, ત્રણ માસની સજા થઈ. અને પછી તો સત્યાગ્રહની સાંકળ ચાલી. વિનોબાને અનુસર્યા જવાહરલાલ. જેલમાંથી છૂટીને ફરી સત્યાગ્રહ કર્યો તો ફરી છ મહિનાની સજા. એય સજા પૂરી કરી ફરી પાછો સત્યાગ્રહ, તો છેવટે એક વર્ષની લાંબી સજા ફટકારાઈ.
વાયકમ સત્યાગ્રહ વખતે વિનોબાની એક આંતરિક કસોટી થઈ. વાયકમ એટલે દક્ષિણના કેરળનો એક પ્રદેશ. ત્યાંથી થોડે જ દૂર શંકરાચાર્યનું જન્મસ્થાન કાલડી હતું. દસ-બાર માઈલ મ.વિ.ભા. -૭
