________________
૫૪.
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે અમૃતકુંભ સાથે લઈને ઊગ્યો. અને ધીરે ધીરે એ અમૃતકુંભમાંથી ભૂદાનગંગા ભારતભરમાં ફેલાઈ ગઈ, જેને પરિણામે ૫૦ લાખ એકર મળેલા ભૂમિદાનમાંથી ૩૨ લાખ એકર જમીનનું ગરીબોમાં વિતરણ થયું. .
આ તો ભૂદાન-આંદોલનની એકદમ નરી આંખે દેખાય તેવી ભારતમાતાની મુઠી ભરી દે તેવી ધૂળ ફલશ્રુતિ! માટીના જેવી જ નક્કર, ટકોરાબંધ! તે વખતના રાષ્ટ્રપતિ રાજેન્દ્રબાબુએ કહેલું કે મારા કાર્યકાળ દરમ્યાન જમીન અંગેના કાયદાની ૭૦૦ કલમ પર હું સહી કરી ચૂકેલો અને એના પરિણામે ભારતમાં જેટલી જમીન ગરીબોમાં વહેંચાઈ, તેનાથી અનેક ગણી વધારે જમીન આ સંતપુરુષના કહેણ પર લોકોએ આપી. સામ્યવાદીઓએ હિંસાની હોળી પ્રગટાવી, લોહીની ધારા વહેવડાવી જેટલી જમીન ગરીબોમાં વહેંચી તે તો સાવ નગણ્ય. આમ ભૂદાનયાત્રાનાં ચૌદ વર્ષનું બીજું કશું જ જમાપાસું જોવા ના બેસીએ અને કેવળ ૩૨ લાખ એકર જમીનનું ભૂમિહીનોમાં હરતાંતરણ મૂલવીએ તોપણ માનવીય ઈતિહાસનું તે એક અભુત, અભૂતપૂર્વ અને ઉજ્જવળ પ્રકરણ સિદ્ધ થઈ શકે.
પરંતુ આ ઉપરાંત પણ આ ભૂદાનયાત્રાએ ઘણું ઘણું સાધ્યું. અહીં તો જે કાંઈ થયું તેનું વિહંગાવલોકન જ શક્ય છે. સ્વરાજ્ય પ્રાપ્તિ પછી દેશમાં ફેલાઈ ગયેલા અરાજકતા, અવિશ્વાસ અને સ્વાર્થભર્યા વાતાવરણને બદલવામાં આ આંદોલને મહત્ત્વનો ફાળો આપ્યો. સ્વરાજ્ય પછી યુવાનોની જે નવી પેઢી તખ્તા પર આવી રહી હતી, તેની સામે વિનોબાએ યુગ-પડકાર રજૂ કર્યો અને એમની શક્તિને એક સાચી દિશા
