________________
૫. ભૂદાનનો પ્રજાસૂય યજ્ઞ
ભારતવ્યાપી રાષ્ટ્રીય તખ્તા પરથી રાષ્ટ્રપિતા અદશ્ય થયા પછી રાષ્ટ્રવ્યાપી ગાંધી-પરિવારની સહજ નજર વિનોબા તરફ વળી. આમ તો બાપુ હતા ત્યારે જ તેમના સાંનિધ્યમાં દેશભરના રચનાત્મક કાર્યકરો સેવાગ્રામમાં ભેળા થાય તેવું વિચારવામાં આવેલું. એ જ સંમેલન ૧૩થી ૧૫ માર્ચ ૧૯૪૮ના દિવસોમાં સેવાગ્રામમાં યોજાયું. રાષ્ટ્રીય એકતા, સાધનશુદ્ધિ વગેરે ગાંધીજીની વાતો વિક્નોબાએ ખૂબ સુંદર રીતે રજૂ કરી. જવાહરલાલ, રાજેન્દ્રબાબુ વગેરે નેતા પણ તેમાં હાજર હતા. સૌને વિનોબાના અગાધ ઊંડાણની કાંઈક ઝાંખી થઈ. બાપુને શ્રેષ્ઠ શ્રદ્ધાંજલિ એ સૂત્રાંજલિ છે એટલે દર બારમી ફેબ્રુઆરીએ દેશભરમાં ઠેર ઠેર સૂત્રકૂટો રચી બાપુને સૂત્રાંજલિ અર્પવાનો તથા ‘સર્વોદય મેળો યોજવાનો નિર્ણય પણ વિનોબાની પ્રેરણાથી આ સંમેલનમાં થયો. ‘સર્વોદય સમાજની સ્થાપના પણ એમની પ્રેરણાથી થઈ.
આ સંમેલનમાં જવાહરલાલ સાથે નજીક આવવાનું થયું. પ્રેમ અને મૈત્રીના સંબંધનાં બીજ વવાયાં. જવાહરલાલની માગણીથી દિલ્હીમાં નિરાશ્રિતોના પુનર્વસવાટના કામમાં છ મહિના આપવાનું સ્વીકાર્યું. વિનોબા દિલ્હી તો ગયા જ, એમના સ્વભાવ મુજબ હાથમાં લીધેલા કામને પૂરો ન્યાય મળે તે માટે તેઓ રાતદિવસ મચ્યા. પણ અનુભવે એમને સમજાયું કે સત્તા પર બેઠેલ વ્યક્તિની મંશા એક બાબત છે અને એને અમલમાં મૂકનારા અધિકારી અમલદારોની દાનત તે બીજી બાબત છે.
૪૬
