________________
. ૧૪
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે લાગશે. પણ આ બધું હોવા છતાં પણ મને લાગ્યું કે હવે આ ઘરમાં હું સમાઈ શકું તેમ નથી.'
અને સંન્યાસીએ આ દોરડું પણ કાપ્યું. મુંબઈ ઈન્ટરની પરીક્ષા આપવા નીકળ્યા હતા. સુરત સ્ટેશનેથી જ દિશા બદલી નાખીને ૧૯૧૬ની રપમી માર્ચે મુંબઈને બદલે પહોંચ્યા કાશી. સુરત સ્ટેશને જ માતાપિતા માટે પત્ર લખેલો, જે પરીક્ષા પૂરી થયા પછી જ મિત્રે માબાપને સોંપવાનો હતો. તેમાં લખ્યું હતું,
તમને એ વાતનો ભરોસો હશે કે હું ગમે ત્યાં જઈશ પણ મારા હાથે કશુંય અનૈતિક કામ નહીં થાય.''
પત્ર વાંચીને પિતાને થયું કે જઈ જઈને એ ક્યાં જવાનો છે? ચારછ દિવસ આમતેમ ભટકીને પાછો ઘેર આવશે! પણ દીકરાને નખશીખ ઓળખનાર માવડી કહે, “ના, હું વિન્યાને સારી રીતે ઓળખું છું. હવે એ પાછો નહીં આવે. કેમ કે એ પ્રતિજ્ઞા કરીને ગયો છે. એ બ્રહ્મની ખોજ માટે નીકળ્યો છે.'
સત્યની ખોજમાં નીકળેલો સાધક સૌ પ્રથમ તો સુસજ્જ થવા પહોંચે છે. વિદ્યાધામ સમા વારાણસીમાં. ગંગાકિનારે એક નાનકડા ઘરના ચોથે માળે ૮' X ૫'ની એક ઓરડીમાં જ્ઞાનોપાસના આરંભાય છે. સાથે “ભોળો' નામનો એક સાથી છે. વડોદરાની જેમ અહીં પણ પુસ્તકાલયોને બીજું ઘર બનાવી દીધું અને જે ધર્મગ્રંથોનો અભ્યાસ કરતાં ઓછામાં ઓછાં બાર વર્ષ લાગે, તે થોડા જ મહિનાઓમાં આત્મસાત્ કરી લીધા. પોતાની ઓરડીમાંથી દિવસમાં એક વાર નીચે ઊતરે. અન્નક્ષેત્રમાં ભોજન માટે જાય. પહેલો ઘંટ વાગે ત્યાં ભાણા પર બેસી જતા. હજી બીજા વિદ્યાર્થીઓ આવે, ગોઠવાય, ભાણું
