________________
૧૬૧
ભાગજ ખુલે રહે છે. આત્માને જડ જેવું બનાવતાં તે જ્ઞાનાવરણીયની પાંચે પ્રકૃતિને શરમ નથી. આત્મામાં આખી દુનિયા-લેક-અલેક, રૂપ અરૂપી બધું જોવાની તાકાત છે. તેને રોકનાર દર્શનાવરણીય કર્મ છે. તે પણ નવ પ્રકૃતિ છે. તે દર્શનને અનંતમે ભાગ ખુલ્લે રહેવા દે છે. મેહનીય કમ આત્માના વીતરાગ સ્વભાવને કે છે. વીતરાગ દશાના ગુણથી મુકત બનાવનાર મેહનીયની અઠ્ઠાવીસ પ્રકૃતિ ને આધીન બનીએ છીએ. અંતરાય કર્મ આત્માની શક્તિને રોકનારૂં છે. અનુક્રમે દાન લાભ ભોગ ઉપગ અને વીર્યને રોકે છે. તેથી તે અશુભ છે. દાનાતરાંય પરિણામે ઘણું ઘણું હોવા છતાં દાન આપી ન શકો, દાનાંતરાયના ક્ષપશમે દાન જે દેવામાં આવે તે લાભારાય તૂટે ! વિગેરે કર્મગ્રંથથી સમજવું. - જે પુણ્ય કરે છે તે શુભ પ્રકૃતિ બાંધે છે. જેઓ પાપ કરે છે. તેઓ અશુભ પ્રકૃતિ બાંધે છે. સુખ, શાંતિ તથા આબાદીની ઈચ્છા રાખતા હોય તેમણે પાપને પરિ. હાર કરે. કર્મ પોતાની જાતે આત્માને ચુંટતા નથી. પણ આત્મા પિતાની ક્રિયાવડે તેને પોતાના ભણી ખેંચે છે. તેના પુલો પિતાના પ્રદેશમાં મેળવી દે છે. કર્મ તે આત્માના કટ્ટર શત્રુ છે. એ જાણવા છતાં અજ્ઞાનાદિ દોમાં સબડી રહેલ આત્મા એ વાત સમજ નથી, માટે જ્ઞાનતંતે બની મેક્ષ માગની સાધનામાં સંયુક્ત બન ! ૧૧
