________________
૨૧૫
અનુષ્ઠાનને ‘અમૃત' અનુષ્ઠાન કહેવાય છે. પરમતારક શ્રી જિનેશ્વરદેવાની આજ્ઞાની પ્રધાનતાએ ચિત્તશુદ્ધિથી થતુ મેાક્ષાભિલાષથી વ્યાપ્ત જે અનુષ્ઠાન છે, તેને અમૃતાનુષ્ઠાનના જ્ઞાતાએ અમૃતાનુષ્ઠાન' તરીકે જાણે છે. અનુષ્ઠાન કરતી વખતે પૂર્વાપર શાસ્રના અર્થની સાથે વિરોધ ન આવે એ રીતે અથની વિચારણા કરવી.
ઉપર જણાવેલા પાંચ અનુષ્ઠાનામાંથી છેલ્લાં એ અનુષ્ઠાનેા જ સદૃનુષ્ઠાન છે. પહેલાં ત્રણ તા અસફ્ જ છે એ સદનુષ્ઠાનેામાં પણ અમૃતાનુષ્ઠાન માહના ઉગ્ર–ભયંકર વિષને નાશ કરતું હાવાથી શ્રેષ્ઠ છે. શ્રી અધ્યાત્મસાારમાં વણુ વેલા વિષાદિ પાંચ અનુષ્ઠાનના સ્વરૂપનો વિચાર કરવાથી પણ સમજી શકાશે કે ચરમાવત્ત માં પણ વિષાક્રિ અનુષ્ઠાન હાય છે.
આસનૅપકારી આ અવસર્પિણીના ચરમતીથ પતિ શ્રી મહાવીર પરમાત્માએ આપેલી અતિમદેશનાના સારને ટૂકમાં સારભૂત કલિકાલ સર્વજ્ઞ આ ભગવાન શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ સંગ્રહ કર્યાં છે.
અનાદિ અનંત આ સંસારમાં ધમ, અથ, કામ અને મેાક્ષ આ ચાર પુરુષાર્થ છે. એ ચારમાં કામ અને અથ નામથી અર્થભૂત છે. પરમાથી તેા એ મને અનરૂપ છે. અદ્ભૂત તા મેાક્ષ એક જ છે, અને એ મેાક્ષનુ કારણ ધમ' છે. એ ધમ' સંસાર સમુદ્રથી તારનાર સચ માદિ દશ પ્રકારના ધમ સ્વરૂપ છે. સંસાર અન તદુઃખમય
