________________
१४८
सिद्धप्राभृत : सटीकः બે વાર પાડીને સિદ્ધ થયેલા વિશેષાધિક છે. એ રીતે ઉત્કૃષ્ટ સંવેયક સ્થાનવાળાઓનો સંખ્યાત ભાગ છે, અહીં બંને સ્થાનોમાં યવમધ્ય, તેના પછી અનુક્રમે દરેક સ્થાનોમાં વિશેષહીન ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા સુધી જાણવા. પરંપરોપનિધિક શ્રેણીમાં અપ્રતિપતિત સિદ્ધો અલ્પ છે, તેના પછી વિશેષાધિક યાવતુ જે જઘન્ય પતિત અસંખ્યય છે તેના અર્ધ છેદકોની સંખ્યાત ભાગ જઈને ફરીથી અડધાથી છેદતી રાશિનો જે છેદનકરાશી છે તેની સંખ્યાત ભાગ છે એમ કહેવાય છે. આ પ્રમાણે દ્વિગુણ - દ્વિગુણ સ્થાનો ત્યાં સુધી લાવવા કે જ્યાં યવમધ્ય છે. યવમધ્યના ઉપર તેટલું જ જઈને બમણાહીન ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા સુધી જાણવા, તે કારણથી ઉત્કૃષ્ટ સ્થાનમાં થોડા સિદ્ધ થાય છે. ૧, જઘન્યમાં અસંખ્યગુણા ૨, યવમધ્યમાં અસંખ્યગુણા ૩, જેટલો ઉત્કૃષ્ટ સંવેયનો છેદનકરાશી છે તેટલા જ જો યવમધ્યમાં નીચે - ઉપર બમણી વૃદ્ધિવાળા સ્થાનાંતરો હોત તો યવનીચેના સ્થાનાંતરો કરતાં યવઉપરના સ્થાનાંતરો વિશેષાધિક ન હોત, ઉપરના સ્થાનો સંખ્યયગુણ હોવાથી સંખ્યયગુણહીન જ હોત, તેથી જઘન્યાદિકી આવી વિશેષવૃદ્ધિ કે જેમાં અંતરે-અંતરે ઉઠેલા બમણા વૃદ્ધિસ્થાનોથી જ્યાં શ્રેણી યવમધ્યમાં જાય છે ત્યાં સુધી અસંખ્યગુણ સિદ્ધ સ્થાનાંતરો પ્રાપ્ત થાય છે, આ કારણથી જઘન્ય કરતાં યવમધ્યમાં અસંખ્યયગુણા છે અને આ જ કારણથી સંખ્યય પ્રતિપતિતો કરતા અસંખ્યાત પ્રતિપતિતો સંખ્યાતગુણા છે. અલ્પબદુત્વ દ્વારમાં કહેલી આ જ અર્થગતિથી અસંખ્યકાળઅનંતકાળ પતિતોનું બે શ્રેણીનું અલ્પબદુત્વ ભાવવું, ત્યારબાદ યવમધ્યવાળા કરતાં યવમધ્યની નીચેની સંખ્યાવાળા અસંખ્યગુણા છે ૪, યવમધ્યના ઉપર વિશેષાધિક છે પ, હવે અસંખ્યકાળ પતિતોની શ્રેણી જઘન્ય, – અસંખ્યકાળ પડેલા સિદ્ધો અલ્પ છે, તેનાથી જઘન્ય અનંત સુધી વિશેષાધિક છે, જે તેના અર્ધચ્છદનકોનો અસંખ્યભાગ
