Shaddarshan Samucchaya Part 02

Author(s): Sanyamkirtivijay
Publisher: Sanmarg Prakashak

Page 714

षड्दर्शन समुच्चय भाग-२, परिशिष्ट-७, (साक्षीपाठ)
६८७/१३०९
पुरुषाणाम् तीर्थकराकारधराश्च पुरुषा न स्त्रियः । उक्तं च- सारणवारणपरिचोयणणइ पुरिसा करेई नतहु इत्थी" न्यायकुमु० पृ० ८७६ । “सारणा हिते प्रवर्तनलक्षणा कृत्यस्मारणलक्षणा वा, उपलक्षणत्वाद् वारणा अहितान्निवारणलक्षणा, चोयणा संयमयोगेषु स्खलितः सन्नयुक्तमेतद् भवादृशां विधातुमित्यादिवचनेन प्रेरणा, प्रतिचोदना तथैव पुनः-पुनः प्रेरणा ।" गच्छा० वृ० गा० १७ । ओघनि० टी० गा० ४४८ ।
(F-48) "अस्ति स्त्रीनिर्वाणं पुंवत् यदविकलहेतुकं स्त्रीषु । न विरुद्ध्यति हि रत्नत्रयसंपदनिर्वृतेर्हेतुः ॥" स्त्रीमु० श्लो० २ । सन्मति० टी० पृ० ७५२ । एतदर्थम् उत्तराध्ययनस्य पाइयटीकापि विलोकनीया । इत्थीलिङ्गसिद्धा-सम्यग्दर्शनादीनि पुरुषाणामिव स्त्रीणामप्यविकलानि दृश्यन्ते तथाहि.. । प्रज्ञा० मलय० पृ० २० । नन्दि० मलय० पृ० १३१ । रत्नाकराव०७५७ । यथोक्तं यापनीयतन्त्रे णो खलु इत्थी अजीवो, ण यवि अभव्वा, ण यावि दंसणविरोहिणी, णो अमाणुसा, णो अणारिउप्पत्ती, णो असंखेज्जाउया, णो अइकूरमई, णो ण उवसन्तमोहो, णो ण सुद्धाचारा, णो असुद्धबोंदी, णो ववसायवज्जिया णो अपुव्वकरणविरोहिणी णो णवगुणगणरहिता, णो अजोगा लद्धीए, णो अकल्लाणभायणं ति कहं न उत्तमधम्मसाहिगत्ति । ललितवि० पु० ५७ । शास्त्रवा० यशो० पृ० ४२९ ।
(F-49) "अक्षाश्रितत्वं च व्युत्पत्तिनिमित्तं शब्दस्य । न तु प्रवृत्तिनिमित्तम् । अनेन त्वक्षाश्रितत्वेनैकार्थसमवेतमर्थसाक्षात्कारित्वं लक्ष्यते। तदेव शब्दस्य प्रवृत्तिनिमित्तम्। ततश्च यत्किचिदर्थस्य साक्षात्कारिज्ञानं तत् प्रत्यक्षमुच्यते । यदि च अक्षाश्रितत्वमेव प्रवृत्तिनिमित्तं स्यात् इन्द्रियज्ञानमेव प्रत्यक्षमुच्येत, न मानसादि, यथा गच्छतीति गौः इति गमनक्रियायां व्युत्पादितोऽपि गोशब्दः गमनक्रियोपलक्षितमेकार्थसमवेतं गोत्वं प्रवृत्तिनिमित्तीकरोति, तथा च गच्छति अगच्छति च गवि गोशब्दः सिद्धो भवति ।" न्यायवि० टी० १।३ । यद् इन्द्रियमाश्रित्य उज्जिहीते अर्थसाक्षात्कारिज्ञानं तत् प्रत्यक्षम् इत्यर्थः, एतच्च प्रत्यक्षशब्दव्युत्पत्तिनिमित्तं न प्रवृत्तिनिमित्तम् । इत्यादि न्यायव० टी० पृ० १६ । वैशद्यांशस्य सद्भावात् व्यवहारप्रसिद्धितः । तत्त्वार्थश्लो० पृ० १८२ । न्यायकुमु० पृ० २६ । ___ (F-50) "अक्ष्णोति व्याप्नोति जानातीत्यक्ष आत्मा तमेव प्राप्तक्षयोपशमं प्रक्षीणावरणं वा प्रतिनियतं प्रत्यक्षम्।" सर्वार्थसि०।१२। त० व० ११२ । प्रमाणप० पृ०६८ । तथा च भद्रबाहुः-जीवो अक्खो तं पइ जं वट्टई तं तु होइ पच्चक्खं । परओ पुण अक्खस्स वट्टन्तं होई परोक्खं । (नियुक्ति) न्यायाव० टी० टि० पृ० १५ । जीवो अक्खो अत्थव्वावण भोयण गुणण्णिओ जेण । तं पई पट्ठई णाणं जं पच्चक्खं तयं तिविहम् ॥८९।। विशेषाव० भा० । न्यायकुमु० पृ० २६ ।
(F-51) "जं परदो विण्णाणं तं तु परोखत्ति भणिदमत्थेसु ॥५९॥" प्रव० सार पृ० ७५ । "पराणीन्द्रियाणि मनश्च प्रकाशोपदेशादि च बाह्यनिमित्तं प्रतीत्य तदावरणकर्मक्षयोपशमापेक्षस्य आत्मन उत्पद्यमानं मतिश्रुतं परोक्षम् इत्याख्यायते।" सर्वार्थसि० १।१९ । “उपात्तानुपात्तपरप्राधान्यादवगमः परोक्षम्।" तत्त्वार्थरा० वा १।११ । “अक्षाद् आत्मनः परावृत्तं परोक्षम् । ततः परैः इन्द्रियादिभिः उक्ष्यते सिञ्च्यते