Book Title: Satyashasan Pariksha
Author(s): Vidyanandi Acharya, Gokulchandra Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith

View full book text
Previous | Next

Page 89
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org प्रस्तावना ३१ १०. अष्टसहस्रोको प्रशस्ति में विद्यानन्दिने कुमारसेनका उल्लेख किया है। कुमारसेन ई० ७८३ के विद्वान् हैं, अतः विद्यानन्द उसके बादके हैं । ११. तत्त्वार्थश्लोकवार्तिककी प्रशस्ति में निम्न पद्य आया है"जीयात्सज्जनताऽऽश्रयः शिव-सुधाधारावधानप्रभुः, ध्वस्तध्वान्तततिः समुन्नत गतिस्तोत्रप्रतापान्वितः । प्रोर्ज ज्योतिरिवावगाहन कृतानन्तस्थितिर्मानतः, सन्मार्गस्त्रियात्मकोऽखिलमलप्रज्वालनप्रक्षमः ॥ " प्रस्तुत पद्य में विद्यानन्दिने श्लेषसे शिवमार्ग मोक्षमार्ग तथा शिवमार द्वितीयका यशोगान किया है । शिवमार द्वितीय गंगवंशी श्रीपुरुष नरेशका उत्तराधिकारी तथा उसका पुत्र था जो ई० ८१० के लगभग राज्यका अधिकारी हुआ । इसने श्रवणबेलगोलाकी छोटी पहाड़ीपर एक बसदि बनवायी थी, जिसका नाम 'शिवमारन बसदि ' था | चन्द्रनाथ स्वामी बसदिके निकट एक चट्टानपर कनडी भाषा में 'शिवमारन बसदि ' यह अभिलेख अंकित है । इस अभिलेखका समय भाषालिपिज्ञानको दृष्टिसे लगभग ८१० माना जाता है ।" शिवमारने कुम्मडवाड में भी एक बसदि बनवायी थी। इन प्रसंगोंसे ज्ञात होता है कि शिवमार द्वितीय अपने - पिता श्रीपुरुषको ही तरह जैनधर्मका उत्कट समर्थक एवं प्रभावक था । विद्यानन्दिने श्लोकवातिकको रचना इसी काल में की होगी । ૨ १२. इस शिवमारका भतीजा और विजयादित्यका लड़का राचमल्ल सत्यवाक्य प्रथम शिवमारके राज्यका उत्तराधिकारी हुआ तथा ई० सन् ८१६ के आसपास राजगद्दीपर बैठा । विद्यानन्दिने अपने अन्य ग्रन्थों में इसका भी उल्लेख किया है [क] " स्थेयाज्जातजयध्वजाप्रतिनिधिः प्रोद्भूतभूरिप्रभुः, प्रध्वस्ताखिल-दुर्नय- द्विषदिभिः सन्नीतिसामर्थ्यतः । सन्मार्गस्त्रिविधः कुमार्गमथनोऽर्हन् वीरनाथः श्रिये, शश्वत्संस्तुतिगोचरोऽनवधियां श्रीसत्यवाक्याधिपः ॥ [ख] “प्रोक्तं युक्त्यनुशासनं विजयिभिः स्याद्वादमार्गानुगैविद्यानन्दबुधैरलङ्कृतमिदं श्री सत्यवाक्याधिपैः ॥ "" [ग] "जयन्ति निर्जिताशेष सर्वधैकान्तनीतयः । सत्यवाक्याधिपाः शश्वद्विद्यानन्दाः जिनेश्वराः ॥ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [घ] "विद्यानन्दः स्वशक्त्या कथमपि कथितं सत्यवाक्यार्थसिद्धये ।”७ उक्त प्रमाणोंके आधारपर विद्यानन्दिका समय ई० ७७५ से ८४० प्रमाणित होता है । १. शिलालेख : सं० २५६ । २. मिडियावल जैनिज्म : पृ० २४,२५ । ३. राइस - मेसूर और कुर्ग : पृ० ४१ । ४. युक्त्यनुशासनालंकारप्रशस्ति । ५. वही । ६. प्रमाणपरीक्षा मंगलाचरण | ७, आप्तपरीक्षा : श्लो० १२३ । For Private And Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163