________________
પ્રકરણ પાંચ
પુરુષાર્થની પરીક્ષા
એક સમયે રાજ્યસભામાં મહારાજા વિક. સાહસિક મહારાજાએ પોતાના પેટમાં મારવા માદિત્ય અનેક વિદ્વાન સાથે વિનોદ કરતા બેઠા માટે સ્ટાર ખેંચી અને જયાં તે મારવા જાય છે હતા તેવામાં એક પરદેશી સામદ્રિક શાસ્ત્રી ત્યાં જ શાસ્ત્રીએ કહ્યું કે-“રાજન ! આપ આ આવી દાખલ થયો. તેણે વિનયથી મહારાજાને શું કરે છે? આ કઈ જાતનું સાહસ?” ત્યારે નમન કરી, મહારાજાના સામુદ્રિક લક્ષણે જે વિકમે કહ્યું કે-“હું પેટ ચીરીને એવુ આંતપિતાનું મસ્તક ધણાવ્યું એટલે મહારાજાએ ચિંહ તમને દેખાડું કે જેથી આપને પંડિતને પૂછયું કે-“હે વિદ્વાન શિરોમણિી ખાત્રી થાય કે આ ચિન્હ સર્વે લક્ષણે કરતાં આ પ્રમાણે મસ્તક કપાવવાનું કારણ શું ?” અતિ શ્રેષ્ઠ છે.”
શાસ્ત્રીએ કહ્યું કે “રાજન ! બત્રીસ સામુદ્રિક જવાબમાં શાસ્ત્રીએ જણાવ્યું કે-“હે.
લક્ષણથી અધિક પરાક્રમી સત્ય લક્ષણ અદ્યાપિ રાજન ! સત્યવચન કહેનારને કોઈપણ જાતને
મારામાં જાણવામાં ન હતું કે જે સર્વ લક્ષણે દોષ આપ ન વહેરો તે હું સત્ય હકીકત
કરતાં ચઢી જાય એવું સર્વોત્તમ છે. તે પરાક્રમી જણાવું.” રાજાએ તેને અભય આપતાં તેણે
વીરતાનું લક્ષણ આ૫નામાં છે જેના વેગે આપ કહ્યું કે-“આ૫ સામુદ્રિક શાસન મંતવ્ય
મહાન વિક્રમી ગણાયા છે અને નામ પ્રમાણે પ્રમાણે અપલક્ષણુના ભંડારરૂ૫ છે છતાં
આપનામાં સર્વે ગુણ સમાવેશ થએલે છે.” છનુ દેશની સામ્રાજ્યલક્ષ્મી તમો ભેગે છે. આ જોઈ મને સામુદ્રિકશાસ્ત્ર ઉપર તિરસ્કાર
પરકાયપ્રવેશઆવ્યો છે. જેના પ્રભાવથી આપ ચાદવર્તી તુલ્ય રાજ્ય કરે છે એવું કોઈ પણ અંતર્ગત કારણ
એક વખત મહારાજાને પતિની સાથે હું આપનામાં જેતે નથી.”
થયેલ વાદવિવાદ ઉપરથી જણાયું કે પરકાય
પ્રવેશની વિદ્યા એ પણ ખરેખર જાણવા જેવી આ પ્રમાણે વિદ્વાનનું વચન સાંભળતાં જ છે અને જ્યાં સુધી એ વિદ્યાની પ્રાપ્તિ થઈ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
