Ratnakarandaka Shravakachara

Author(s): Jugalkishor Mukhtar
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti

Page 408

रत्नकरण्डकश्रावकाचारेयदनिष्टं तदव्रतयेद्यच्चानुपैसेव्यमेतदपि जह्यात् ।
अभिसन्धिकृता विरतिर्विषयायोग्याव्रतं भवति ॥४०॥ 'यदनिष्टं उदरशूलादिहेतुतया प्रकृतिसात्म्यकं यन्न भवति 'तब्रतयेत्' व्रतं निवृत्ति कुर्यात् त्यजेदित्यर्थः । न केवलमेतदेव व्रतयेदपितु 'यच्चानुपसेव्यमेतदपि जह्यात्' यच्च यदपि गोमूत्र-करम्दुग्ध-शंखचूर्ण-ताम्बूलोद्गललाला-मूत्र-पुरीष-श्लेष्मादिकमनुपसेव्यं प्रासुकमपि शिष्टलोकानां स्वादनायोग्यं एतदपि जह्यात् व्रतं कुर्यात् । कुत एतदित्याह-अभिसन्धी त्यादि अनिष्टया अनुपसेव्यतया च व्यावृत्तेर्योग्याविषयादभिसन्धिकृताऽ भिप्रायपूर्विका या विरतिः सा यतो व्रतं भवति ॥ ४० ॥ तच्च द्विधा भिद्यत इतिः
नियमो यमच विहितौ द्वधा भोगोपभोगसंहारे । नियमः परिमितकालो यावजीवं यमो ध्रियते ॥४१॥ भोगोपभोगसंहारात् भोगोपभोगयोः संहारात् परिमाणात् तमाश्रित्य । द्वधा विहितौ द्वाभ्यां प्रकाराभ्यां द्वेधा व्यवस्थापितौ । कौ ? नियमो यमश्चेत्येतो। तत्र को नियमः कश्च यम इत्याह-नियमः परिमितकालो वक्ष्यमाणः परिमितः कालो यस्य भोगोपभोगसंहारस्य स नियमः। यमश्च यावज्जीवं ध्रियते। तत्संहारलक्षणनियमं दर्शयन्नाहः
भोजनवाहनशयनस्नानपवित्राङ्गरागकुसुमेषु ।
ताम्बूलवसनभूषणमन्मथसंगीतगीतेषु ॥ ४२ ॥ १ शातवाहनाभरणादिषु एतावदेवेष्टमतोऽन्यदनिष्टमित्यनिष्टान्निवर्तनं कर्तव्यं । २ न ह्यसति अभिसन्धिनियमे व्रतमितीष्टानामपि चित्रवस्त्रविकृतवेशाभरणादीनामनुपसेव्यानां परित्यागः कार्यः।