________________ વૈજ્ઞાનિકો કહે છે મચ્છર કરડે છે ત્યારે એ પોતાના ડંખની સાથે આપણા શરીરમાં કંઈક એવાં ઈંડાં ઘૂસાડે છે કે જેના કારણે મલેરિયા, ડેન્ગ વગેરે રોગ થાય છે. એવી રીતે આ અજ્ઞાનરૂપી મચ્છર મોહરૂપી ઈંડું મૂકી દે છે અને એ મોહનું ઈંડું રાગ અને દ્વેષનાં બીજાં ઈંડાં મૂકી દે છે. એમાંથી જ ધીમેધીમે બધી પારાયણ શરૂ થાય છે. આપણે અજ્ઞાન સુધી પહોંચવું હોય તો? અજ્ઞાનથી મોહરૂપી ઈંડું અને મોહરૂપી ઈંડાથી રાગ-દ્વેષરૂપી ઈંડું. એમાં આપણે રાગરૂપી ઈંડાને સમજી રહ્યા છીએ. ત્રણ પ્રકારના રાગ સમજવાનું આપણે શરૂ કર્યું હતું : કામરાગ, સ્નેહરાગ અને દૃષ્ટિરાગ, કામરાગ એટલે પાંચ ઇન્દ્રિયના અનુકૂળ વિષયોની ઇચ્છા. * કાયાની કુરૂપતા, છતાં કામરાગનું કામણ કામરાગને સમજવા એક નવું ઉદાહરણ લઈએ. નંદીષણ ગરીબ બ્રાહ્મણનો છોકરો છે. એનાં પૅરન્ટ્સ મૃત્યુ પામ્યાં છે. એનું આખું શરીર કદરૂપું છે. બિલાડા જેવી આંખો છે, પેટ ગાગર જેવું છે, હોઠ ઊંટ જેવા લાંબા અને લબડતા છે. છતાં તમને ઊંટ પર બેસવાની મજા આવે, ઊંટને સારા વસ્ત્રો પહેરાવેલાં હોય તો એની સાથે સેલ્ફી પણ પાડો ને? ખરેખર ઊંટમાં કશી સુંદરતા ખરી? એના શરીરની એકટિપિકલ દુર્ગધ હોય છે. એનાં અઢારે અંગ વાંકાં હોય છે. એવા ઊંટ પર પણ બેસવાની તમને મજા આવે છે રી'પાલિત સંઘમાં સામાનની હેરફેર માટે ઊંટ રાખ્યાં હોય તો સાંજે ઊંટ પર સવારીની સહેલ માણવા તમારા જેવા જતા હોય છે. એમાં પણ પલાણ ના હોય તો ઊંટ પર બેસવાથી બધાં અંગો દુઃખવા માંડે. આવા અઢાર વાંકા અંગવાળા ઊંટ ઉપર પણ બેસવાનું તમને ગમે છે. આપણે વાત ચાલતી હતી કે કામરાગ કેવો છે. મા-બાપ વગરના બાળક નંદીષણનું શરીર અત્યંત કદરૂપું છે. કોઈ એને રાખવા કે એની સામે જોવાય તૈયાર નથી. એના મામાને થોડી લાગણી થઈ. એમણે કહ્યું, “તું મારા ઘરે રહેજે.' મામાના ઘેર રહીને ઉછરતા નંદીષેણે કાળક્રમે યૌવનના ઊંબરે પગ મૂક્યો. જેના આખા શરીરે સૂગ ચઢે એવી ગાંઠો હોય, માત્ર આંખો જ દેખાતી હોય, ચામડીમાંથી દુર્ગધ છલકાતી હોય એને - 24 -
