________________ આપે કે તમારા દીકરાની તબિયત સારી નથી, એની પત્ની સાથે એનું જામતું નથી અથવા એને ધંધામાં ભારે નુકસાન થયું છે; તો સ્નેહરાગવાળી વ્યક્તિ દુઃખી થશે. જેના પ્રત્યે સ્નેહરાગ છે એના તરફથી કશી અપેક્ષા નહિ રાખે. એની ઉપેક્ષા સામે પણ એ સ્નેહ જ વહાવશે. “અરેરે, મારો દીકરો કેવો દુઃખી થાય છે!' કામરાગી વ્યક્તિ એમ કહેશે કે એ તો એ જ લાગનો હતો, જયારે સ્નેહરાગી વ્યક્તિ સંવેદના અનુભવશે. - ત્રીજો રાગ છે દષ્ટિરાગ. એ કેવો છે? કામરાગનો પાયો છે સ્વાર્થ, સ્નેહરાગનો પાયો છે લાગણી અને દૃષ્ટિરાગના ત્રણ પાયા છે. પહેલો પાયો છે સ્વદોષદર્શનનો અભાવ.દુનિયામાં મોટા ભાગના લોકો પોતાના દોષોનું દર્શન કરી જ નથી શકતા એ કારણે એ દુઃખી છે. આપણે અગ્નિશર્માની વાત કરી હતી. એના જીવનમાંથી કામરાગ અને સ્નેહરાગ કેટલી હદ સુધી નીકળી ગયા હતા! અગ્નિશર્માએ ગુણસેનની હેરાનગતિથી સંન્યાસ લીધો. સંન્યાસ લીધા પછી માબાપને છોડ્યાં. માબાપ ગુણિયલ હતાં. દીકરો ગમે તેવો હતો છતાં એના પ્રત્યે વાત્સલ્ય હતું. માબાપે એને ઘરમાંથી કાઢી નથી મૂક્યો કે નથી અનાથાશ્રમમાં મૂક્યો. એવા માબાપને છોડીને એ નીકળ્યો. એણે સ્નેહરાગને તિલાંજલિ આપી. તાપસ થયો. તાપસ થયા પછી કરવાનું શું? ખાવાનું કેવું? કેટલી વખત ખાવાનું? ત્રીસ ઉપવાસના પારણે ત્રીસ ઉપવાસ કરવાના અને આવું 60,000 વર્ષ સુધી કર્યું! એ ૬૦૦૦૦વર્ષ જીવ્યો, વધારે જીવ્યો હોત તો વધારે કરત. વળી એ પણ એક જ ઘરેથી ખાવાનું! * ગોચરી ઘેરઘેરથી શા માટે? અમારે જૈન સાધુઓને કેવું? એક ઘરે વહોરવા ગયા અને ત્યાં ભીંડાનું શાક છે. “ખપ નથી' કહીને બીજા ઘરે જઈએ. ત્યાં દૂધીનું શાક છે પણ એમાં ચણાની દાળ નાખેલી નથી તો નથી જોઈતું, રિજેક્ટ કરી નાખો. કાચાં કેળાં અને ટમેટાનું શાક છે. લઈ લો. આ કેવું સારું! તમે કહો કે આમાં ટફ આચાર કયો અમારો કે તાપસનો? એક જ ઘરેથી પંદર રોટલી ખાઈએ ને તો કેવું લાગે? યજમાનને થાય આ કેટલું ખાય છે! અલગ-અલગ ઘરેથી વહોર્યું હોય તો કંઈ ખબર પડે ? આવા કારણે અલગ-અલગ ઘરેથી ગોચરી લેવાનો - 52 -
