Book Title: Nyayakumudchandra Part 2
Author(s): Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
View full book text
________________ 800 लघीयस्त्रयालङ्कारे न्यायकुमुदचन्द्रे [7. निक्षेपपरि० द्रव्यम् / तच्च आगम-नोआगमविकल्पाद् द्वेधा / तथोपयोगलक्षणो भावनिक्षेपः / अप्रस्तुतार्थापाकरणात् प्रस्तुतार्थव्याकरणाच्च निक्षेपः फलवान् / तेन च निक्षिप्ताः पदार्थाः निर्देशादिभिः सदादिभिश्चानुयोगैः अनुयुज्यन्ते / अनुयुक्ताः प्रयुक्ताः कर्माक्षनिक्षेपादिषु स्थाप्यते जीव इति स्थापना जीवः देवताप्रतिकृतिवद् इन्द्रो रुद्रः स्कन्दो विष्णुरिति।" -तत्त्वार्थाधि० भा० 115 / "काष्ठपुस्तचित्रकर्माक्षनिक्षेपादिषु सोऽयमिति स्थाप्यमाना स्थापना।"सर्वार्थसि०, राजवा० 115 / पञ्चाध्या० श्लो० 743 / “जं पुण तयत्थसुन्नं तयभिप्पारण तारिसागारं। कीरह व निरागारं इत्तरमियरं व सा ठवणा ।"-विशेषा० गा० 26 / “सब्भावमसम्भावे ठवणा पुण इंदके उमाईया। इत्तरमणित्तरा वा ठवणा नामं तु आवकहं ॥"-बृहत्कल्पभा० गा०१३। ' "सद्भावस्थापनया नियमः, असद्भावेन वाऽतद्रूपेति स्थूणेन्द्रवत् ।"-नयचक्रव० पृ० 381A. / सिद्धिवि० टी०ए० 474 B. / जनतर्कभा० पृ० 25 / “अहिदणामस्स अण्णस्स सोयमिदिट्ठवणं ठवणा णाम / सा दुविहा सब्भावासब्भावट्ठवणा चेदि ।"-धवलाटो० पृ० 19 / “वस्तुनः कृतसंज्ञस्य प्रतिष्ठा स्थापना मता। सद्भावेतरभेदेन द्विधा तत्त्वाविरोधतः ।"-तत्त्वार्थश्लो० 10 111 / / (1) "द्रव्यजीव इति गुणपर्यायवियुक्तः प्रज्ञास्थापितोऽनादिपारिणामिकभावयुक्तो जीव . उच्यते।"-तत्त्वार्थाधि० भा० 115 / "गुणः द्रोष्यते गुणान् द्रोष्यतीति वा द्रव्यम् ।"-सर्वार्थसि० 125 / "अनागतपरिणामविशेष प्रति गृहीताभिमुख्यं द्रव्यम् / अतद्भवं वा ।"-राजवा० पृ० 20 / सिद्धिवि० पृ० 474 / धवलाटी०पू०२०। तत्त्वार्यश्लो० पृ० 111 / पच्चाध्या० श्लो० 744 / "दव्वे पुण तल्लद्धी जस्सातीता भविस्सते वा वि। जो वा वि अणुवजुत्तो इंदस्स गुणे परिकहेई॥"-बृहत्कल्पभा० गा०१४। "दनए दुथए दोरवयवो विगारो गुणाण संदावो। दव्वं भव्वं भावस्स भअभावं च जं जोग्गं ॥"-विशेषा० गा० 28 / जैनतर्कभा० पृ० 25 / 'भूतस्य भाविनो वा भावस्य हि कारणं तु यल्लोके / तद्रव्यं तत्त्वज्ञः सचेतनाचेतनं कथितम ॥"-आव०नि०मलय०५० 6 B. / (2) "वर्तमानतत्पर्यायोपलक्षितं द्रव्यं भावः ।"-सर्वार्थसि० 115 / राजवा० प्र०२१। सिद्धिवि० पृ० 474 / धवलाटी० पृ० 29 / तत्त्वार्थश्लो० पृ० 113 / पञ्चाध्या० श्लो० 745 / "जो पूण जहत्थजुत्तो सुद्धनयाणं तु एस भाविदो। इंदस्स वि अहिगारं वियाणमाणो तवउत्तो।" -बहत्कल्पभा० गा० 15 / "भावो विवक्षितक्रियानुभूतियुक्तो हि वै समाख्यातः / सर्वरिन्द्रादिवदिहेन्दनादिक्रियानुभवात् ॥"-आवनि० मलय० पृ० 9 A. / (3) तुलना-'स किमर्थः ? अप्रकृतनिराकरणाय प्रकृतनिरूपणाय च ।"-सर्वार्थसि० 115 / तत्त्वार्थश्लो० 10 98 / “अथ किमति निक्षेपः क्रियते इति चेत् ? उच्यते-त्रिविधाः श्रोतारः अव्युत्पन्नः अवगताशेषविवक्षितपदार्थः एकदेशतोऽवगतविवक्षितपदार्थ इति / तत्र प्रथमोऽव्युत्पन्नत्वान्नाध्यवस्यतीति विवक्षितपदस्यार्थम् / द्वितीयः संशेते कोऽर्थोऽस्य पदस्याधिकृत इति, प्रकृतादर्थादन्यमर्थमादाय विपर्यस्यति वा। द्वितीयवत्तृतीयोऽपि संशेते विपर्यस्यति वा / तत्र यद्यव्युत्पन्नः पर्यायाथिको भवेनिक्षेपः अव्युत्पन्नव्युत्पादनमुखेन अप्रकृतनिराक. रणाय / अथ द्रव्यार्थिकः; तद्वारेण प्रकृतप्ररूपणायाशेषनिक्षेपा उच्यन्ते, व्यतिरेकधर्मनिर्णयमन्तरेण विधिनिर्णयानुपपत्तेः / द्वितीयतृतीययोः संशयविनाशायाशेषनिक्षेपकथनम् / तयोरेव विपर्यस्यतोः प्रकृतार्थावधारणार्थ निक्षेपः क्रियते / उक्तं हि-अवगयणिवारणह्र पयदस्स परूवणाणिमित्तं च / संसयविणासणळं तच्चत्थवधारणठं च ।"-धवलाटी० पृ० 30 / उद्धृतमिदं वाक्यम्-जैनतर्कभा० 10 25 / (4) "निद्देसे पुरिसे कारण कहिं केसु कालं कइविहं ।"-अनु० स० 151 / “निर्देशस्वामित्वसाधनाधिकरणस्थितिविधानतः ।"-तत्त्वार्थसु० 117 / “केण कस्य कत्थवि केवचिरं कदिविधी य भावो य। छहिं अणिओगद्दारे..."-मूलाचा० 8 / 15 / (5) "संतपरूवणा दव्वपमाणाणुगमो खेत्ताणगमो फोसणाणुगमो कालाणुगमो अंतराणुगमो भावाणुगमो अप्पाबहगाणगमो चेदि ।"-छक्लंग

Page Navigation
1 ... 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634