________________
તબક, ] Nyaya-Kusmanjali આ સિવાયના બાકીના જેને “ત્રસ' કહેવામાં આવે છે, કારણકે તેઓ હાલવા-ચાલવાની ક્રિયા કરે છે. પર્યાપ્તિ એ શક્તિવિશેષનું નામ છે, એ જેના પારિભાષિક શબ્દ છે. જે જીવમાં જેટલી પર્યાપ્તિ હેવાનું ઉત્તર શ્લોકમાં દર્શાવવામાં આવેલ છે, તેટલી પર્યાપ્તિ તે જીવ જ્યાં સુધી પૂરી ન કરે ત્યાં સુધી તે જીવને અપર્યાપ્ત કહેવામાં આવે છે અને જયારે પૂરી કરે ત્યારે તેને પર્યાપ્ત કહેવામાં આવે છે. आहारः करणालयोऽक्षनिकरः प्राणाश्च भाषा मनः
षट् पर्याप्तय एक-पञ्च-विकलाक्षाणां चतस्रः क्रमात् । पट् पश्चाप्यथ सूक्ष्म-बादरतयै-काक्षा द्रुमास्तु क्रमात्
प्रोक्ता बादर-सूक्ष्मवादरतया प्रत्येक-साधारणाः ॥ ४ ॥
Ahara ( taking food ), S'arira ( body ), Indriya ( sense-organ ), Pranapana ( respiration ), Bhasha ( speech ) and Manas (mind) are the six Paryaptis ( capacities ). All those living beings who have one organ have four Paryaptis, and those that have two, three or four organs have five, while those who possess five organs have six. The one-organed have two subdivisions. Sukshma ( subtle ) and Badara ( gross ). Pratyeka Vanaspatis are Badara, while Sadharana Vanaspatis are of two kinds, Sukishima AB well as Badara. ( 4 )
Notes:–The one-organed living beings have Ahara-Paryapti, Sarira-Paryapti, Indriya-Paryapti, and Pranapana-Paryapti, that is to say, they have the capacity of receiving Ahara, those of developing the bodily form and the organ of touch and that of respiration. Those that have two, three or four organs and the Asanjni-Panchendriyas have the 37
289
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
