________________
लोकप्रकाश ।
( ૪૭૬ )
तथा च पंचमांगे ।
सेकेणणं भंते एवं वृच्चइ चंदे ससी । चंदे ससी गोयम चंदस्स णं ज्योतिसिंदस्स जोतिसरण्णो मियंके विमाणे कन्ता देवा कम्ताओ સેવીઓ । હવે ॥
[ gñ ૨૦
इति चन्द्रस्वरूपनिरूपणम् ॥
एवं संक्षेपतश्चन्द्रनिरूपणं यथा कृतम् । तथैव वर्णयामोऽथ नक्षत्राणां निरूपणम् ॥ ४९३ ॥ आदौ संख्या मण्डलानां १ तेषां क्षेत्रप्ररूपणा २ । एकऋक्ष विमानानां तथान्तरं परस्परम् ३ ॥ ४९४ ॥ सुमेरोः मण्डलाबाधा ४ विष्कम्भादि च मण्डले ५ । मुहूर्त्तगतिः ६ आवेशः शशांकमण्डलैः सह ७ ॥ ४९५ ॥ दिग्योगो ८ देवताः ६ तारासंख्यो १० डूनां तथाकृतिः । सूर्येन्दुयोगाद्धामानं १२ कुलाद्याख्यानिरूपणम् १३ ॥४९६॥
આ સંબંધમાં પાંચમા ‘અગ’ માં ઉલ્લેખ છે:-(શ્રી ગાતમ પ્રશ્ન કરે છે) હું ભગવન્ ! ચંદ્રમાને ‘ સસી ’કેમ કહે છે ? (ભગવાન ઉત્તર આપે છે) હું ગાયમ ! ચંદ્રને સસી (સશ્રીક) એટલા માટે કહેવામાં આવે છે કે તે (ચંદ્ર) જ્યોતિશ્ર્વકના ઇન્દ્ર છે, યાતિશ્ચક્રના રાજા છે, એના મુગાંકિત વિમાનમાં મનેાહર દેવા તથા મનેાહર દેવીએ રહે છે-ઇત્યાદિ શ્રી ( ચેાલા ) ને લઇને તે સશ્રીક–સસી કહેવાય છે.
આ પ્રમાણે ચંદ્રમાના સર્વ સ્વરૂપનુ નિરૂપણુ સમાપ્ત.
અહિં' જેમ ચંદ્રમાનું ટુંકમાં સ્વરૂપ સમજાવ્યું તેમ હવે નક્ષત્રા વિષે પશુ સંક્ષિપ્ત હકીકત કહીએ છીએ. ૪૯૩.
એક નગરી જેમ દરવાજાએ વડે ગમ્ય-પ્રવેશી શકાય તેવી હાય છે તેમ નક્ષત્રાની પરિપાટી અમુક પંદર દ્વારાવડે ગમ્ય છે—જાણી શકાય છે.
તે પંદર દ્વારા આ પ્રમાણે છે:—
Jain Education International
(૧) નક્ષત્રમંડળાની સંખ્યા ( ૨ ) નક્ષત્રાનાં ક્ષેત્ર, ( ૩ ) એક નક્ષત્રના વિમાનાનું પરસ્પર અંતર, ( ૪ ) નક્ષત્ર મંડળની મેરૂ પ્રતિ અખાધા, ( ૫ ) નક્ષત્રમંડળની પહેાળાઇ આદિક, (૬) નક્ષત્રની એક મુહૂ`માં ગતિ, (૭) નક્ષત્રમંડળાના ચંદ્રમાના મળિા સાથે આવેશ, (૮) એમના દિશાએ સાથે યાગ, ( ૯ )
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
