Kumarpal Charitra Sangraha

Author(s): Muktiprabhsuri
Publisher: Singhi Jain Shastra Shikshapith

Page 160

कुमारपालप्रबोधप्रबन्ध 173 श्रीभगवान् प्राह +'राजन् ! आधार्मिकाभ्याहृत-राजपिण्डादिदोषपितमिदं भक्तादि साधूनामकल्प्य'मिति श्रुत्वा दूनं श्रीभरतं ज्ञात्वा शक्रः प्राह -'मा विषादं कुरु, सर्वज्ञशासने सप्तक्षेत्राणि सन्ति-श्रीजिनभुवन-जिनबिम्ब जिनागम-चतुर्विध-संघ-रूपाणि / तत्र ये साधर्मिका गृहारम्भपराङ्मुखाः संयमपरिणामभाजः संवेगवैराग्यजुषस्तेषां वात्सल्यं कुरु'-इति सुरेन्द्रवचः श्रुत्वा राजा भरतः पूर्वानीतवस्तुभिः साधर्मिकवात्सल्यमकरोत् / तेषां गृहारम्भादिकं निवार्य वृत्तिमकार्षीत् / गृहस्थाचारविचारं चतुरध्यायनिबद्धं श्रावकप्रज्ञप्तिग्रन्थमर्थतो जिनप्रणीतं ते पठन्ति / 'माहन माहन' इति परेषां कथयन्ति, ते मा ह ना इति लोके प्रसिद्धिमगुः / कालेन तेषां वृद्धिरभूत् / ततः षष्ठे षष्ठे मास्याचारग्रन्थपठनादिकां परीक्षां कृत्वा - 'अयं ज्ञान-दर्शन-चारित्राचारशुद्धः' इति काकिण्या रत्नेन कण्ठे रेखात्रयं कृतम् / ततः कालेन परीक्षापूर्व कनकसूत्रत्रयं क्रमेण रौप्यं जातम्। ततः कालेन नवम-दशमजिनयोरन्तरे सकलसाधुव्युच्छदे सति सवंषा लोकानामपरधर्मप्रकाशकाभावादते गुरवः सञ्जाताः।क्रमणाब्रह्मचारिणः कण्ठं सूत्रत्रयधारिणश्चाभूवन्। ततः क्रमणोत्पन्नकेवलज्ञाने दशमजिने धर्म प्रकाशयति, गृहारम्भप्रवृत्तोऽब्रह्मचारिगुरुर्न भवति, इत्युक्ते तेषां जिनधर्मे " च महान् द्वेषोऽभूत् / लोकानामपि मूढमतीनां द्वेषमुत्पादयन्ति / ततः कालेन मिथ्यात्वं गताः / यदुक्तम् - 508. समोसरण भत्तउग्गह अंगुलिझय सकसावगा अहिआ। .. जे यावदृइ कागिणि लंछणअणुमजणा अट्ट // अस्सावगपडिसेहो छठे छठे य मासि अणुओगो। . कालेण य मिच्छत्तं जिणंतरे साहुवुच्छेओ॥ इति द्वेषकारणं ब्राह्मणानां राजा श्रुत्वाऽचिन्तयद्-अहो ! चन्द्रमण्डलादग्निः सुधाकुण्डाद्विषं प्रादुरभूत् / लोकानामभाग्योदयेन श्रीजिनधर्मादपि मिथ्यात्वमभूदिति / श्रीगुरवः प्राहुः-'राजन्नेते तु दर्शनान्तरं प्रतिपन्नाः सन्ति, कालेन केऽपि निह्नवाः, केऽपि निह्नवाभासाः श्रीजिनवचनान्यथावादिनः, स्वमतिप्रकल्पितमतपक्षपातिनः, साधुवेषधारिणोऽपि साध्वाभासाः, प्रमादशीलत्वेनालम्बनपराः, परलोकनिरपेक्षा अनेकधा मतभेदानकार्षुः / एवं राजन् ! खमतेऽप्यनेकमतभेदा अभिमानाज्ञानपरवशैः प्रकल्पिताः सन्ति / 691. अन्यदा कोऽपि मत्सरी श्रीहेमसूरितेजोऽसहिष्णुरेकान्ते राजानमिदमवादीत् -'देव ! प्रायः प्राकृतमेते पठन्ति, सिद्धान्तोऽप्येतेषां प्राकृतमयः / तत् प्रभातेऽश्रोतव्यमिदम् / संस्कृतं स्वर्गिणां भाषा सैव महतां प्रत्यूषे श्रोतव्या श्रेयस्करी चेति / किमर्थं प्रथमं तच्छ्रवणं विधीयते' / एतदाकर्ण्य राजाऽविज्ञातभाषाभेदतत्त्वः, किञ्चिप्राकृतेऽकृतादरस्तत्स्वरूपं श्रीगुरूणामकथयत् / श्रीगुरवः प्राहुः-'अनुपासितसद्गुरुकुलस्य अविज्ञातवाङ्मयतत्त्वस्य कस्यापीदं वचः / राजन् ! अनेकधा भापाभेदवैचित्र्येऽपि, परं युगादौ प्रथमपुरुषेण ज्ञातत्रैलोक्यस्वरूपेण प्रथमं / चतुर्दशस्वस ऽष्टत्रिंशद्व्यजनरूपा (1) द्विपञ्चाशदक्षरप्रमाणा मातृकैवोपदिष्टा / सा च प्राकृतस्वरूपा सर्वप्रकृतिलोकानामुपकारिणीति / ततो बाद्या येऽष्टत्रिंशद्वर्णास्तैः संस्कारे कृते संस्कृतं जातम् / ततश्चानेकभाषाभेदा अभूवन् / तेन सकलशास्त्रमूलं मातृकारूपं प्राकृतमेव / प्रथमं युगादौ लोकोपकाराय प्रथमं प्राकृतमुपदिष्टं सर्वज्ञैरिति / सर्वाक्षरसन्निपातलब्धीनां श्रीद्वादशाङ्गीनिर्माणसूत्रधाराणां श्रीगणधराणां सिद्धान्तस्य प्राकृतकरणे कारणमिदम् - 510. बालस्त्रीमूढमूर्खाणां नृणां चारित्रकांक्षिणाम् / अनुग्रहार्थं तत्त्वज्ञैः सिद्धान्तः प्राकृतः कृतः॥ राजन् ! भवतु भाषा याऽपि साऽपि परं परमार्थ एव विलोक्यते / यत्पठन्ति लोकाः। अत्यनिवेसा तच्चिय सदा तच्चेव परिणमंता वि / उत्तिविसेसो कव्वं भासा जा होउ सा होउ // 511.