________________
A
એક અનુશીલન
એના વિના ઉક્ત શંકાનું નિવારણ સ ંભવિત નથી. તેથી તેમને પુરુષાર્થીના સાચા સ્વરૂપના ગભીરતાથી વિચાર કરવાના વિનમ્ર અનુરાધ છે.
સજ્ઞને ધનુ મૂળ કહેવામાં આવ્યુ છે. જે વ્યક્તિ સર્વજ્ઞ ભગવાનને દ્રવ્યપણે, ગુણપણે અને પર્યાયપણે જાણે છે, તે પોતાના આત્માને પણ જાણે છે. શ્રી કુન્દકુન્તાચાર્ય અત્યંત સ્પષ્ટ શબ્દોમાં લખે છેઃ
-
" जो जाणदि अरहंतं दव्वत्तगुणत्तपज्जय तेहिं । सो जाणदि अप्पाणं मोहो खलु जादि तस्स लयं ॥
જે જીવ અરહત અર્થાત્ સજ્ઞ ભગવાનને દ્રવ્યપણે, ગુણપણે અને પર્યાયપણે જાણે છે, તે પેતાના આત્માને પણ જાણે છે અને તેના મેહ અવશ્ય નાશ પામે છે.”
આ ગાથામાં માહને જીતવાના ઉપાય બતાવવામાં આવ્યા છે. આમાં વિશેષ ધ્યાન દેવા ચાગ્ય વાત એ છે કે મૂળરૂપે તે એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે જે આત્માને જાણે છે તેના માડુ (મિથ્યાત્વ) નાશ પામે છે; પણ સાથે એમ પણ કહેવામાં આવ્યુ છે કે જે અરહંત ભગવાનને દ્રવ્યપણે, ગુણપણે અને પર્યાયપણે જાણે છે, તે પોતાના આત્માને જાણે છે—આ પ્રકારે મિથ્યાત્વના નાશ માટે અરર્હત ભગવાનને જાણવા-એ પણ અનિવાર્ય કરી દેવામાં આવ્યું છે. માત્ર અરડૂતને નહિ પરંતુ તેમને દ્રવ્યપણે, ગુણપણે અને પર્યાયપણે જાણવા તેને અનિવાર્ય કહેલ છે.
પોતાના આત્માના અને અરડૂત ભગવાનના દ્રવ્યગુણુ તા એક સમાન જ શુદ્ધ છે પણ વર્તમાન પર્યાયમાં અંતર છે. પોતાની પર્યાય અવિકસિત અને અશુદ્ધ છે, તેમની પર્યાય પૃ` વિકસિત અને શુદ્ધ છે. એથી સ્પષ્ટ છે કે આચાર્ય દેવે પૂર્ણતા અને શુદ્ધતાને જાણવાનુ કહ્યુ છે. આ રીતે તેમણે પૂર્ણ વીતરાગતા અને સજ્ઞતાના જ્ઞાનને માહ ( મિથ્યાત્વ)ના નાશ માટે અનિવાર્ય માનેલ છૅ. ૧. કાતિ કયાનુપ્રેક્ષા, ગાધા ૩૦૨ ના ભાવાર્થી અને ઉર્ષ્યાનકા ૨. પ્રવચનસાર, ગાથા ૮ -
