________________
અભિપ્રાય
આત્માનું અકર્તાપણું સ્પષ્ટ ભાસવા લાગે છે.
પર્યાયદષ્ટિ છેડાવી દ્રવ્યદષ્ટિ કરાવનાર વિધાનમાં બાર અંગના સાર આવી જાય છે. જીવ જ્ઞાનમાત્ર સ્વભાવી હોવા છતાં પિતાના અને પરના પરિણામને કર્તા છે, એવું મિથ્યા અહં સેવે
છે તે જ અજ્ઞાન છે. અને અકર્તા-જ્ઞાયક સ્વભાવ અભિમુખ નિર્ણય-જ્ઞાન-અનુભવમાં અનંતે પુરુષાર્થ સમાઈ જાય છે. આવી જાય છે.
શુદ્ધાત્માના અકર્તા સ્વભાવની શ્રી સમયસાર પરમાગમ ગા. ૩૨૦ (શ્રી અમૃતચંદ્ર આચાર્ય તથા શ્રી જયસેન આચાર્ય કૃત ટીકા સહિત) તથા શ્રી નિયમસાર–પરમાગમ ગા. ૭ થી ૮૧ માં પણ પુષ્ટિ છે.
આત્મા પોતાના પરિણામને કથંચીત કર્તા છે એવું આગમનું વચન છે તે “પરિણમે તે કર્તા અને પરિણામ તે કમ” એ અપેક્ષાએ છે એટલે આત્મા પિતાના પરિણામને કર્તા છે તે ઉપચારનું-વ્યવહારનું કથન છે એમ સમજવું.
આમ આત્માનું અર્તાપણું અને પર્યાયનું કમનિયમિતપણું એવું સર્વસનું વચન જ્ઞાયક સ્વભાવને પ્રસિદ્ધ કરી અંતરદષ્ટિ કરાવનાર પુરુષાર્થપ્રેરક મહામંત્ર છે પરંતુ પુરુષાર્થનાશક નથી.
૦ વિદ્વવર્ય ૫. ખીમચંદ જેઠાલાલ શેઠ, સોનગઢ
ડો. હકમચંદજી શાસ્ત્રીએ આત્મજ્ઞસંત પૂજ્યશ્રી કાનજીસ્વામીના શ્રી સમયસાર ગાથા ૩૦૮-૯-૧૦–૧૧ ઉપર થયેલા અધ્યાત્મરસ–પૂર્ણ અત્યંત સુક્ષ્મ ભાવવાહી પ્રવચને તથા અન્ય અનેક શાસ્ત્રના આધાર સાથે આ “કમબદ્ધપર્યાય નામના શાસ્ત્રની અદ્વિતીય રચના કરી છે. જે જીવ આનું વાંચન-મનન કરીને અંતર્મુખ પરિણમન કરશે, તેમની અનંત પદાર્થોની કતૃવ-બુદ્ધિ તથા પિતાની પર્યામાં ફેરફાર કરવાની બુદ્ધિ અવશ્ય છૂટી જશે. કમબદ્ધપર્યાયની શ્રદ્ધાથી અનંત-આકુળતાને અભાવ થઈને અનંત
