________________
પંજિકા
તેમનું સમાલંબન કરાય એટલે કે તેમને યથાવિધ અંતર્ગત કરાય તે પ્રસ્તુત સ્તવમાં જ અંતે (સાતમી ગાથામાં) પ્રાથના કરાયા પ્રમાણે તે સિદ્ધિ એટલે કે નિવિકલ્પ સમાધિ કરાવે તેવું સામર્થ્ય ધરાવે છે. સમાલંબનથી ધ્યાતાના અથવા આધકના હૃદયના અરિહંત ભગવંતના નામ પ્રત્યે અનન્ય શ્રદ્ધા પ્રગટે છે અને “નામ” તથા “નામી ” પ્રત્યે અથવા “શબ્દ” તથા “અથ” પ્રત્યે અંતરંગ બધિરૂપ “પ્રતીતિ’ જાગે છે, તેથી તે બેધિની વિશુદ્ધિમાં પરમ નિમિત્ત થાય છે.
કોઈપણ નામ ગ્રહણ કરતાં તે નામથી વાચ્ય થતી વ્યકિત અથવા તેનું સ્વરૂપ–તેની પ્રતિમા માનસપટ ઉપર અવશ્ય પ્રગટ થાય છે તેથી “નામ” અને “નામી”ના અભેદ સંબંધને સિદ્ધાંત સ્પષ્ટ થાય છે.
“શાસ્ત્ર પ્રમાણે શ્રીજિનેશ્વરદેવના નામ આદિ ત્રણે નિક્ષેપ હૃદયમાં સ્થિર થતાં-(વાણીની મધ્યમાં અવસ્થામાં પ્રવેશતાં) આરાધકને તે પરમાત્મા જાણે ચક્ષુવડે પિતાની સામે દેખાતા હોય, હૃદયમાં પ્રવેશ કરતા હોય, મધુર આલાપ કરતા હોય, સર્વ અંગેમાં અનુભવાતા હોય અને તમયતાને પામી જતા હોય તે અનુભવ થાય છે. આવી જાતના અનુભવથી સકલ કલ્યાણ સિદ્ધ થાય છે.”+
આ પ્રકારે “નામ” અને “નામીને ગાઢ સંબંધ છે અથવા “નામ” અને “રૂપને પણ આ વિશિષ્ટ સંબંધ કે મહિમા છે–તેથી જ એક અપેક્ષાએ “નામ” નિત્ય અથવા અવિનાશી મનાય છે. “નામ” અને રૂપમાં, આ જ કારણે, નામનું પ્રાથમ્ય તથા માહાઓ સ્પષ્ટ છે.
* મેયમાં ઉપયોગની એકતા તે આલંબન કહેવાય છે, એ જ આલંબન એટલે કે ઉપયોગની એકતા જ્યારે આના અનુસાર અને શ્રદ્ધાપૂર્વક ક્રિયા કરીને સાધવામાં આવે ત્યારે તેને “સમલંબન' કહેવામાં આવે છે. ( વિશેષ માટે જુઓઃ યોગશાસ્ત્ર–અષ્ટમપ્રકાશનું સવિસ્તર વિવરણ વિભાગઃ ૧, પૃ. ૨૧).
+ शास्त्रे इव नामादित्रये हृदयस्थिते सति भगवान् पुर इव परिस्फुरति, हृदयमिवाऽनुप्रवशति, मधुरालापमिवाऽनुवदति, सर्वाङ्गीणमियाऽनुभवति, तन्मयीभावमिवापद्यते; तेन च सर्वकल्याणसिद्धिः ।।
(પ્રતિમાશતક, લેક–૨; પત્તવૃત્તિ).
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
