________________
ઉપયોગિતા
૪૭
ભાવાર્થ –કાલના પ્રમાણુવડે શ્વાસોશ્વાસને લેકના ચતુર્થ ભાગ પ્રમાણે એટલે એક પાદ સમાન જાણ. કાલનું આ પ્રમાણુ ઉત્સર્ગથી સમજવાનું છે (નહીં કે અપવાદથી). આ ગણતરી અનુસાર “લેગસ’– સૂત્રની સાતમી ગાથાના પહેલા પાદ જ નિષ્ણસ્થાનું સ્મરણ થાય એટલે પચીસ શ્વાસોશ્વાસની ગણતરી સ્વતંત્ર રીતે વિના કેવળ પાઠના સ્મરણથી જ ગણતરીનું કાર્ય પતે છે. પરંતુ શ્વાસોદ્યાસની સાથે પાદને સંબંધ હોય તે તે શ્વાસોશ્વાસનું પ્રમાણ જોઈએ; એટલે કે તે શ્વાસોચ્છવાસ કોને સમજવા કે જેથી નિશ્ચિત રીતે કાલ–પ્રમાણ જળવાય? ૩. પ્રાણસામ્ય સાથે સ્મરણ–ઉચ્ચારણ
મંત્રશાસ્ત્રમાં ઉપર જણાવેલ આ કેયડાને ઉકેલ બહુ સરળ રીતે કરી નાખેલ છે. ત્યાં જણાવ્યું છે કે –“વલ્થ ક્ષત્તિન્મન્નસ્થાવરયં प्राणसाम्येनोच्चारः कार्यः अन्यथा हि न कार्यसिद्धिः स्यात् ।”
અર્થ કઈ પણ મ~ને ઉચ્ચાર “પ્રાણસામ્યથી અવશ્ય કરે નહીંતર કાર્યસિદ્ધિ થાય નહીં. ૪. “સામ્યને અથ
આમાં સામ્યને અથ શોધ રહ્યો ત્યારે ત્યાં બીજે સ્થળે જણાવ્યું છે કે –“સTગ્યે જ વાત તે”
અથ–“સામ્ય” એટલે વ્યાપ્તિ.
એકંદર અર્થ એ થાય છે કે મંત્રના જપવડે કેઈ કાર્ય સિદ્ધ કરવું હોય, તે તેનું ઉચ્ચારણ કે સ્મરણ પ્રાણથી વ્યાપ્ત અવશ્ય હેવું જોઈએ. આ પ્રમાણે કરવામાં ન આવે તે કાર્ય સિદ્ધ થાય નહીં. હવે મરણ માટેના નિયમ વિચારીને અને વ્યાપ્તિનું સ્વરૂપ સમજીએ.
અહીં “વાસના કાસ' એ સૂત્રથી પાદોની ગણતરીની મુખ્યતા છે; ધ્યેય-વિષય કે પાદ-સંખ્યા પૂરી કરવા માટે લાગતા સમયને આમાં નિયમ નથી. માત્ર જેટલા પાદ ગણવાના હોય તેટલા પાદ પૂરા થવા જાઈએ, કેઈ છેડા સમયમાં પૂરા કરે કે કોઈ અધિક સમયમાં કરે, તે બધાને “કાયોત્સગ' પૂરો કર્યાને લાભ મળે છે, એ પ્રમાણે સમાચારી ચાલે છે.
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
