________________
રાત
નારી અને પ્રકારના સાંસળી એક
(૪) શ્રી કામદેવ નૃપતિ કથા ભાષાંતર
તે સુરદેવ રાજાને સહજ નિર્મળ અંત:કરણવાળી, પાપ માગે ચાલવા માટે પરિશ્રાંત થયેલી-થાકેલી-નહીં ચાલનારી, શીતળ છાયાવાળા વૃક્ષની જેવા શીળરૂપી વૃક્ષની શીતળ છાયામાં રહેનારી મુરજંતા નામે પટ્ટરાણી છે. તે રાણી ભર્તારની પૂર્ણ કૃપાથી સર્વ પ્રકારના સાંસારિક સુખને ભેગવતી હતી, છતાં તેને પૂર્વકૃતકના વેશથી એક અપત્ય સંબંધી સુખ પ્રાપ્ત થયું નહોતું. અન્યદા તે મનને હર્ષ પમાડવા માટે ક્રીડા કરવા સારૂ પિતાના આવાસની બારી વડે તેની પાછળની અશોકવાડીમાં ગઈ. ત્યાં અશક, પુન્નાગ, નાગ, પ્રીયંગુ, પાટલ અને સહકાર વિગેરે સારાં સારાં વૃક્ષોને જેતી એક પ્રૌઢ પ્રાસાદમાં કામદેવની પ્રતિમાને નમસ્કાર કરી તેના ગોખમાં શીતળ પવનને ઉપભાગ લેવા બેઠી.
. તે વખતે તેણે ગવાક્ષના વિવરમાંથી જોતાં એક વૃક્ષ નીચે પિતાના બાળકને રમાડતી કુકડીને જોઈ. તે કુકી
પોતાના ચરણાગ્રવડે ભૂમિને જરા જરા ખેદે છે, બાળક સામું જુએ છે, પોતાની પાંખવડે બચ્ચાંઓને ઢાંકે છે, તેની પીઠ ઉપર પિતાના પગ વડે પંપાળે છે, બચ્ચાંઓના મોઢામાં પિતાના મેઢામાંથી થોડી થોડી ચણ આપે છે અને કુ કુ કુ શબ્દ કરે છે. આ પ્રમાણે પિતાના બાળકો સાથે ક્રીડા કરતી તે કુકડીને જોઈને પિતાના અનપત્યપણાના દુઃખને સંભારી મહા દુખા થયેલી રાણી મનમાં આ પ્રમાણે ચિંતવવા લાગી કે- “આ કુકડીને પણ ધન્ય છે કે જે તિર્ય ચાણી છતાં પોતાના બાળકો સાથે આ પ્રમાણે નિરંતર ક્રીડા કરી આનંદ મેળવે છે. તે ઘરને જ ધન્ય જાણવાં કે જે ઘરમાં
