Jambudwip Part 02

Author(s): Vardhaman Jain Pedhi
Publisher: Vardhaman Jain Pedhi

Page 100

जीव-पुद्गलयो-स्तावद् , द्विविधा अपि त्मद्रव्येण वा उच्यते । एतस्यैव अशुद्धो जीवः, क्रियाः भवन्ति । तथा च अवशिष्टेषु चतुर्यु संसारी वा इति नामान्तरम् । यतश्च, कर्मकेवलं भाववत्य एव शक्तयः ।
संयोगनिमित्तादेव देशान्तरम् , अवस्थान्तरम् , आभिरेव क्रियाभिः द्रव्येषु परिणमनं जायते। शरीरान्तरञ्च आत्मा अधिगच्छति । तत्र भाववत्या शक्त्या शुद्धः परिणामः, ये खलुक्रियावत्या च शक्त्या अशुद्धः परिणामो ज्ञानावरणाद्यष्टविधकर्मरहिताः, भवति ।
सम्यक्त्वाद्यष्टगुणधारकाः, अतः भाववतीशक्तिनिमित्तोत्पन्नपरि- अन्तिमशरीरात् किंचित् न्यूनाः, णामः शुद्धपर्यायवाच्यः भवति ।
शाश्वताः क्रियावतीशक्तिनिमित्तोत्पन्नपरिणाम- न पुनर्जगति परावर्तनशीलाः, स्तु अशुद्धपर्यायवाच्यो भवति ।
आत्मगुणानां पिण्डीभूताः, अतएव जीव-पुद्गलयोः शुद्धाशुद्धो परि. जन्ममरणादिविरहिताः, णामः जायते ।
- अमूर्तिकाः, - किश्च शेषेषु चतुर्ष द्रव्येषु केवलं भाववतो- अतएव शक्तेर्विद्यमानत्वात् तत्कृतः परिणामोऽपि केवलं
अभेद्याः, शुद्धपर्यायवाच्यो भवति ।
अच्छेद्याः, - अत्र जीवे यः द्विविधो परिणामः जायते,
___ चेतनद्रव्यस्य शुद्धपर्यायरूपाः तिष्ठन्ति, ते तत्र जीवद्रव्ये यत् स्वप्रदेशमात्रपरिणमनं, तत् एव जीवाः सिद्धाः, मुक्तजीवाः" विमलातस्य शुद्धः पर्यायः ।
स्मानो वेति ।
इमे सिद्धाः ऊर्ध्वगमनस्वभावात् लोकाग्रे . तथा च कर्मसंयोगाद् अवस्थातोऽवस्थान्तर
स्थिताः उत्पाद-व्यय-ध्रौव्ययुक्ताः तिष्ठन्ति । रूपं यत्परिणमनं, तत्तस्य अशुद्ध पर्यायो भवति । अत्र, 'कर्मसहिताः जीवाः' 'संसारिणः', तत्रैव न तिष्ठति, अपि तु पूर्वप्रयोगाद्, असङ्गाद,
जीवः खलु यत्र कर्मविप्रमुक्तो भवति, स तथा च कर्मरहिताः जीवाः' 'मुक्ताः'
बन्धोच्छेदात् तथा च गतिपरिणामात् इति हेतु. इत्युच्यन्ते ।
चतुष्टयेन, देहधारिणां नरक-तिर्यङ्-मनुष्यादि- आविद्धकुलालचक्रवत् , व्यपगतलेपालाबुगतिषु यत् शरीरावाप्तिः, तदाकाररूपं यदात्म- वत् , एरण्डबोजवत् , अग्निशिखावत् चेति दृष्टाप्रदेशपरिणमनश्च, तद् अशुद्धात्मपर्यायेण अशुद्धा- न्तचतुष्टयवद् १४. अध्यात्मकमलमार्तण्ड-३।११ १५. तत्रैव-३।१०