Jambudwip Part 02

Author(s): Vardhaman Jain Pedhi
Publisher: Vardhaman Jain Pedhi

Page 110

08898
--ner-०००००००००००००००
वास्तविक-भूगोल-खगोल-तत्त्वप्रदर्शकं विज्ञानवादस्य घटस्फोटकं
जैन-वाङ्मयम् ले. डॉ. रुद्रदेव त्रिपाठी M. A. PH. D. LIT. जयपुर (राज.) निश्चेष्टता न श्रेयस्करी
वन्तस्तत् त्रिकालाबाधितं सत्यं न कोऽपि विलोपयितुं इदं सर्वथा सत्यमस्ति यद् विज्ञानं . विज्ञान- मलिनीकर्तुं वा शक्नोति । यथा धूमावृतोऽग्निः वादश्चेति द्वयमपि पृथक् पृथगस्तित्वं धत्ते । साम्प्र- स्वल्पेनापि वायोः सहयोगेन भूयोऽपि तेजस्ततिं तिकास्तथाकथिता वैज्ञानिका 'विज्ञानवादमेव सन्धत्ते तथैव स्वल्पेन ज्ञानपूर्वक-चिन्तनेन तत् विज्ञान' मिति घोषयन्तः स्वार्थसाधने नितरां पुरः स्फूरदिव प्रतीयते, अत एवायं संक्षिप्तोऽपि प्रवृत्ता इव प्रतीयन्ते । जागतिका जनास्तद्विषये सत्यतत्त्वनिर्देशकग्रन्थानां परिचयो विदुषां तत्त्वविशिष्टं: किमप्यविमृशन्तः किमप्यजानन्तो 'यदु- जिज्ञासूनां पुरत उपदीक्रियते । च्यते तदेव सत्य'मिति मत्वा कदाचनोदासीन- स्व-पर-कल्याण-साधनाध्ययनम् वदासीनाः, क्वचन स्थूलरूपेण चिन्तयित्वाऽपि यद्यपि भारतीयं समग्रमपि वाङ्मयं विभिन्नेषु तद्विषये प्रयोजनाभावादुपेक्षावन्तः सन्तः, कुत्रचन विभक्तं सद् भिन्न-भिन्नैर्मार्गः स्वान् विचारान् सूक्ष्म-विश्लेषणेन वास्तविक तथ्यं ज्ञात्वाऽपि 'वयं समुपस्थापयति, तथापि विज्ञानस्य नाम्ना ख्याति किं कर्तुं समर्थाः ?' इति विचार्य निश्चेष्टा इव गतवतो विज्ञानवादस्य विचारेषु न विश्वसीति, न तिष्ठन्ति । सा च निश्चेष्टता न श्रेयस्करीति तत्स्वीकरोति, न वा तेन सह साम्यं स्थिरयति । ध्येयम् ।
परमत्र केवलं जैन-वाङ्मये समुपलभ्यमानानां -सत्य-तत्त्व-निर्देशका ग्रन्थाः
केषाश्चिद् ग्रन्थानामेव परिचयं प्रस्तुमः । आशाएतादृश्यां परिस्थितौ सत्यस्यापलापः सार- स्महे च निष्ठावन्तः प्रेष्ठा विद्वांसोऽध्ययनेनैतेषां ल्येन कर्तुं शक्यते । 'यदस्माभिदृष्टं, यदस्माभि- स्वपर-कल्याणं साधयिष्यन्तीति । तिं, यच्चास्माभिर्विचारितं तदेव 'सार्वकालिकं आगमेषु विज्ञान-विषया : . सत्य'मिति प्रयुञ्जानां वैज्ञानिकम्मन्यानां सम्प्रति जैन-सम्प्रदाय-ग्रन्थेष्वागमाः प्रकरणानि नास्ति किमपि नैयून्यम् । परं ते जानन्ति किं यत्- तथा तानधिकृत्य विवेचितानि ग्रन्थरत्नानि अतीव सास्माकं पूर्वाचार्याः प्रातिभेन चक्षुषा यद् विचारित- महत्त्वशालीनि वर्तन्ते । तेषां प्रतिपाद्यं यद्यपि