________________
સ્ત્રી કેળવણી.
( ૭ ) જેવાજ થાય છે, અને એથી ઉલટા થતા હોય તે। તે અપવાદરૂપ છે. વળી બાળક જ્યારે અણસમજી સ્થિતિમાં હોય છે ત્યારે તેને ખેલવાની કે સમજવાની શકિત નથી હેાતી. તે વખતે તે તે ફ્કત પેાતાની નજીક જે પદાર્થ આવે છે, તેનાજ ગુણ કે અવગુણને મહુણ કરે છે, અને ‘ કીટભ્રમરના ’ ન્યાયે તે પદાર્થ જેવાજ બની રહે છે, તેમાં કંઇ આશ્ચય નથી. જ્યારે આવું છે, ત્યારે નાનાં બાળક અને બાળકીઓને વિદ્વાન અને દેશના શ્રૃંગાર રૂપ બનાવવાને માટે પ્રથમ તેની માતાને સંગીન કેળવણી આપવાની ખાસ જરૂર છે. અને જ્યારે સંખ્યામધ માતાઓ કેળવણી પામેલી અને વિદ્વાન થશે, ત્યારેજ તેઓના હાથતળે ઉછરનાર છે.કરાં પણ વિદ્વાન અને ડાહ્યા થશે, તેમાં જરાએ શકા જેવું નથી. એટલા માટે ગમે તે ઉપાયા ચેાજી સ્રીઓને કેળવવી ઘટે છે.
સાર--સહૃદય ભાઇબ્ડેનાને હુવે દીવાજેવું સ્પષ્ટ સમજાયું હશે કે યથાર્થ રીતે સ્રીઓને કેળવવાના પ્રયત્ન કર્યાં વગર સમાજનેા ઉદ્ધાર થવા સંભવિત નથી. કહ્યું છે કે શાણી માતા સા શિક્ષકાની ગરજ સારે છે,’ એ વાત હવે હૃદયમાં ઠસાવી જોઇએ.
( ૫ ) ગુણાનું મૂળ જ્ઞાન.
શાસ્ત્રમાં જ્ઞાનની મહત્ત્વતા સ્થળે સ્થળે વર્ણવી છે, અને જ્ઞાન વિનાના મનુષ્યને પશુ સમાન ગણેલા છે. નીતિશાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે—
"
येषां न विद्या न तपो न दानं ज्ञानं न शीलं न गुणो न धर्मः ॥ ते मर्त्यलोके भूमिभारभूता, मनुष्यरूपेण मृगाचरंति ॥
અ—જેનામાં વિદ્યા, તપ, દાતારપણું, જ્ઞાન, શીલ, ગુણુ અને ધમ` નથી, તેઓ આ મૃત્યુલેાકમાં પૃથ્વીને વિષે ભારભૂત થઇ
