________________
ચી કેળવણી.
(૫) (૩) માતાની છાપ. વળી સ્ત્રી જાતને કેળવણી આપવાનું ઘણું અગત્યનું કારણ એ છે કે જે ઘરની તે ગૃહિણું હેય છે, તે ઘરના તમામ અંગ. ભૂતને રાત્રિદિવસ તે સ્ત્રીની છાયાતળે રહેવાનો પ્રસંગ આવે છે, અને તેથી તે સર્વે કુટુંબીઓને આખી ઉમ્મરભર જે લક્ષણેના સંસ્કારજડીભૂત થાય છે, અને જે તેઓના મતની સાથેજ બંધ પડે છે, તે સર્વે લક્ષણને જન્મ જે ઘરમાં તેઓ ઉછરે છે તે ઘરમાં જ થાય છે. એવી એક સાધારણ કહેવત ચાલે છે કે “વિઘાથી વધત વિવેક છે” “વિવેક દશમો નિધિ છે ” અને “મન ઉપરથી માણસ થાય છે.' એ ત્રણનીતિવચને કરતાં એક વધારે મજબુત નીતિવચન એ છે કે “ઘર નરને બનાવે છે. ' તેનું કારણ એ છે કે ઘરની અંદર મળતી કેળવણીથી માણસની રીતભાત અને મન બંને ઘડાય છે, એટલું જ નહિ પણ તેનાં લક્ષણ પણ ત્યાંજ ઘડાય છે, હૃદયકમળ પ્રફુલ્લિત થાય છે, તેનું બંધારણ થાય છે, બુદ્ધિના અંકુરે કુટે છે, અને ભલા કે ભુંડાને વાસ્તે આચરણ રચાય છે. મુખ્યત્વે કરીને બાળક જ્યાં જન્મે છે તે ઘરમાંજ જનમંડળને કાબુમાં રાખનારાં ધરણે અને નીતિવચને ગૃહગિરિના મૂળમાંથી નીકળે છે. પછી તે મૂળ નિર્મળ હે વ મલિન હો. બચપણમાં આપણે હેઈએ, તે વેળાએ આપણું ખાનગી સંસારવર્તનમાં આપણું મન ઉપર જે જે વિચારોના સૂક્ષ્મ અંકરે માત્ર ઊગવા માંડયા હેય, તે ધીમે ધીમે દુનિયામાં દેખાવ દે છે. ત્યારપછી જગતને જાહેર મત કેળવાય છે. કારણ કે બાળગૃહમાંથી પ્રજાને પાક ઉતરે છે અને જેમના હાથમાં બાળકને ચાલતાં શીખવવાની દોરી હોય છે, તેઓ તે રાજ્યની ખાસી લગામ ઝાલનારા કરતાં પણ વધારે હસતા ચલાવી શકે છે.
