________________
( ૧૪ )
શ્રી કેળવણું. - જે સમયે રામચંદ્રજીને વનવાસ જવાનું ઠર્યું તે સમયે તેમણે સીતાજીને તેમના પિતાને ઘેર અથવા સાસરાને ઘેર રહેવા ઘણી રીતે સમજાવ્યાં, પરંતુ ત્યાં રહેવાથી જે સુખ મળે તે કરતાં પણ જંગલી પશુઓથી વસતા અને સુખદાયક પદાર્થના અભાવવાળા અરણ્યમાં પતિની સાથે રહેવાથી અને નિરંતર પતિસેવા કરવાથી પોતે વધારે સુખ માન્યું. વનમાંથી દુષ્ટબુદ્ધિ રાવણ કપટ કરી લંકામાં ઉપાડી ગયે, ત્યાં તેણે અનેક પ્રકારની લાલચ તથા ધમકી આપ્યા છતાં તેની સામે દૃષ્ટિ સરખી પણ કરી નહિ, અને સંપૂર્ણ રીતે શિયળવ્રત જાળવી રાખ્યું. વનમાંથી પતિ સાથે અધ્યામાં પાછા આવ્યા પછી કઈ દુર્જનના વચનથી પતિએ તેણુને ત્યાગ કર્યો. તે સમય પણ ધૈર્યતાથી આનંદમાંજ ગુજાર્યો, અને પતિ ઉપર લેશમાત્ર અપ્રીતિ ન આણી, એ સવજ્ઞાન અને તેથી પ્રાપ્ત થયેલા ઉત્તમ ગુણને જ પ્રતાપ હતો.
સતી દમયંતીમાં જ્ઞાનને સદ્દભાવ ન હેત, તે જે સમયે નળરાજા ઘુતક્રીડામાં રાજ્યગદ્ધિ સર્વ હારી ગયા, અને વનવાસ લેવાને સમય આવ્યો ત્યારે તે પતિની સાથે વનમાં જવાને આનંદિત થાત ? કદિ ન થાત; કારણ કે અજ્ઞાની સ્ત્રીએ તે પતિને એવી રીતે વિપત્તિ પ્રાપ્ત થયે તેની ઉપર નિઃસ્નેહી થાય છે. વળી વનમાં ફરતાં ફરતાં જ્યારે નળરાજા તેને એક વિકટ અરણ્યમાં સૂતી મૂકીને ચાલ્યા ગયા, ત્યારે પણ પિતે સંકટને સવ વખત વૈર્યતાથી ઉત્તમ ભાવનામાં ગુજા, કેટલેક સ્થળે શાસનની ઉન્નતિ કરી કેટલાક માણસોને ધમ પમાડા, અને શિયળદ્રત સારી રીતે જાળવી રાખ્યું, એ સર્વ કાર્ય જ્ઞાન વિના જરા પણ બની શક્ત નહી.
સતી કલાવતી લેશમાત્ર કલંકિત ન છતાં શંખરાજાએ તેણીને ખોટા વહેમથી વનમાં મોકલાવી દીધી. તે ગર્ભવતી હતી, તે
