________________
(૩૦).
સ્ત્રી કેળવણી. નજર આગળ બનતા આવા અઘટિત બને કેમ ટકી રહે ? ભણેલી સ્ત્રી કે ઠેકાણે કઈ વખત નજરે પડી હશે તે વાંચનાર! તે તેને અનુભવ જ હશે. એમાં વધારે વિવેચનની જરૂર નથી. આશ્ચર્યમાં માત્ર એટલું જ છે કે વિદ્યા–અવિદ્યાનાં આવાં પ્રત્યક્ષ ફળ દેખાયા છતાં પણ બાળકીઓને ઉચાં પ્રકારનું નીતિજ્ઞાન-ધર્મને પણ પુષ્ટિ આપે તેવું જ્ઞાન આપવાની બાબતમાં જન માબાપનાં હૃદય કેણ જાણે કેમ ખુલતાં નથી ?
(૧૮) ધર્મપત્નીની પવિત્ર ફરજ. સાસરે રહ્યાને બે ત્રણ વર્ષ થયાં અને સંતતિ ન થઈ તે તુરત અભણ યુવતી મુંઝાવા માંડે છે. જાણે પુત્ર-પુત્રી - વાથી જ મનુષ્યભવની સફળતા હય, જાણે તેથી જ સઘળા પ્રકારનું સુખ મળવાનું હોય, જાણે થોડા વખતમાં ગર્ભ ન રહે, તે વાંઝણું જ રહી ગઈ એમ ધારી તે સ્ત્રી પુરવાજ માંડે છે. જોશી અને હાથ જોનારાને શોધે છે. ગોરજી અને ભુવાઓ પાસે દેરાધાગા કરાવે છે. અજ્ઞાન સુયાણુઓ પાસે આંટાફેરા ખાય છે. ધુતારા બ્રાહ્મણના કહેવાથી ગ્રહજાપ કરાવે છે. એવાં એવાં અયોગ્ય કાર્યો અને વહેમી વ્રતો કરી પતિને પૈસા અને પિતાને ધર્મ ગુમાવે છે. ભણેલી સ્ત્રી “સર્વ વાત કર્મને વશ છે” એમ જાણી ઘણા વખત સુધી સંતોષ રાખે છે, અને વખતે સંતોષ કૂટવા જેવો વખત આવે છે, તે પણ ધર્મક્રિયા કરી તેથી જ ફળપ્રાપ્તિની આશા રાખે છે. ભણેલ અને અભણના આમ પરસ્પર વિલક્ષણ પુણ્ય-પાપમય માર્ગો છે.
ઘરકામથી ફારેગ થયા પછી બની શકે તે પતિના જે કામમાં ઘેર રહી મદદ થતી હોય, તે કામમાં મદદ કરવી, એ સ્ત્રીની ફરજ છે. એ સિવાય સ્વામીનાં સર્વ વચન પાળવા,
