________________
સ્ત્રી કેળવણી.
(૨૫) આંગળી ચીંધણું થાય છે એટલું જ નહિ, પરંતુ ઉગતો ઘરસંસાર મૂળમાંથી જ કેહવાવા માંડે છે. કદાપિ ઘણી અણસમજુ કેદાષવાળે હેય તે તેના ઉપર કંટાળો ન આણતાં તેને સુધારવા પ્રયત્ન કરો અને બનતી રીતે ઘમસાધન કરવું જેથી સ્વયમેવ કલ્યાણું થાય. વળી એમ વિચારવું કે માણસ માત્ર સંપૂર્ણ રૂપગુણવાળા નથી, તે ટુંકા જીવતરને માટે પોતાની ફરજ ચૂકી શરીર, મન બગાડવાં અને ધર્મનું ઉલ્લંઘન કરવું એ શા માટે? એવું હોય ત્યારે નીતિના વિદ્યાના અને જ્ઞાનના દિલાસાવડે માર્ગ વિરૂદ્ધ થનારા મનને અંકુશમાં રાખવું કારણ કે નીતિ અથવા ધર્મ વિરૂધ્ધ વર્તવાથી લોકમાં ફિટકાર મળે છે, અને પર ભવે નીચ ગતિ પ્રાપ્ત થાય છે. પતિમાં કોઈ ખામી જણાય ત્યારે આવા વિચાર કરી તેની ઉપર દઢ પ્રીતિવાળા થવું, એ કુલીન સ્ત્રીઓની ફરજ છે; પરંતુ અભણ સ્ત્રીઓ આવો સ્ત્રીધર્મ સમજતી નથી, અને તેથી એ કઈ પ્રસંગ આવે છે, ત્યારે તેઓને ઘરસંસાર પ્રથમથી જ બગડે છે, એટલું જ નાહ પણ તે સ્ત્રી મનુષ્યભવમાં જે ફરજ બજાવવાને-જે ધર્માચરણ પાળી સુગતિગામી થવાને અવતરી હતી, તે પ્રમાણે ન થતાં તેને આખે જન્મારે પાપકારી કાર્યોમાં અને આર્ત-રિદ્ર ધ્યાનમાં પૂરો થાય છે. જે સ્વભાવથી જ કેઈ ડાહી હોય, અથવા ભલા માબાપને ઘેર ઉછરેલી હોય તે પિતાને સંસાર ડહાપણુથી ચલાવવા મથે છે, પરંતુ એનાથી કેળવણીથી થતા લાભ મેળવી શકાતા નથી. જુદા જુદા સ્વભાવ, જુદી જુદી ગતિ અને નીતિજ્ઞાનનાં તથા ધર્મશાનનાં પુસ્તકથી માણસની સ્થિતિ, સ્વભાવમાં ફેર પડે છે, પણ અભણ સ્ત્રીને કોને સંગ કરે તેની ખબર પડતી નથી. શું વાંચવું તેની ખબર હોતી નથી અને થોડે ઘણે વખત ગાડરિયા પ્રવાહની પેઠે ઉપાશ્રય વગેરેમાં જાય છે તે તેથી પણ મળવો જોઈત લાભ મળી શકતો નથી.
