________________
(૧૮)
સ્ત્રી કેળવણી. જ્ઞાનવતી ન હેત તે પૂજામાં તેને આવો ઉલ્લાસ પણ ક્યાંથી થાત? જ્ઞાનનાં ફળ અપૂર્વ છે.
કાપદીએ સંપૂર્ણ રીતે જ્ઞાન સંપાદન કર્યું હતું, તે વિવાહ સમયે પણ પ્રભુની પૂજા કરવાના ભાવ ઉત્પન્ન થયા હતા, જે કાર્યથી સિદ્ધાંતમાં પણ તેના ગુણ ગવાયા. વળી વનમાં પતિની સાથે ફરી આનંદ મા. દુર્યોધનની સભામાં પણ વચ્ચે ખેંચાતાં, દેવના પ્રભાવે નવાં વસ મેળવી શિયળતની સિદ્ધિ કરી બતાવી. એ સર્વે જ્ઞાનને પ્રતાપ જાણો. બીજી સ્ત્રીઓ એક પતિની પણ સેવા સંપૂર્ણપણે બજાવી શકતી નથી, પણ દ્વિપદીએ તો પાંચ પતિની સેવા સંપૂર્ણ રીતે બજાવી છે.
આવાં સર્વ ચરિત્રે ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે જે જે સ્ત્રીઓ સતી રૂપે ગણાઈ છે, જે જે સ્ત્રીઓએ સત્કાર્યો કરી પિતાનાં નામ અમર કર્યા છે, અને જે જે સ્ત્રીઓ ધર્મને વિષે દઢ રહી સદગતિગામી થયેલ છે, તે સર્વે જ્ઞાનવંતી હતી, અને જ્ઞાનગુણને લીધે જ તેનામાં બીજા સર્વ ગુણે આવી રહ્યા હતા. ગૃહસ્થાશ્રમ પણ જ્ઞાનવાળી સ્ત્રીથી જ સારી રીતે ચાલે છે. એક વિદ્વાન ગ્રંથકારે લખ્યું છે કે સ્ત્રીને કેટલાં કામ કરવાં પડે છે, તે જુઓ. છોકરાં ઉછેરવાં, કુટુંબના વડિલેનું કામ ઉપાડવું, ચાકર ઉપર સત્તા રાખવી, ઘરધંધામાં પ્રવીણ રહેવું, ઘરની અને ઘરના સામાનની સંભાળ રાખવી, ઘરમાં આવતાં જતાં માણસ આગળ ઘરનું નાક રાખવું, અને તે બધું જાતે મર્યાદા પાળી કરવું, અને પતિ પ્રમુખ પૂજ્ય જનેનું દિલ પ્રસન્ન રહે તેમ ડહાપણથી ચાલવું. આટલું તે એક સામાન્ય સ્ત્રી કરે છે; અને તે સાથે લેકના બોલ સહન કરવા, ઘરમાં જુલમ અને અપમાન ખમતાં ગમ ખાઈ જવી, પોતાના દુ:ખને ગણવું નહિ, મન અને પેટ બે મેટાં રાખવાં, એ બધું પણ સ્ત્રીને કરવું પડે
