________________
(૪)
સ્ત્રી કેળવણી. તેનું જ્ઞાન વધતું જાય છે, તેમ તેમ તે માણસમાં ગણાતું જાય છે. ધર્મ, દયા, શૌચ, દાન, પૂજા, તપ, પુષ્ય, પાપ, કેધ, માન, માયા, લોભ વગેરે શબ્દોનાં સ્વરૂપ માણસ પોતાની ઓછી-વધતી જ્ઞાનશકિતના પ્રમાણમાં સમજે છે અને તે ઉપરથી જે આદરવાનાં કાર્ય હેય, તેમાં પોતાનું આચરણ કરે છે અને બીજા છેડી દે છે ખૂન, ચેરી, મારામારી વગેરે ગુન્હાનાં કૃત્યે ઘણું કરી અને જ્ઞાન માણસેજ કરનારા નીકળશે, કારણ કે જ્ઞાનવાન તો તેથી આ ભવમાં રાજાને અને પરભવમાં પાપને દંડ ભેગવવો પડશે એમ જાણી શકે છે. પશુમેનિમાં જન્મ પામનાર પણ જ્ઞાનના પેગથી ઉચ ગતિમાં જવા પામે છે, તે માણસજાતને જ્ઞાનપ્રાપ્તિથી વધારે ઉત્તમતા પ્રાપ્ત થાય એમાં શી નવાઈ? પોપટ વગેરે પશુઓને કઇ શ્રમ લઈ જરા ભણાવે છે કે તેઓ મીઠાશભરેલું બોલતાં શીખે છે અને તે સાંભળી ને ખુશી થાય છે. તેના ઉપર એક વિદ્વાન.' માણસે કહ્યું છે કે
सद्विद्या यदि का चिंता ? वराकोदरपूरणे। शूकोऽप्यशनमामोति, श्रीभगवानिति त्रुवन् ॥१॥
અર્થ–જે સવિઘા હેય તે નાનું સરખું પેટ ભરવાની શી ચિંતા છે ? પોપટ પણ “શ્રી ભગવાન ” એટલે શબ્દ બોલે છે તે ખાવાનું સુખેથી પ્રાપ્ત કરી શકે છે. માટે કેળવણી લેવાથી સર્વને લાભ જ છે, એમ જાણી સ્ત્રીઓને અવશ્ય કેળવણી આપવી જોઇએ.
સાર–જડ જેવી વસ્તુને પણ યથાવિધિ કેળવવાથી તે ઉત્તમતા પામે છે, તો પછી સચેતન-આત્માને યથાર્થ કેળવણી મળવાથી તેનામાં ઉત્તમ વિકાસ થવા પામે એમાં આશ્ચર્ય
