________________
ક'ની ઉત્તર પ્રકૃતિએ
૧૧૭
માં દિવસે ચિંતવેલ કામ રાત્રે કરે છે, દુકાન ઉઘાડી માલ વેતરી નાખે છે, કોઈ દુશ્મનનું ખૂન કરી નાંખે છે અને પાછો પાતાના સ્થાને જઈ સૂઈ જાય છે. સ્ત્યાન એડલે એકઠી થયેલી આત્માની ઋદ્ધિશક્તિ, તેને સ્ત્યા. કહેવામાં આવે છે અને વૃદ્ધિ એટલે મનની એકત્ર થયેલી ઇચ્છાએ. કહે છે કે આ નિદ્રામાં ખળ ઘણું વધી જાય છે. પ્રાણી પોતાની જાત પરના સર્વ કાબૂ ગુમાવી બેસે છે, અને પરવશ બનેલ પ્રાણી અનેક પ્રકારનાં ન કરવા યાગ્ય કામા ઊંઘની અસર તળે કરી દે છે. આવા પ્રકારની નિદ્રાથી પણ દનનું આવરણ થાય.
ઉપર દર્શોનાવરણીય કર્મના ચાર વિભાગા બતાવ્યા તેમાં આ પાંચ પ્રકારની નિદ્રાના ઉમેરા કરતાં તેની નવ પ્રકૃતિ થાય, તે નીચે પ્રમાણે દશનાવરણીય કર્મને અંગે પ્રથમની ચાર પ્રકૃતિ આગળ પૃ. ૧૧૪માં બતાવી તેમાં નીચેની પાંચ ઉમેરવાથી દનાવરણીય કર્મની કુલ નવ પ્રકૃતિ થાય.
પ. નિદ્રા (૧૦)
૬. નિદ્રાનિદ્રા (૧૧)
૭. પ્રચલા. (૧૨)
૮. પ્રચલાપ્રચલા, (૧૩)
૯. થિદ્ધિ (સ્ત્યનાગૃદ્ધિ) (૧૪)
આદર્શોનાવરણીય કર્મ ઘાતીકર્મ છે, આત્માના દર્શનના મૂળ ગુણને હાનિ કરનાર છે, સામાન્ય બેધને અટકાવનાર છે અને સંસારમાં રખડાવનાર છે. એ પાળિયા જેવું હાઇ દશ ન અને આત્માની વચ્ચે આડુ આવે છે, આવરણ કરે છે અને ક્ષણવાર પછી થનાર વિશેષ જ્ઞાનને પણ અટકાવનાર બને છે. આ દર્શોનાવરણીય કર્મને અંગે વપરાયેલે ‘દન’ શબ્દ દર્શીનમેહનીયમાં વપરાયેલા ‘દુન’શબ્દથી જુદો જ છે, તે વચ્ચે ગૂંચવણુ ન થવા દેવી. ચેાથા માહનીય કર્મના પરિચય પ્રસંગે આ બીજા પ્રકારના ‘દર્શન’ શબ્દના અની વિચારણા આગળ ઉપર થશે.
