________________
૧૫૦
જૈન દષ્ટિએ કર્મ ૧. દુરભિગંધનામકર્મ (૧૭) ૨. સુરભિગંધનામકર્મ (૧૦)
૧૧. રસ–રસને અંગે પ્રથમ તેના પાંચ પ્રકાર જોઈ લઈએ.
તિક્તરસ – કરિયાતાના જે કહે રસ તે તીખ. દા. ત.. એળિયે.
કટુરસ – સુંઠ અને મરી જે કટુ સ્વાદ તે આકરે કટુ.
આ બન્ને રસે અશુભ ગણાય છે. તિક્તરસ અને કટુરસના અર્થ જૈન પરિભાષામાં ફરી જાય છે, તે પર ધ્યાન ખેંચવામાં આવે છે.
કષાયરસ – હરડા બેડા જેવો તુરે રસતે કષાયરસ કહેવાય છે.
આસ્ફરસ – આમલી અથવા લીંબુને માટે રસ આર્મ્સ કહેવાય છે.
મધુરરસ – સાકર શેરડી કે દૂધને રસ તે મધુરમીઠે રસ છે.
આ રસની અંદરઅંદરની મેળવણીથી બીજા રસ થાય છે. મધુર અને કટુરસના મળવાથી ખારે (મીઠાને) રસ-લવણને રસ થાય છે. આ પાંચ રસમાં કષાય, આમ્સ અને મધુરરસ શુભ ગણવામાં આવ્યા છે. આ પાંચે રસ બીજી જિહ્વા ઇન્દ્રિયના વિષયે બને છે અને સવાદિયા પ્રાણને પુગળાનંદમાં રસ ધરાવતે બનાવે છે. ઈન્દ્રિયના ત્રેવીશ વિષયમાં એને પાંચ સ્થાન મળેલાં છે, તે અન્યત્ર જોઈશું, એમને બરાબર ઓળખી રાખવા જેવા છે. રસ-- નામકર્મના નીચે પ્રમાણે પાંચ પ્રકારે થયા–
૧. તિક્તરસનામકર્મ (૧૦૫) ૨. કટુરસનામકર્મ. (૧૬) ૩. કષાયરસનામકર્મ
(૧૦૭) ૪. આશ્લરસનામકર્મ (૧૦૮) ૫. મધુરરસનામકર્મ (૧૦૯)
