________________
૧૭૬
જૈન દૃષ્ટિએ ક્રમ
ઘાત કરનાર પ્રકૃતિને સ`ઘાતી પ્રકૃતિ કહેવામાં આવે છે. તે
૨૦ છે.
૧ કેવળજ્ઞાનાવરણીય
૧ કેવળદ નાવરણીય
૫ નિદ્રા
૧ મિથ્યાત્વમાહનીય
૧૨ કષાય (અનંતાનુબંધી, અપ્રત્યાખ્યાની અને પ્રત્યાખ્યાની) ૨૫ પ્રકૃતિએ દેશઘાતી છે. એ આત્માના મૂળગુણુની દેશથી
અર્થાત્ અંશતઃ હાનિ કરે છે, આવરે છે.
૪ મતિ, શ્રુત, અવધિ અને મન:પર્યાંવ જ્ઞાનાવરણીય ૩ ચક્ષુ, અચક્ષુ અને અવિધ દશનાવરણીય
૪ સંજવલન ક્રોધ, માન, માયા, લાભ
૯ નાકષાય હાસ્યાદિ છ અને ત્રવેદ ૫ અંતરાય
૨૫
એકસા વીસ બંધની પ્રકૃતિ કહી તે પૈકી ૨૦ સર્વઘાતી અને ૨૫ દેશધાતી અને બાકીની ૭૫ પ્રકૃતિ રહી તે અઘાતી
કહેવાય છે.
આ ઘાતી–અઘાતીની ગણતરીની સ્પષ્ટતા થવાથી કર્મપ્રકૃતિનું સ્વરૂપ મનમાં ખરાખર જચી જશે. એ એક જાતની માનસિક કસરત છે.
દર્શનમાહનીય અને ચારિત્રમાહનીયની પ્રકૃતિ વિશે
ચાર અનંતાનુબંધી કષાય અને ત્રણ મેહનીય મિથ્યાત્વ એ સાત પ્રકૃતિ સદડુણાને (શ્રદ્ધાને) ઉથલાવી ફેરવી નાખે છે. તેથી તે સાત પ્રકૃતિને દનમોહનીયમાં કેટલાક આચાર્યં ગણે છે, અને બાકીની ૨૧ માડુનીય કર્મની પ્રકૃતિને ચારિત્રમેહનીય કર્મની પ્રકૃતિમાં ગણે છે.
