________________
૧૫ર
જેની દષ્ટિએ કમ સ્પર્શે છે તે એને હાથ અડાડવાથી તુરત જણાઈ આવશે. સ્પર્શ નામકર્મની એ રીતે આઠ પ્રકૃતિએ થાય, તે નીચે પ્રમાણે છે.
૧. ગુરુસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૦) ૨. લઘુસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૧) ૩. ખરસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૨) ૪. મૃદુસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૩) ૫. શીતસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૪) ૬. ઉષ્ણસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૫) ૭. રુક્ષસ્પર્શનામકર્મ (૧૧) ૮. સ્નિગ્ધસ્પર્શનામકર્મ (૧૧૭)
એ સ્પર્શે શરીરને અંગે બતાવ્યા છે. એ જ આઠે સ્પર્શી સ્પર્શેન્દ્રિયના વિષયે થાય છે. પાંચ વર્ણ (ચક્ષુને વિષય), બે ગંધ (ઘાણને વિષય), પાંચ રસ (રસેન્દ્રિયને વિષય) અને આઠ સ્પર્શ (સ્પશેન્દ્રિયને વિષય) મળી વીસ વિષ થયા. તેમાં શ્રોત્રેન્દ્રિયને ત્રણ વિષયે–શુભ અવાજ, અશુભ અવાજ અને શુભ અશુભ મિશ્ર અવાજને ભેળવતાં પાંચ ઇન્દ્રિયના ત્રેવીસ વિષયે થાય. આ વિષયને ઓળખવા એ અતિ મહત્વની બાબત છે. એ બાબત અત્રે પ્રસ્તુત ન હોવા છતાં એને ઉલ્લેખ કર્યો છે. રાગકેસરીના મંત્રી વિષયભિલાષને એ પરિવાર છે અને સંસારમાં પરિભ્રમણ કરાવવાને અંગે ભારે અગત્યનું સ્થાન ભેગવે છે. વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ પૈકી નવ અશુભ છે અને અગિયાર શુભ છે તેની વિગત ઉપર આવી ગઈ.
૧૩. આનુપૂવી નામકર્મ–આત્મા કદી મરતે નથી, પણ એક શરીર મૂકી અન્ય જગાએ જાય તેને “મરણ કહેવામાં આવે છે. બીજી વાત એ છે કે “સમય” એ કાળને ઘણે નાને વિભાગ છે. આંખ મીંચીને ઉઘાડીએ તેટલા પલકારામાં અસંખ્ય સમય થાય છે. કોઈ કોઈ જીવ કાળ કરીને સીધા પિતાને ઉપજવાને
