________________
૧૩૮
જને દષ્ટિએ કમર સ્વેદજ, પિતજ, ગર્ભ જ, ઇડા વગર કે ગર્ભધારણ વગર સ્વયંભૂ પેદા થનાર (સંમુરિછમ) જેના શરીરે માટે સામાન્ય નામ ઔદારિક શરીર છે અને જે કર્મને કારણે એવા પુદ્ગળેથી આ શરીર બંધાય તેને ઔદારિક શરીર નામકર્મ સમજવું.
દેવે અને નારકોને વૈકિય શરીર હોય છે. એ શરીરને નાનું મોટું કરી શકાય, સુરૂપમાંથી કુરૂપ બનાવી શકાય, બેચરથી. ભૂચર થવાય, ભૂચરથી ખેચર થવાય, આવી વિવિધ ક્રિયા જે શરીરથી કરી શકાય તે શરીરને વૈક્રિય’ શરીર કહેવામાં આવે છે. દેવે અને નારકોને એ શરીર ભવપ્રત્યયી હોય છે. મનુષ્ય
ગલબ્ધિથી ટૂંક સમય માટે એવું વૈક્રિય શરીર કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકે. કેઈ તિર્યંચ પણ આવા શરીરને બનાવવાની શક્તિ કેળવી શકે.
ત્રીજુ આહારક શરીર. અતિ વિદ્વાન અસાધારણ જ્ઞાની પિતાને કઈ શંકા થાય તેનું નિવારણ કરવા અથવા તીર્થકરની ઋદ્ધિ જેવા દૂર દેશમાં વિચરતા તીર્થંકર પાસે એક હાથનું અતિ પવિત્ર નિર્મળ શરીર બનાવી મોકલે તેને આહારક શરીર કહેવામાં આવે છે. આહારક શરીરની વર્ગણાએ અતિ સૂક્ષમ અને સ્ફટિક જેવી તદ્દન નિર્મળ હોય છે. જે કર્મના વિપાકરૂપે આ શરીર બંને તેને આહારક શરીર નામકર્મ કહેવામાં આવે છે. એને સમયકાળ બહુ ટૂંક હોય છે. અપ્રમત્ત યતિને એને માટેની લબ્ધિ-શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. આહારક શરીર દૂર દેશમાં શંકાસમાધાન માટે જાય ત્યારે પણ લબ્ધિવંત પ્રાણીનું અસલ ઔદારિક શરીર તે હોય ત્યાં જ રહે છે. •
શરીરમાં પાચનશક્તિ-ગરમીને ઉત્પન્ન કરનાર, બહારથી લીધેલા આહારને પચાવનાર શરીરને તેજસ્ શરીર કહેવામાં આવે છે. પરભવમાં જતાં આ શરીર દ્વારા પદુગળને આહાર કરી તેનાથી ચેતન શરીર બાંધે છે. આ તેજસ્ શરીરથી કોઈ વ્યક્તિ
